گام بزرگ بانک ملی ایران در طرح های عمرانی کشور

اعتمادآنلاین| بانک ملی ایران به عنوان تامین کننده منابع مالی بزرگ ترین طرح های عمرانی و خدماتی کشور از جمله 1- طرح شیرین سازی آب خلیج فارس و 2- راه آهن میانه- اردبیل، گام های بزرگی برداشته است و دقیقا در شرایطی که عده ای تصور می کردند به خاطر مشکلات مالی و تحریم و نبود بودجه نمی توان کارهای بزرگی انجام داد، بانک ملی ایران توانست از طریق منابع و حمایت های مردمی، شرایط را برای کارهای بزرگ عمرانی کشور فراهم کند.

وقتی کارهای بزرگ در چنین شرایطی کلید می‌خورد، تامین منابع طرح‌های بزرگ صنعتی و تولیدی در شرایط سخت، کام مردم را شیرین کرد و امید ایجاد می کند وشرایط را برای تحقق برنامه های بزرگ دیگر فراهم می کند.

در سرزمین پهناور ایران دو موضوع همواره مورد توجه ساکنان و دولت ها و حکومت های محلی و منطقه ای بوده است یکی موقعیت ممتاز کشور از نظر ترانزیت کالا، و دوم کم آبی و حفظ منابع آب شیرین در دستور کار دولت ها، بازرگانان و مردم هر منطقه بوده و دو جمله مهم ایران در مسیر جاده ابریشم و همچنین زندگی ایرانیان و تلاش برای یک کاسه آّب بیشتر کل تاریخ ایران زمین را تحت تاثیر قرار داده و بسیاری از جنگ ها، قراردادها، همکاری ها، اتحاد محلی و اقوام، تجارت بین کشورها مرتبط با همین دو موضوع بوده است.

براین اساس، همواره انتظار بازرگانان و مردم کشورهای منطقه و ایران، تکمیل و راه اندازی طرح های توسعه مسیرهای ترانزیت شامل آزادراه ها، افزایش ظرفیت خطوط ریلی برای توسعه ظرفیت حمل و نقل کالا در ایران و ارتباط کشورهای اروپایی، آسیایی، چین، شمال ایران، حاشیه خلیج فارس بوده است. همچنین حفظ منابع آب و افزایش آن به عنوان عامل کمیاب تولید مورد توجه مردم ایران بوده و همیشه از دولت ها و موسسات مالی و سرمایه گذاری در خواست داشته اند که در این سرزمین پهناور، به دنبال افزایش منابع آب شیرین باشند و شیرین سازی آب و انتقال آب خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر به مناطق مرکزی ایران، را در دستور کار خود قرار دهند.

در این راستا، ارتباط کشورها، مسیر جاده ابریشم، دسترسی کشورهای جنوب خلیج فارس به شمال و اروپا، دسترسی روسیه و کشورهای شمال، افغانستان و عراق به خلیج فارس و اقیانوس هند، دسترسی اروپا به چین و جاده ابریشم، درخواست همه کشورهای منطقه و مردم این کشورهاست. همچنین به دلیل کم آبی و شرایط اقلیمی کشور، در طول تاریخ همواره بر حفظ منابع آب شیرین قابل شرب و استفاده در کشاورزی، آبخیزداری، سدهای بزرگ، و انتقال آب، تاکید شده و در 5 دهه گذشته نیز شیرین سازی آب، مطالعه و تحقیق در مورد شیرین سازی آب در دستور کار بوده است. نگاهی به اخبار برنامه های شیرین سازی آب نشان می دهد که در سال 1348، دولت ایران قرارداد مطالعه و اجرای شیرین سازی آب را با آمریکا به امضا رسانده و پس از آن نیز تلاش های بسیاری در این مسیر انجام شده است.

اما بانک ملی ایران دقیقا در سخت ترین سال اقتصاد ایران و اوج فشارهای حداکثری، تحریم، شیوع کرونا، این کارهای بزرگ و اساسی برای کشور را حمایت کرده است. طرح شیرین سازی و انتقال آب از خلیج فارس تا استان های مرکزی با خط لوله ای بالغ بر 900 کیلومتر طی سه فاز برنامه ریزی شده است که فاز نخست آن آماده بهره برداری است اما دو فاز باقی مانده قرار است تا سال 1400 به پایان برسد. این پروژه با هدف انتقال، تامین و شیرین سازی سالانه 130 میلیون مترمکعب در خط لوله ای به طول 900 کیلومتر از استان های هرمزگان، کرمان و یزد عبور می کند تا علاوه بر تامین آب مورد نیاز شرکت های مس سرچشمه، گل گهر سیرجان و چادرملو، آب شرب این مناطق را نیز تامین کند. شرکت مهندسی توسعه آب آسیا در بخش شیرین سازی و شرکت تامین و انتقال آب خلیج فارس در بخش انتقال، اجرای پروژه را برعهده دارند. آب تامین شده توسط این پروژه علاوه بر شرب و کشاورزی، در بخش صنعتی نیز قابل استفاده است، به طوری که صنایع معدنی گل گهر سیرجان، شرکت ملی صنایع مس ایران و شرکت صنعتی معدنی چادرملو از بهره برداران اصلی آن خواهند بود.

طرح ملی شیرین سازی و انتقال آب خلیج فارس به استان های مرکزی و کویری کشور با اعتباری بیش از 18 هزار میلیارد ریال با مشارکت 9 بانک در قالب یک کنسرسیوم با مشارکت تعداد زیادی از بانک های دولتی و عاملیت بانک ملی ایران تشکیل شده است تا در طرح بزرگ ملی، ساخت ایستگاه های عظیم آب شیرین کن در استان هرمزگان و انتقال آب شیرین شده خلیج فارس به استان های کویری و مرکزی کشور، مشارکت کنند. 40 درصد از 18 هزار و 101 میلیارد ریال تسهیلات سندیکای شرکت‌های مجری طرح را سه بانک ملی، سپه، و کشاورزی و 60 درصد مابقی را بانک‌های تجارت، توسعه تعاون، رفاه، صادرات، صنعت و معدن و ملت تأمین کردند. سهم بانک ملی ایران در آن بیش از 14 درصد بوده است.

در آبان ماه 99 فاز اول طرح شیرین سازی و انتقال آب خلیج فارس به استان های کرمان، یزد و بخشی از هرمزگان با مشارکت بانک ملی و 8 بانک دیگر، صندوق توسعه ملی و بخش خصوصی، شرکت های مهندسی توسعه آب آسیا، صنایع مس ایران، صنعتی و معدنی گل گهر و چادرملو افتتاح شد که با بهره برداری از این فاز، آب خلیج فارس پس از نمک زدایی و از طریق لوله ای به طول 305 کیلومتر به واحد های صنعتی و معدنی سیرجان در استان کرمان می رسد. پس از تکمیل و بهره برداری از فازهای بعدی، آب شرب استان های کرمان، یزد و بخش هایی از هرمزگان را تأمین خواهد کرد و با ظرفیت شیرین سازی روزانه 600 هزار متر مکعب و انتقال آن به استان های مذکور، مشکل بزرگ کم آبی در فلات مرکزی ایران برطرف خواهد شد.

،قطعه نخست انتقال آب از تاسیسات آب شیرین کن گل گهر به طول 305 کیلومتر خواهد بود. قطعه دوم انتقال از گل گهر به مس سرچشمه به طول 150 کیلومتر و همچنین قطعه سوم انتقال از مس سرچشمه تا صنایع فولادی اردکان 360 کیلومتر و انشعاب صنایع معدنی چادرملو 150 کیلومتر خواهد بود و جمع هزینه در مرحله شیرین سازی و خط انتقال تا سیرجان، 16300 میلیارد تومان(ریالی و ارزی) است.

شایان ذکر است طرح انتقال آب خلیج فارس به صنایع جنوب شرق کشور از پروژه های در دست انجام بزرگ آبرسانی کشور محسوب می شود که از سال 95 توسط شرکت تأمین و انتقال آب خلیج فارس(WASCO) و حمایت مالی چند بانک از جمله بانک کشاورزی ، در سه خط در مرحله اجرا قرار گرفته و آب گل گهر در سیرجان، مس در سرچشمه رفسنجان و چادرملو یزد را تامین می کند و با اجرای این طرح ، شیرین سازی آب دریا در کنار خلیج فارس نیز انجام می شود و با 700 کیلومتر خط لوله، آب برای مصرف صنایع و آب شرب استان های یزد و کرمان تأمین می شود.

این طرح عظیم انتقال آب با مشارکت گسترده مهندسان، مشاوران و پیمانکاران داخلی و 194 شرکت سازنده داخلی از 15 استان کشور، پس از تلاش چندساله به بار نشست و میانگین اشتغال مستقیم و غیرمستقیم این پروژه 16 هزار نفر است و در زمان بهره‌برداری قطعه‌ای که افتتاح خواهد شد، 12 هزار نفر مشغول کار خواهند شد.

اهمیت انتقال آب به استان های مرکزی ایران

دکتر بهمن آرمان کارشناس اقتصادی در این زمینه به خبرنگار ما گفت: بسیاری از طرح‌های زیربنایی و تولیدی از جمله فاز نخست انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی ایران، شیرین‌سازی آب، و... با کم‌توجهی مواجه شده بود و لازم است که با همت جوانان و استفاده از تجربه جهانی و حمایت بانک های کشور در تامین مالی آنها به پیش رود و اجازه ندهیم که موضوعات حاشیه‌ای و سوء مدیریت‌های موجود مانع از اجرای آنها شود. متاسفانه، هر موقع که یک پروژه توسعه‌ای در ایران آغاز می‌شود موجی از مخالفت‌ها به شکل‌های مختلف در محافل اقتصادی یا رسانه‌ها ایجاد می‌شود.

در روزی که فاز نخست انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی ایران به بهره‌برداری رسید بلافاصله برخی رسانه‌ها مخالفت خود را با این کار آغاز کردند در حالی که طرح‌های شیرین‌سازی آّب در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس بسیار تجربه شده و 40 در صد آب شیرین شده جهان توسط کشورهای خلیج فارس به ویژه عربستان صورت می‌گیرد. ما نیز می‌توانیم برای مناطق مرکزی و خشک و کم آب کشور از خلیج فارس و دریای عمان آب شیرین تهیه کنیم. فاز نخست این مگاپروژه دارای ظرفیتی برابر با 200 هزار مترمکعب در روز است ولی در مجموع شامل 8 مرحله است که تنها یکی از آنها افتتاح شده و عملیات ساختمانی 7 مدول دیگر انجام شده و به تدریج به بهره‌برداری خواهد رسید و مجموع آن بالغ بر یک میلیون و 600 هزار مترمکعب در روز است که بزرگ‌ترین کارخانه آب شیرین کن جهان خواهد بود زیرا بزرگ‌ترین کارخانه‌های آب‌شیرین‌کن جهان در کالیفرنیای امریکا و عربستان حدود 1 میلیون متر مکعب در روز ظرفیت دارند.

لذا ما باید از این مزیت‌ها و امکانات در جهت کاهش مشکلات اقتصادی مردم منطقه استفاده کنیم. توجه داشته باشیم که 70 درصد اشتغال کشور مربوط به واحدهای صنعتی کوچک است در حالی که 70 درصد ارزش افزوده اقتصاد مربوط به واحدهای صنعتی بزرگ است و ما به احداث واحدهای کوچک و بزرگ در کشور برای ایجاد شغل و ارزش افزوده نیازمندیم و لذا طرح های توسعه ترانزیت، آزاد راه ها و خطوط ریلی و همچنین انتقال آب و شیرین کردن آب، ضمن ایجاد ارزش افزوده اشتغال گسترده‌ای نیز در بخش های دیگر ایجاد می کند. براین اساس، مراحل ساخت کارخانه ها و طرح های دیگر مرتبط با انتقال آب، برای چند هزار کشاورز، کارگر وراننده ناوگان حمل ونقل، شغل و درآمد پایدار ایجاد می‌کند، انتقال آب و شیرین کردن آب می تواند به ملاحظات زیست محیطی و آب و هوایی و محرومیت زدایی از مناطق جنوبی و مرکزی کشور نیز کمک کند.

تامین منابع بدون بودجه دولتی

اجرای برخی پروژه‌ها در شرایط تحریم وتامین مالی آن از طریق بانک های کشور، بازار سرمایه وصندوق توسعه ملی به معنای این است که می‌توان بدون نیاز به منابع مالی دولت و با تکیه بر سرمایه‌های خرد و سرمایه های مردمی، کارهای بزرگی انجام داد. لذا اقدام بانک ملی ایران در جهت تامین منابع آزادراه ها و خطوط ریلی، موجب شده تا از این طریق سرمایه‌ها تجهیز شده و به اشتغال کشور کمک کند و طرح‌های زیربنایی مانند آبرسانی به سرانجام برسد.

برای راه‌اندازی و پیشرفت این پروژه‌ها و کاهش بحران مدیریتی و سوء مدیریت موجود، می‌توان به تجربه جهانی نیز توجه کرد. از جمله در روزهای اخیر اطلاع یافتیم که بزرگ‌ترین پروژه مرکز تولید آب در سطح قاره آفریقا و قابل شرب و آبیاری و صد البته استفاده صنعتی و تجاری و تفریحی پس از چندین سال مطالعات و با مشارکت سرمایه‌گذاری بین‌المللی در بندر کازابلانکا پرجمعیت‌ترین شهر کشور مراکش و به ظرفیت 300 میلیون مترمکعب و آب‌بها کمتر از 50 سنت امریکایی در مترمکعب آغاز شده و اقیانوس اطلس قابلیت‌های بی‌انتها برای حل مشکل استرس آبی در بخش بزرگی از صحرای آفریقا را در آینده نزدیک مژده می‌دهد.

همچنین 37 شرکت کشت نوین اسپانیا با کسب مقادیر عظیمی از بیابان‌های یکی از خشک‌ترین نقاط جهان در پی تولید آب از دریا و استفاده از وسعت بیابان‌ها که در طول تاریخ چندین هزار ساله هرگز در آن کشاورزی صورت نگرفته است می‌خواهند از همه امکانات مانند نیروی بیکار فراوان و ارزان و پوشش سیاست حمایتی دولت مراکش برای تسهیل امر تولید با هدف قراردادن بازار‌های اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا و روسیه با رعایت همه استاندارد‌های تولیدی در همه زمینه‌های اقلیم محور با سرعت خود را برای تولید انواع سبزی و میوه و غلات آماده سازند.

این الگو مناسب‌ترین راه برای توسعه پایدار در جوی امن ارایه می‌کند و تعاون بین‌المللی در بهترین ترکیب بیشترین کارایی را دارند. براین اساس، لازم است که به تجربه جهانی توجه کنیم و مانند بسیاری از کشورها بدون دخالت دادن عوامل حاشیه‌ای به تولید و سرمایه‌گذاری با اتکا به توان داخلی کشور توجه نماییم.

براین اساس اقدام بانک ملی ایران تنها یک تامین مالی ساده برای طرح بزرگ انتقال آب و شیرین کردن آب نیست، بلکه ابعاد مدیریتی، اجتماعی، سیاسی، توریستی، صنعتی و اقتصادی آن تحول بزرگی در کشور و مناطق مرکزی و جنوبی کشور و حاشیه خلیج فارس ایجاد خواهد کرد و می تواند تجربه موفق و چشمگیری برای کشورهای جهان در حفظ منابع آب و بهبود زندگی و معیشت مردم باشد.