متن کامل گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران منتشر شد

اعتمادآنلاین| متن کامل این گزارش به شرح زیر است:

«شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

GOV/2020/5

3 مارس 2020

راستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت
گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

A. مقدمه

1. این گزارش مدیرکل به شورای حکام و به موازات آن به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی‌آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت می باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی درخصوص موضوعات مالی، و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می دهد.

B. سابقه

2. در تاریخ 14 ژوئیه 2015، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، بهمراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E3/EU+3) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ 20 ژوئیه 2015 شورای امنیت قطعنامه 2231 (2015) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست نمود که راستی‌آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده درچارچوب برجام را برعهده گیرد (GOV/2015/53 and Corr.1, para.8). در اوت 2015، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی‌آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه نماید. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند GOV/2015/53 و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات نماید.

3. در دسامبر 2016 و ژانویه 2017 مدیرکل نه (9) سند، که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تایید رسیده و متضمن روشنگری‌هایی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت.

4. در 8 می 2019، ایران بیانیه‌ای منتشر کرد که از جمله حاوی این مطلب بود که «...در راستای اعمال حقوق خود، همانطور که در بندهای 26 و 36 برجام مصرح است، شورای عالی امنیت ملی ایران دستوری مبتنی بر توقف برخی اقدامات ایران ذیل برجام از امروز صادر کرد.»

5. در 5 ژانویه 2020، ایران اعلام نمود که برنامه هسته‌ای اش دیگر موضوع هیچگونه محدودیت در حوزه عملیاتی نخواهد بود و اینکه ایران به همکاری با آژانس همانند گذشته ادامه خواهد داد. تا این تاریخ، آژانس هیچگونه تغییر در اجرای تعهدات هسته‌ای ایران تحت برجام، مرتبط با این اعلامیه، یا در سطح همکاری ایران با فعالیتهای نظارت و راستی آزمایی آژانس تحت برجام مشاهده نکرده است.

6. در 11 فوریه 2020، مدیرکل و جناب آقای علی اکبر صالحی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، در وین ملاقات و موضوعات مربوط به فعالیت‌های نظارتی و راستی آزمایی آژانس در ایران را مورد بحث قرار دادند.

7. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ 2/9 میلیون یورو در سال می باشد. برای سال 2020 منابع مالی فرابودجه ای برای مبلغ 4 میلیون یورو از 2/9 میلیون یورو لازم است. تا تاریخ 26 فوریه 2020، مبلغ 2/4 میلیون یورو منابع مالی فرابودجه‌ای برای تامین هزینه فعالیت های مرتبط با برجام برای سال 2020 و بعد آن در دسترس است.

C. فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

8. از تاریخ 16 ژانویه 2016 (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام را منطبق با رویه های پادمانی استاندارد آژانس و به شیوه ای بی‌طرفانه و عینی راستی آزمایی و نظارت نموده است. آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی نوامبر 2019 مدیرکل موقت و گزارش روزآمدی که در همان ماه آمده است، بشرح ذیل گزارش می دهد.

C.1. فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری
9. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-40) را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است.، ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور IR-40 طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای 3 و 10).

10. ایران به اطلاع رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین(HWPP) ادامه داده و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت نماید (بند 15). همانطور که قبلا گزارش شده است، در 17 نوامبر 2019، آژانس راستی‌آزمایی نمود که مقدار تولید شده آب سنگین ایران بیش از 130 متریک تن می‌باشد(بند 14). در 17 نوامبر 2019آژانس راستی‌آزمایی نمود که مقدار تولید شده و مورد استفاده آب سنگین ایران 7/132 متریک تن بوده است.

11. ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون(MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای 18 و 21).

C.2. فعالیت های مرتبط با غنی‌سازی و سوخت

12. ایران به غنی سازی UF6 در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) و کارخانه غنی سازی آزمایشی (PFEP) ( بخش C.3 این گزارش را ببینید) و کارخانه غنی سازی فردو (FFEP) ادامه داده است همچنانکه قبلاً گزارش شده است در 8 جولای 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که ایران شروع به غنی سازی UF6 با غنای بالاتر از 67/3 درصد از اورانیوم 235 کرده است (بند 28). از آن زمان تا کنون، ایران اقدام به غنی سازی اورانیوم تا 5/4درصد از اورانیوم 235 کرده است.

ایران همچنین به انجام فعالیت‌های غنی‌سازی خاص که مطابق با برنامه تحقیق و توسعه دراز مدت خود نیست، آنچنانکه در تاریخ 16 ژانویه 2016 به آژانس اعلام شده بود، ادامه داده است. (پارگراف 52)

13. در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) در نطنز ایران همچنان بیش از 5060 سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در 30 آبشار به شکل پیکره بندی شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام به صورت نصب شده وجود نداشته است (بند 27). ایران 92 سانتریفیوژ IR-1 را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج کرده است (بند 29.1).

14. در PFEP همچنانکه قبلاً گزارش شده است، ایران اتصالات بالای ماشین ها را به نحوی تغییر داد که محصول و پسماند در پنج آبشار تحقیق و توسعه، به صورت جدا از هم جمع آوری می‌شوند.(خطوط 2،3،4،5 و6) (بند 32 و 42)، که تمامی آن‌ها برای غنی‌سازی UF6 مورد استفاده قرار گرفتند. (نگاه کنید به بخش C3 این گزارش.)

15. در FFEP آژانس راستی‌آزمایی کرده است که مواد هسته‌ای از 6 نوامبر 2019 وجود داشته و ایران در یک بال (واحد 2) کارخانه از 9 نوامبر 2019، غنی‌سازی اورانیم را انجام داده است. (بند 45). در 25 نوامبر 2019 آژانس راستی‌آزمایی کرد که علاوه بر دو آبشار سانترفیوژ IR1 که اورانیم را از 9 نوامبر 2019 غنی‌سازی می‌کردند، ایران آغاز به غنی‌سازی اورانیم با استفاده از دو آبشار نموده که قبلاً در وضعیت غیرفعال قرارداشتند. (بند 46.2) در 22 ژانویه 2020 آژانس راستی‌آزمایی کرد که ایران آغاز به غنی‌سازی اورانیم با استفاده از دو آبشاری نموده است که، به طور اصولی برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار تغییر یافته بودند. (بند 46) از آن زمان، ایران در مجموع 6 آبشار شامل 1044 سانترفیوژ IR1 را برای غنی‌سازی UF6 مورد استفاده قرار داده است.

16. در تاریخ 29 فوریه 2020، آژانس همچنین راستی‌آزمایی نمود که در فضای باقی‌مانده از واحد 2 کارخانه غنی سازی سوخت فردو (FFEP)، دوازده سانترفیوژ IR1 سانتریفیوژ در قالب طراحی موقعیت های 16 سانتریفیوژ IR-1 و یک سانترفیوژ IR1 در موقعیت تکی، به منظور انجام «تحقیق مقدماتی و فعالیتهای تحقیق و توسعه در ارتباط با تولید ایزوتوپ های پایدار» نصب شده بودند.

17. در مجموع، آژانس راستی‌آزمایی نموده است که تعداد 1057 سانترفیوژ IR1 در واحد دو FFEP نصب شده‌اند. (بند 46)

18. همه سانتریفیوژها و زیرساخت‌های مربوطه در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده اند (بندهای 29، 47، 48 و 70). با این حال، در طول دوره این گزارش برخی از سانتریفیوژها و زیرساختهای وابسته به آنها از انبار جهت نصب در PFEP و FFEP در حالیکه تحت نظارت مستمر آژانس در کل فرایند قرار داشته اند، خارج شده اند. ( بند 70) آژانس دسترسی منظم به ساختمان های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند 71). آژانس کماکان دسترسی معمول به FFEP، از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است. (بند 51)

18. در تاریخ 17 فوریه 2020، آژانس راستی آزمایی کرد که کلیه میله های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی کمتر از 1 رم بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار نیستند.

20. ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل مجدد صفحات سوخت یا ضایعات به UF6 مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند 58).

C.3. تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ
21. همانطور که قبلا گزارش شد، ایران در تاریخ نوامبر 2019 پرسشنامه اطلاعات مربوط به طراحی را برای PFEP به روزرسانی نمود، که شامل فهرستی از تمامی سانترفیوژهای مورد استفاده در PFEP می‌شد.

22. در تاریخ 25 فوریه 2020 آژانس راستی آزمایی کرد که ایران همچنان در حال جمع‌آوری اورانیم غنی شده از طریق تزریق‌ UF6 در آبشارهای شامل 20 سانترفیوژ IR2m و 20 سانترفیوژ IR4، 10 IR5 و 10 سانترفیوژ IR6 و یک آبشار دیگر از 20 سانترفیوژ IR6 و 20 سانترفیوژ IR6s، از خطهای دو و سه تحقیق و توسعه می‌باشد. سانترفیوژهای تکی زیر نیز با UF6 آزمایش شده ولی از آن‌ها اورانیم غنی‌شده جمعآوری نشده است، 2 سانترفیوژ IR2m، یک سانترفیوژ IR3، یک سانترفیوژ IR4، یک سانترفیوژ IR5، یک سانترفیوژ Ir6، یک سانترفیوژ IR6m، یک سانترفیوژ IR6s، یک سانترفیوژ IR6sm، دو سانترفیوژ IR7، دو سانترفیوژ IR8، یک سانترفیوژ IR8s، یک سانترفیوژ IR8b، یک سانترفویژ IRs و یک سانتریفیوژ IR9. در 25 فوریه 2020، آژانس راستی‌آزمایی نمود که ایران، همچنین به جمع‌آوری اورانیم غنی شده از خطوط 4 و 5 و 6 (بندهای 32 تا 42) تحقیق و توسعه از طریق تزریق UF6 به یک آبشار 164 تایی سانترفیوژهای IR4، یک آبشار 164تایی سانترفیوژهای IR2m و یک آبشار 72 تایی سانترفیوژهای IR6 ادامه می‌دهد.

23. در 7 ژانویه 2020، آژانس راستی آزمایی نمود که برای هشت روز ایران آزمایش مکانیکی 8 سانترفیوژ IR6 را به طور همزمان در حالی که دو عدد از آن‌ها در مرکز تحقیقاتی تهران و 6 عدد در یک کارگاه عملی در نطنز بودند، انجام داده است. (بند40)

24. ایران اظهارنامه های مربوط به تولید و موجودی لوله های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه نموده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است ( بند 80.1 ). آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی containment and surveillance measures را انجام داده و راستی آزمایی نموده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ نه فقط برای فعالیتهای مشخص شده در برجام بلکه برای فعالیتهایی فراتر از آنچه در برجام مشخص شده است، مانند نصب آبشارهای جدید که در بند قبل توضیح داده شد ( بند 80.2)، استفاده شده اند. ایران هیچگونه سانتریفیوژ IR-1 را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده اند، تولید نکرده است.( بند 62)

25. همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی از جمله آنهایی که از روز اجرا تولید شده اند، تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته اند (بند 70). در 17 فوریه 2020 آژانس راستی آزمایی نمود که ایران با استفاده از فیبر کربن، که تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی مداوم آژانس نبوده است، لوله های روتور تولید کرده است. فرایند تولید لوله روتورها و بیلوزها تحت نظارت مداوم آژانس میباشد.

C4. ذخایر اورانیم غنی‌شده:
26. همچنان که قبلا گزارش شده است در اول جولای 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی سازی شده ایران از میزان 300 کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان 67/3 درصد اورانیوم 235 (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر رفته است (بند 56). میزان 300 کیلوگرم UF6 معادل با 8/202 کیلوگرم اورانیوم می باشد.

27. تا تاریخ 19 فوریه 2020، آژانس راستی آزمایی نمود که بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک، میزان کلی ذخیره اورانیوم غنی شده ایران در FEP، PFEP و FFEP 1020.9 کیلوگرم (+648.6 کیلوگرم از زمان گزارش فصلی پیشین) بوده است. این ذخیره شامل5/996 کیلوگرم اورانیوم در شکل UF6، 9.7 کیلوگرم به شکل اوکسیدهای اورانیم و تولیدات بینابینی، 7.7 کیلوگرم، به کل میله‌ها و ترکیبات سوخت و 7 کیلوگرم به شکل زباله‌های مایع و جامد.

28. مجموع ذخایر اورانیم غنی‌شده شامل 214.6 کیلوگرم اورانیم غنی‌شده تا 3.67 درصد U235، که تا قبل از 8 ژوئیه 2019 تولید شده است و 806.3 کیلوگرم اورانیم غنی‌شده تا 4.5 درصد U235 که از 8 ژوئیه 2019 تا کنون تولید شده است. مورد آخر که تماماً به شکل UF6 است شامل 268.5 کیلوگرم از اورانیم غنی‌شده بالاتر از 2 درصد U235 که در خطوط 2 و 3 تحقیق و توسعه PFEP تولید شده می‌باشد.

D. اقدامات شفاف سازی

29. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و مومهای الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی سازی استفاده نماید تا بدینوسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه گیری توسط ادوات اندازه گیری نصب شده آژانس تسهیل گردد (بند 67.1)

ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام نموده و برای آژانس در اماکن هسته ای، محل کار مناسب فراهم نموده و استفاده از محل کار در مکان های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل نموده است (بند 67.2).

30. ایران کماکان به آژانس اجازه داده - تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی containment and surveillance measures - بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا بدست آمده از دیگر منابع و انتقال آنها به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان (بند 68)، نظارت نماید. همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر نمودن آژانس جهت راستی آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا بدست آمده از هر منبع دیگری را ارایه نموده است (بند 69) .

E. سایر اطلاعات مرتبط

31. ایران همچنان به اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمان‌ها بر اساس ماده 17 (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم الاجرا شدن آن ادامه می دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه های ایران ذیل پروتکل الحاقی ادامه داده است.

32. همچنانکه قبلاً گزارش شد، آژانس ذرات اورانیوم طبیعی ساخت بشر در مکانی که توسط ایران به آژانس اظهار نشده بود، شناسایی کرده است . تعاملات بین ایران و آژانس برای حل و فصل موضوع ادامه دارد.

33. راستی آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش های D، E، S و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد.

34. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در هیچ یک از جلسات گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت ننموده است. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیون مشترک، بند 6.4.6).

F. خلاصه

35. آژانس به راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات که به طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs) و از سوی ایران درچارچوب موافقت نامه پادمان های آن اظهار شده، ادامه می دهد. ارزیابی ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اظهارنشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

36. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی‌آزمایی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

37. مدیرکل به گزارش دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.