کرونا و دیوان‌سالاری تودرتو

اعتمادآنلاین| ظهر دوشنبه هفته‌ای که گذشت، مراسمی در مشهد برگزار شد که جنجالی بزرگ را نه به‌واسطه موضوع و محتوای مراسم، بلکه به‌خاطر شکل و شمایل برگزاری آن، رقم زد؛ جنجالی که شعله‌های آتشش، هنوز خورشید پاییزی روز دوشنبه در افق مشهد غروب نکرده بود، ابتدا در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی زبانه کشید و در ادامه با آن‌چه نور و گرما داشت، در نیم‌صفحه نخست و صفحات داخلی مطبوعات چاپی و رسانه‌های جریان اصلی طلوع کرد. این مراسم البته چندان جمع و جور هم نبود و تعجب از این دامنه وسیع واکنش‌ها نه به این خاطر، بلکه ازقضا ناشی از گستردگی و حضور نسبتا پرتعداد حضار بود که نه در شرایطی عادی، بلکه در روزهایی که ایران از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب، شاهد رکوردشکنی‌های تلخ مرگ و میر کرونایی است و ازقضا پیش از برگزاری آن مراسم بود که پیرو تشکیل نشست حضوری ستاد ملی مقابله با کرونا با حضور رهبر انقلاب، مقرراتی سفت و سخت‌تر از گذشته صادر شد تا مگر بالاخره بتوان به این ماه‌ها تاخت و تاز کووید-19 در کوی و برزن ایران‌زمین پایان داد. نشستی که خروجی آن تشکیل یک قرارگاه فرماندهی بود تا مگر به واسطه فرمان‌های این قرارگاه، مصوبات پرتعداد و بعضا بر زمین مانده ستاد مقابله با کرونا رنگ اجرا به خود بگیرند. هنوز اما 48 ساعت از برگزاری آن جلسه نگذشته بود که مراسمی با عنوان «جشن بیعت» و با سخنرانی و نقش‌آفرینی علی‌اکبر رائفی‌پور، چهره جنجالی نزدیک به طیف‌هایی از جناح راست و محافظه‌کاران در استادیوم «امام رضا» واقع در شهر مشهد برگزار شد و آن‌چه به عنوان تصاویر و ویدئوهای این مراسم در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها منتشر شد، نه نشانی از شرایط خاص این ماه‌های کرونایی ایران و جهان داشت و نه نشانی از رعایت شیوه‌نامه‌های ستاد مقابله با کرونا و رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی.

واکنش‌ها به این غائله چنان‌چه اشاره شد، بسیار گسترده بود؛ چنان‌چه ازجمله سخنگوی وزارت بهداشت با ابراز تاسف نسبت به برگزاری این مراسم، این اقدام را «جنایتی واقعی» عنوان کرد و حالا این واکنش‌ها تا آن‌جا ادامه یافته که اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری در آستانه برگزاری مراسم 13 آبان و باتوجه به واکنش و تاکید سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر ممنوعیت برگزاری هر تجمعی در روزهای آینده، خطاب به رحمانی فضلی وزیر کشور اعلام کرد: «خطر افزایش روزافزون تلفات انسانی کرونا یک «هشدار ملی» است. انتظار از مردم برای رعایت دستورالعمل‌ها و همکاری در مقابله با کرونا درست است اما اقدامات سریع و به‌موقع همه دستگاه‌های مسوول هم ضروری است، مردم حق دارند از تشکیل اجتماع استادیوم مشهد متعجب و نگران باشند، همه ما در قبال این حرکت غیرمسوولانه و خطرزا مسوولیم، باید عوامل آن را شناسایی و برخورد قانونی نمود که موارد مشابه آن تکرار نشود.» دستوری که همزمان به‌منظور اطلاع و پیگیری به سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز ارجاع شده است.

اما اینکه به‌واقع مسوول واقعی برگزاری مراسم مشهد چه کسی بوده و مجوز برگزاری این مراسم ازجانب کدام نهاد صادر شده، موضوعی پیچیده‌تر از آن است که انتظار می‌رود. موضوعی که ازقضا بخش قابل‌توجهی از آن‌چه را که به عنوان «واکنش‌های گسترده این مراسم» موردتوجه رسانه‌ها قرار گرفت، دربر می‌گیرد و کار به آن‌جا رسید که بخشی از انبوه محتوای رسانه‌ای که در این رابطه منتشر شد از تعابیری پلیسی چون «معما» و «سرنخ» و از این دست تعابیر، از این نوشتند که مسوول برگزاری چه کسی بوده و مقام صادرکننده مجوز کدام نهاد. چنان‌که وقتی رییس دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت که جشن مذهبی چندهزار نفری در مشهد همزمان با شیوع وسیع کرونا برگزار شد، «کارخانه تولید بیمار» مبتلا به کرونا بوده و درنتیجه مشخص شد مجوزی از جانب این دانشگاه صادر نشده و همچنین محمد حسین بحرینی، نماینده اصولگرای مشهد در مصاحبه‌ای با شبکه خبر، تاکید کرد که دانشگاه علوم پزشکی مشهد هیچ‌گونه مجوزی در این زمینه صادر نکرده و نیز، وقتی هم فرمانداری و هم شهرداری مشهد نقش خود را در راستای صدور مجوز تکذیب کردند و حتی آن‌گاه که سازمان تبلیغات اسلامی در مقام برگزارکننده این جشن مدعی شد که برگزاری مراسم با «مجوز شفاهی مرکز بهداشت مشهد» محقق شده، رییس دانشگاه علوم پزشکی مشهد بار دیگر زبان به تکذیب این ادعا گشود و گفت که اگرچه «سازمان تبلیغات روز سوم آبان‌ماه یک نامه کلی» برای این دانشگاه فرستاده، اما از آن‌جا که «روز چهارم آبان تعطیل بوده و روز پنجم آبان هم مراسم برگزار شده»، این ادعا محلی از اعراب نداشته و مجوزی صادر نشده است. آن‌هم درشرایطی که چهره‌ای چون حسین‌زاده بحرینی، به عنوان یک نماینده معمم و ازجمله اصولگرایان مشهد نیز با ابراز تاسف از برگزاری چنین مراسمی در دوران شیوع کرونا که مقام‌های بهداشتی این استان را نیز نسبت به تعداد افرادی که احتمالا در این مراسم به کرونا مبتلا شده‌اند، به‌شدت نگران کرده است، در جمع این منتقدان به چشم می‌خورد.

درپی این ماجرا درحالی که بسیاری از ناظران نسبت به بی‌توجهی به دستورها و مصوبات ستاد کرونا گلایه و انتقاد می‌کردند، برخی نیز با اشاره به نشست روز سوم آبان‌ماه ستاد مقابله با کرونا با حضور رهبر انقلاب و دستور به تشکیل قرارگاه فرماندهی به‌منظور اجرایی‌شدن مصوبات بر زمین مانده این ستاد، بر این نکته انگشت گذاشتند که چرا کمتر از 48 ساعت پس از برگزاری نشستی در این سطح، شاهد قانون‌شکنی در این سطح بوده‌ایم. همزمان اما نکته دیگری نیز در این ماجرا محل تامل بود که تقریبا از توجه رسانه‌ها دور ماند. نکته‌ای که حالا در شرایطی بیش از پیش خودنمایی می‌کند که شاهدیم در آخرین تحول معاون اول رییس‌جمهوری به‌منظور برخورد با برگزارکنندگان این مراسم خطاب به وزیر کشور دستور رسیدگی صادر کرده است. البته اینکه معاون رییس‌جمهوری دستوری را خطاب به وزیر کشور صادر کند، نه‌تنها عجیب نیست، بلکه امری است کاملا معمول و بخشی از روال اداری دستگاه اجرایی. اما نامعلوم آن است که چرا در شرایطی که ستادی خاص به‌منظور پیگیری مسائل حوزه کرونا تشکیل شده و در ادامه به‌منظور اجرایی کردن مصوبات این ستاد، قرارگاه فرماندهی تشکیل شده و فرمانده، سخنگو و اخیرا دبیر این قرارگاه نیز با احکامی از جانب رییس‌جمهوری و فرمانده قرارگاه صادر شده، باز نیاز است که معاون اول رییس‌جمهوری خارج از چارچوب و ضوابط اداری ایجاد شده در این ساختار تازه‌تاسیس، اقدام به صدور دستور به رحمانی‌فضلی نه در مقام فرمانده قرارگاه عملیاتی ستاد مقابله با کرونا، بلکه به عنوان وزیر کشور کند. جالب آنکه جهانگیری در سطر نخست این ابلاغیه، انتصاب اخیر از جانب رییس‌جمهوری را به رحمانی‌فضلی تبریک گفته است. حال به اینها بیفزاییم سازمان مدیریت بحران را که دست‌کم از زمستان 86 به این‌سو تشکیل و فعال شده و نیز شورای عالی مدیریت بحران که زمستان 97، مجلس‌دهمی‌ها ارکان و اعضای آن را مشخص کردند تا به‌نحوی به فعالیت سازمان مدیریت بحران، شکلی فراقوه‌ای بدهند و دستورات و مصوباتش را برای تمامی بخش‌ها و نهادها لازم‌الاجرا سازند.

منبع: روزنامه اعتماد