عباس رافعی، کارگردان فیلم «بهت»، در گفت‌وگو با «اعتمادآنلاین»:
اگر فیلمی برای نمایش داشتم، در این وضعیت آن را اکران آنلاین نمی‌کردم / فیلم در کشوی خانه‌ام بماند بهتر از این است که با اکران آنلاین آن را حراج کنم
عباس رافعی که تجربه قاچاق فیلم «بهت» را همزمان با اکران آنلاین آن در خردادماه 99 دارد، عنوان کرد که اگر الان فیلمی برای نمایش داشت، در این وضعیت آن را اکران آنلاین نمی‌کرد چون فیلم به سرعت قاچاق می‌شود، و به نظرش فیلم در کشوی خانه‌اش بماند بهتر از این است که این‌طور آن را حراج کند.
اعتمادآنلاین| عباس رافعی کارگردان فیلم «بهت» است که در خردادماه امسال اکران آنلاین آن آغاز شد، اما در فاصله‌ای اندک قاچاق شد. او در همان زمان گفته بود که وقتی به این موضوع پی برده بهت‌زده شده است.
در همین حال در این مدت چند فیلم سینمایی دیگر همچون «خروج» اثر ابراهیم حاتمی‌کیا، «خرس» اثر خسرو معصومی و «سازهای ناکوک» به کارگردانی علی حضرتی نیز قاچاق شده‌اند.
البته با شدت گرفتن قاچاق فیلم‌های در حال نمایش همزمان با اکران آنلاین آنها، کارگروه مبارزه با سرقت و قاچاق فیلم‌های سینمایی نیز تشکیل و در تازه‌ترین خبر از این گارگروه عنوان شده که قرار است مجازات سارقان آثار فرهنگی و هنری تشدید شود. از همین رو به سراغ عباس رافعی رفتیم تا در مورد تجربه‌اش از قاچاق فیلم‌های سینمایی بگوید.
***
*با توجه به اینکه فیلم «بهت» نیز چند ماه قبل همزمان با اکران آنلاین قاچاق و در فضای مجازی منتشر شد، چه اقدامی برای پیگیری آن صورت گرفت و فکر می‌کنید تشکیل کارگروه مبارزه با سرقت و قاچاق فیلم‌های سینمایی چقدر در این زمینه موثر خواهد بود؟
تولید و پخش در ایران هیچ امنیتی ندارد. من درباره تشکیل این گارگروه چیزی نشنیده‌ام، اما فکر می‌کنم متولیان امر همچون پلیس امنیت، پلیس سایبری و وزارت ارشاد باید عزم جدی داشته باشند چراکه پیش از اکران آنلاین فیلم در پلتفرم‌های مجازی، شاهد بودم شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره‌ای درباره فیلمی که قرار است وارد چرخه اکران شود، تبلیغ و حتی زمان نمایش آن را اعلام می‌کنند.
در ابتدا فکر می‌کردم «نماوا» یا «فیلیمو» باید امنیت پلتفرم‌های خود را بالا ببرند تا بتوانند با یک برنامه‌نویسی دقیق، امکان دانلود یا فیلمبرداری از روی صفحه کامپیوتر را از بین ببرند چون الان لازم نیست حتماً از روی یک دوربین دیگر از صفحه‌نمایش فیلمبرداری کرد، بلکه نرم‌افزاری وجود دارد که صفحه‌نمایش را ضبط می‌کند؛ اما وقتی درباره سایت «نت‌فلیکس» جست‌وجو کردم متوجه شدم آن هم امنیت سایبری خیلی بالایی ندارد منتها فرهنگ آنجا به گونه‌ای است که به صورت غیرقانونی فیلم را دانلود نمی‌کنند.
شاید جالب باشد بدانید برخی از مهاجرانی که به کشورهای دیگر رفته‌اند نمی‌دانند نباید به صورت غیرقانونی نرم‌افزاری را دانلود کرد یا فیلمی را به صورت غیرقانونی تماشا کرد، به همین دلیل شناسایی می‌شوند. همین چند وقت قبل خواندم که یک مهاجر سوری در آلمان 250 هزار یورو جریمه شده برای اینکه به صورت غیرقانونی از نت‌فلیکس فیلم دیده است. پس وقتی بتوانیم قانونی تصویب کنیم که اگر سایت، یک کانال تلگرامی یا تلویزیون ماهواره‌ای فیلمی را پخش کرد امکان پیگرد قانونی داشته باشد و جبران خسارت هم صورت بگیرد، افراد کمتری به سراغ انتشار یا دانلود غیرقانونی آن می‌روند.
شما فیلم را با نمونه‌های مشابه در حوزه‌های دیگر مقایسه کنید و ببنیید چقدر نیازمند عزم جدی در این زمینه هستیم؛ مثلاً اگر یک کانال تلگرامی مطلب سیاسی‌ای را منتشر کند که ناخوشایند است، بلافاصله کانال تلگرامی بسته می‌شود و مدیر کانال هم تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد، اما چطور کانال‌های تلگرامی که فیلم‌های در حال اکران را نمایش می‌دهند تحت بررسی و نظارت قرار نمی‌گیرند؟
پلیس سایبری و امنیت ما ثابت کرد می‌تواند روح‌الله زم را که در فرانسه ساکن بود، در خارج از ایران دستگیر کند، پس چطور نمی‌توان کسانی را که در ایران هستند و دست به قاچاق فیلم می‌زنند دستگیر کرد؟ من احساس می‌کنم در دولت‌های قبلی هم به دنبال این نبودند که جلوی قاچاق فیلم‌ها را بگیرند.
مساله مهم اینکه این فرهنگ هنوز در جامعه جا نیفتاده که از مجاری قانونی و سایت‌های مجاز فیلم را دانلود کنیم و ببینیم؛ مثلاً الان فیلم اکران آنلاین می‌شود، بعد قاچاق صورت می‌گیرد و کسانی که دوست دارند فیلم را ببینند می‌گویند فلان شب آن را در فلان کانال نمایش می‌دهد پس آنجا می‌بینیم، در نتیجه به جای خرید بلیت به این کانال‌ها مراجعه می‌کنند. متاسفانه چنین افرادی این کار را یک نوع زرنگی می‌دانند. ما با افرادی روبه‌رو هستیم که فکر می‌کنند یک‌جوری باید سیستم را دور بزنند. گویی فرهنگ حلال‌خوری از بین رفته است.
*خبری از سوی غلامرضا موسوی رئیس اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای ایران منتشر شده است مبنی بر اینکه ماده واحده‌ای برای تشدید مجازات سارقان آثار سینمایی تدوین شده و این ماده واحد برای مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و کمیسیون فرهنگی ارسال می‌شود تا با تصویب آن در صحن علنی مجلس، سرقت آثار سینمایی و فرهنگی برای سارقان هزینه سنگینی در پی داشته باشد. فکر می‌کنید در صورت تصویب این ماده واحده، می‌توان به قاچاق کمتر فیلم‌های سینمایی امیدوار بود؟
بسیار؛ به عنوان مثال اگر من اقدام به توزیع دی‌وی‌دی یا انتشار فیلم در کانال تلگرامی می‌کنم، وقتی احساس کنم ممکن است دستگیر یا جریمه شوم، این کار را نمی‌کنم. لازم است این فرهنگ را جا بیندازیم که اگر کسی کار خلافی کرد، باید پاسخگو باشد. البته وقتی دیده می‌شود مدیری که کار خلافی انجام داده به کشور دیگری فرار کرده است، کسی هم که فیلمی را به صورت غیرقانونی در فضای مجازی بارگذاری می‌کند، پیش خودش می‌گوید چه کسی می‌خواهد برای یک فیلم به سراغ من بیاید؟
*با توجه به تجربه خود شما از قاچاق فیلم‌تان و گسترش کرونا و نامشخص بودن وضعیت سالن‌های سینما، فکر می‌کنید این موضوع برای کارگردان‌ها یا تهیه‌کنندگان دیگری که فیلم‌های آماده نمایش دارند چه پیامدی در تصمیم‌شان برای اکران آنلاین دارد؟
اگر الان فیلمی برای نمایش داشتم، در این وضعیت آن را اکران آنلاین نمی‌کردم؛ یعنی حساب و کتاب می‌کردم و با خودم می‌گفتم به محض اینکه فیلم را در یکی از پلتفرم‌ها اکران آنلاین کنم، به سرعت قاچاق می‌شود و به شکل گسترده‌ای پخش خواهد شود. حتی ممکن است چند روز اول فروش فیلم در پلتفرم‌ها خوب باشد اما بعد از چند روز این موضوع هم کمرنگ می‌شود چون فیلم به راحتی در دسترس خواهد بود، در نتیجه فکر می‌کنم فیلم در کشوی خانه‌ام بماند بهتر از این است که این‌طور آن را حراج کنم. حتی فیلمی دارم که احساس می‌کنم الان شرایط مناسبی برای پخش ندارد.
*شما در صحبت‌های اولیه‌تان به این موضوع اشاره کردید که سینمای ایران در تولید هم امنیت ندارد. از چه نظر؟
دل پری در این زمینه دارم. وقتی پروانه ساخت از سوی وزارت ارشاد داده می‌شود، من تهیه‌کننده یا کارگردان باید احساس کنم یک مرجع قانونی مجوز داده است که اعتبار دارد. حالا در نظر بگیرید برای تولید فیلم باید به سراغ نهادهای دیگر هم بروم؛ مانند ناجا یا ناجی هنر چون در فیلمم یک ماشین پلیس وجود دارد، اما آنها می‌گویند مخالف فیلمنامه من هستند و با اینکه می‌گوییم این فیلمنامه مورد تایید وزارت ارشاد است، ولی آنها قبول ندارند و به ما اسلحه و ماشین نمی‌دهند.
یک مثال دیگر این است که صحنه‌ای از فیلم باید در مترو تصویربرداری شود، اما مدیران مترو می‌گویند در فیلمی که شما می‌خواهید نشان دهید سرقت انجام می‌شود و ما نمی‌خواهیم چنین ماجرایی در مترو نشان داده شود. حالا ببینید آیا این مجوز امنیت را برای من فیلمساز ایجاد می‌کند یا نه؟ در این موقعیت باید صنفی داشته باشیم که از ما حمایت کند، اما وقتی اتفاقی برای یک کارگردان پیش بیاید و بر اثر سوءتفاهمی این کارگردان درگیر شود، خانه سینما و وزارت ارشاد خودشان را مکلف نمی‌دانند که به سراغ آن کارگردان بروند تا او را نجات دهند.
قبل از کرونا تصمیم داشتیم فیلم «بهت» را اکران کنیم، اما حوزه هنری گفت سالن‌هایش را به فیلم ما نمی‌دهد که با این کار بسیاری از سینماها را از دست می‌دادیم. به همین دلیل به نظرم مثل قماربازهایی شده‌ایم که هر بار می‌بازیم اما باز هم قمار می‌کنیم به امید اینکه این بار ببریم هرچند باز هم می‌بازیم. با این حال امیدواریم.
دیدگاه تان را بنویسید