کدام سرمایه‌داران به فکر نجات محیط‌زیست هستند؟

اعتمادآنلاین| شهاب غدیری- یک دهه است که سرمایه‌گذاری‌ روی تکنولوژی‌های پاک به یکی از موضوعات خبری مهم تبدیل شده. به گفته موسسه تحقیقاتی بلومبرگ‌نف، از سال 2010، بیش از 2.6 تریلیون دلار صرفاً برای انرژی‌های کمتر آلاینده هزینه شده است (نمودار 1). اکنون به دنبال کاهش جهانی سوبسیدهای سبز، بسیاری از سرمایه‌گذاران در حال تجدیدنظر هستند.

به گزارش گروه بین‌الملل اعتمادآنلاین ، هفته‌نامه اکونومیست در شماره اخیر خود نوشت بر اساس پیمایش غیرعلمی این مجله، 12 سرمایه‌دار و کارآفرین در دنیا وجود دارند که از دوستداران محیط‌زیست هستند. مجموع سرمایه خالص این گروه به 200 میلیارد دلار می‌رسد (نمودار 2). بعضی از این سرمایه‌داران نظیر ایلان ماسک، بیل گیتس و مایکل بلومبرگ افراد نام‌آشنایی هستند و مابقی خارج از حوزه صنعت خود کمتر مشهورند. سرمایه‌گذاری‌های این افراد شامل تکنولوژی‌های بالغ (مانند خودروهای الکتریکی و توربین‌های بادی)، تکنولوژی‌های به سرعت در حال بلوغ (شبکه‌های ولتاژ بالا و همبرگرهای بدون گوشت) و ایده‌های بالقوه (حذف کربن از هوا و تبدیل آن به مواد مفید) می‌شود.

برجسته‌ترین سرمایه‌دار محیط‌زیست‌گرای جهان ایلان ماسک است. او پس از موفقیت‌هایی که با شرکت پرداخت اینترنتی پی‌پال به دست آورد، بخشی از سرمایه خود را وارد تسلا کرد. اما این خودروساز به مشکلاتی برخورده است؛ شرکت تسلا سال گذشته حدود یک میلیارد دلار ضرر کرد. با این حال ماسک توانست با عرضه خودرو G-Wiz خودروهای الکتریکی را از یک رویای خوب و دور از دسترس، به کالای وسوسه‌برانگیزی تبدیل کند. او بعدها با معرفی Model 3 خودروهای الکتریکی را به کالایی عادی در بازار بدل کرد. اگرچه Model 3 با مشکلاتی مواجه شد، اما امروز هیچ خودروساز بزرگی در جهان وجود ندارد که خودروهای الکتریکی تولید نکند.

ماسک همچنین میلیاردها دلار برای تولید باتری‌های تسلا و متعادل کردن شبکه الکتریکی هزینه کرده است. مواد معدنی موجود در باتری‌ها، محصول دومین سرمایه‌دار بزرگ ماست: رابرت فریدلند. رفتار خشک و سرمایه‌گذاری‌های اولیه او در حوزه معدن‌کاوی باعث شد رسانه‌ها او را «باب سمی» خطاب کنند. اما سرمایه‌گذاری‌های او در فلزات به‌کاررفته در باتری‌ها و نقش کلیدی‌اش در شرکت «ایوان هو‌ماینز» چهره امروزی او را سبزتر کرده است. او در استرالیا کبالت و نیکل استخراج می‌کند و در حال توسعه یک معدن مس در آفریقاست که به زودی به دومین معدن مس جهان تبدیل خواهد شد. او در حال حاضر با سرمایه‌گذاران چینی روی سولفات‌های فلزی استفاده‌شده در سلول‌ باتری‌های لیتیم-یونی همکاری می‌کند.

وانگ چوان‌فو نزدیک‌ترین سرمایه‌دار چینی به ایلان ماسک است. او در سال 1995 با تولید باتری‌های قابل شارژ صنایع خودرو بی‌وای‌دی را تاسیس کرد. اکنون این شرکت با شبکه وسیع و خیره‌کننده سلول‌های خورشیدی خود در شهر شنژن، خودروهای الکتریکی، ماشین‌آلات سنگین، اجزای تلفن‌های همراه و... شناخته می‌شود. وارن بافت، مالک شرکت «برکشایر هاتاوی»، 232 میلیون دلار در شرکت بی‌وای‌دی سرمایه‌گذاری کرد. سهام این شرکت اکنون بیش از یک و نیم میلیارد دلار ارزش دارد. فروش محصولات بی‌وای‌دی سال گذشته از 18 میلیارد دلار فراتر رفت و این شرکت را در زمره بزرگ‌ترین تولیدکنندگان باتری‌ها و خودروهای الکتریکی قرار داد.

علاوه بر ماسک، فریدلند و وانگ، افراد دیگری نیز در لیست ما جای می‌گیرند. ژانگ یو، رقیب آقای وانگ، مدیر «گروه براد» است، یکی از تولیدکنندگان بزرگ خنک‌کننده‌هایی که گرمای تلف‌شده را بازیافت می‌کند.

سرمایه‌دار دیگر، روبنز اومتتو صاحب بزرگ‌ترین شرکت انرژی‌های زیستی در جهان و اولین میلیاردر این حوزه است. شرکت او با نام کوسان تولیدکننده شکر است و با همکاری شرکت رویال داچ شل، یکی از غول‌های انرژی انگلیسی-آلمانی، اتانول نیشکر تولید می‌کند.

در آلمان، اَلوُیز ووبن، که اولین توربین بادی را در دانشگاه ساخت و بعدها مدل موفقی با سرعت‌ متغیر طراحی کرد، شرکت «انرکون» را که در 1984 تاسیس کرده بود، به یکی از تولیدکنندگان پیشتاز این تجهیزات تبدیل کرده است.

گروه دوم سرمایه‌داران به پروژه‌های محیط‌زیستی نوآورانه‌ای کمک می‌کنند که قرار است در مقیاس گسترده اجرا شوند؛ به عنوان مثال فیلیپ شوتز فردی است که امپراتوری او از نفت تا سرگرمی را پوشش می‌دهد (کسی که مجله «نیویورکر» او را مالک لس‌آنجلس معرفی کرد). او یک دهه است که برای توسعه یک شبکه الکتریکی ولتاژ بالا تحت نام « ترنس‌وست اکسپرس» سه میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده تا سه گیگاوات برق با نیروی باد تولید کند. مرحله احداث این شبکه تولید برق از سال 2020 آغاز خواهد شد.

یا مثلاً بیل جوی، یکی از بنیان‌گذاران «سان مایکروسیستمز»، را در نظر بگیرید. او به عنوان یکی پیشتازان نرم‌افزاری «سیلیکون ولی» معتقد است ایده‌های او می‌تواند سالانه مشکل نیمی از گازهای گلخانه‌ای در جهان را حل کند. او در سال 2011 از شرکت «بیاند میت» (فراگوشت) یکی از تولیدکنندگان همبرگرهای تولیدشده با الیاف گیاهی حمایت کرد؛ تولید گوشت حدود 14 و نیم درصد گازهای گلخانه‌ای جهان را شامل می‌شود. قیمت سهام این شرکت پس از عمومی شدن در ماه مه سال جاری، 6 برابر بیشتر شد. آقای جوی در سال 2014 برای رفع مشکل تولید سیمان (که 6 درصد گازهای گلخانه‌ای را تشکیل می‌دهد) در یک شرکت تولیدکننده سیمان به نام Solidia Technologies سرمایه‌گذاری کرد. این شرکت راهی یافته است که می‌تواند گاز کربن تولیدشده صنعتی را تا 70 درصد کاهش دهد. شرکت فرانسوی-سوئیسی لافارج هولسیم، یکی از شرکت‌های بزرگ تولیدکننده سیمان، نیز به بازاری کردن آن کمک می‌کند.

فراتر از گوشت و سیمان

آقای جوی علاوه بر سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های توسعه‌پذیر، در شرکت‌هایی با طرح‌های پرخطر از جمله «آیونیک متریالز» نیز سرمایه‌گذاری کرده است. این شرکت به تکنولوژی ذخیره انرژی‌ای دست یافته که از پلیمر جامد استفاده می‌کند.

با این حال، زمانی که پای سرمایه‌گذاری‌های کلان به میان می‌آید به سختی می‌توان با فردی مانند بیل گیتس رقابت کرد. آقای گیتس در هفته‌ای که گذشت به فایننشال تایمز گفت افرادی که می‌خواهند دنیا را تغییر دهند نباید با تشویق سرمایه‌گذاران به ترک سهام‌‌ انرژی‌های سوختی و تکنولوژی‌های مخرب وقت‌شان را تلف کنند.

آقای گیتس بخشی از ثروت 105 میلیارد دلاری خود را صرف پروژه‌های آسمان آبی می‌کند؛ به عنوان مثال در شرکت «کربن انجنیرینگ»، که برای تبدیل گاز دی‌اکسیدکربن هوا به سوخت فعالیت می‌کند. او یکی از بنیان‌گذاران شرکت «تترا پاور» به شمار می‌رود که سازنده نوع جدید رآکتورهای هسته‌ای است. گیتس در سال 2016 صندوق سرمایه‌گذاری‌ Breakthrough Energy Ventures را با ذخیره یک میلیارد دلاری با هدف حمایت از تکنولوژی‌هایی تاسیس کرد که می‌توانند تولید سالانه گاز کربن را به شدت کاهش دهند؛ یعنی تنها شرکت‌هایی که پتانسیل حذف 500 میلیون تن (حدود یک درصد) از کل گاز کربن مورد نیاز را دارند. این سرمایه‌گذاری‌ها شامل شرکت‌های «بوستون متالز» (با هدف غیرکربنی کردن تولید فولاد) و «کامن ولث فیوژن سیستمز» (با هدف تولید رآکتور جوش هسته‌ای» می‌شود. پلوتوکرات‌های دیگری نیز در این صندوق سرمایه‌گذاری کرده‌اند که از جمله آنها می‌توان به آقای بلومبرگ، جف بزوس از شرکت آمازون، جک ما از شرکت علی‌بابا، ماسایوشی سان از شرکت سافت‌بانک و موکش آمبانی از شرکت هندی ریلاینس اشاره کرد.

آخرین غول سرمایه‌دار لیست ما به دنبال سود نیست، دست‌کم سود مستقیم. جرمی گرانتهام از شرکت مدیریت سرمایه‌ای GMO یک میلیارد دلار از صندوق 70 میلیارد دلاری خود را صرف سیاست‌های محیط‌زیستی و تحقیقات می‌کند. او درباره قصد و انگیزه‌اش می‌گوید این کار در واقع از روی انسان‌دوستی انجام نشده «و به بیان موسع، نوعی سرمایه‌گذاری دفاعی حساس است». آقای بلومبرگ حدود 500 میلیون دلار روی طرح «بیاند کربن» سرمایه‌گذاری کرده است. این طرح با تامین مالی سیاستمداران و لابی‌کنندگان محیط‌زیست‌گرا به دنبال تعطیلی نیروگاه‌های زغال‌سنگ سوز در آمریکاست.

دوازدهمین حواری اقلیمی خودش چندان ثروتمند نیست. با این حال، پاپ فرانسیس سبز‌ترین روحانی تاریخ است. او کنترل کاملی روی بودجه سه میلیارد دلاری بانک واتیکان دارد. او در ماه ژوئن رؤسای نفتی شرکت‌هایی نظیر بریتیش پترولیوم، اگزون موبیل، شل و توتال را در جلسه‌ای جمع کرد و از آنها خواست از قیمت‌‌گذاری «معنادار و اقتصادی» روی کربن حمایت کنند. او همچنین از تاثیر خطرات تغییرات اقیمی روی شرکت‌های آنها نیز پرده برداشت.

اگرچه این لیست کامل نیست، اما افراد دیگری نیز هستند که از سرمایه‌گذاری‌های پاک حمایت می‌کنند؛ به عنوان مثال شرکت جنرال موتورز سیاست‌هایی را در دستور کار قرار داده که دست‌کم می‌تواند بیشتر از تسلا، خودروهای الکتریکی را محبوب کند.

بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها همچنان به تخفیف‌های مالیاتی، سوبسید یا قیمت کربن وابسته است. شرکت‌های زیادی در بازار شکست خواهند خورد، اما بعضی از آنها می‌توانند موفق شوند. حفظ محیط‌زیست و کره زمین بدون تخریب سازنده‌ سرمایه‌داران محیط‌زیست‌گرا، از جمله آنهایی که به دنبال سود هستند، بسیار دشوار و حتی هولناک‌تر از وضعیت فعلی خواهد بود.