زمین گرم‌تر و آسیب‌پذیرتر می‌شود
برخلاف تصور همگان، کشاورزی و دامداری صنعتی بیشتر از حمل‌و‌نقل در گرمایش زمین نقش دارند. اما دلیلش چیست؟
اعتمادآنلاین| کدام‌‌یک از فعالیت‌های انسان بیشترین تأثیر را در تغییرات اقلیمی دارد؟ این سؤالی است که اگر از هر فردی بپرسید، احتمالا با این جواب روبه‌رو خواهید شد: سوزاندن زغال‌‌سنگ، استفاده از خودروهای شخصی و عمومی، جا‌به‌جایی با هواپیما و اتوبوس؛ یعنی افراد بیشترین سهم را به «سیستم حمل‌و‌نقل» خواهند داد.
اما آیا واقعا این‌گونه است؟ در پاسخ به این سؤال باید اظهار کرد که «سیستم حمل‌و‌نقل» تنها مسئول 16 درصد از آلودگی‌های زیست‌محیطی بوده و بعد از میزان آلودگی ناشی از تولید محصولات گوناگونی که استفاده می‌کنیم، تولید برق و همچنین کشاورزی و دامداری، در رتبه چهارم قرار گرفته است.
بله، درست متوجه شدید. کشاورزی و دامداری صنعتی بیشتر از حمل‌و‌نقل در گرمایش زمین نقش دارند. اما دلیلش چیست؟
پرورش دام به‌منظور تأمین مواد غذایی، یکی از منابع جدی در تولید گازهای گلخانه‌ای است. در واقع، کشاورزی و دامپروری صنعتی، دامنه گسترده‌ای از فعالیت‌های بشر را دربر می‌گیرد؛ از پرورش دام و کشاورزی تا قطع درختان.
درباره کشاورزی، عامل اصلی دی‌اکسید‌کربن نیست، بلکه متان و نیتروز اکسید است که طی گذشت یک قرن، به ترتیب به ازای هر مولکول، گرمایشی معادل 28 و 265 برابر دی‌اکسید‌کربن تولید می‌کنند.
در مجموع آلودگی سالانه حاصل از متان و نیتروز اکسید چیزی معادل هفت میلیارد تن دی‌اکسید کربن یا بیشتر از 80 درصد تمام گازهای گلخانه‌ای تولیدشده در بخش کشاورزی، جنگل‌داری و کاربری اراضی است.
اگر نتوانیم اقدام مؤثری در جهت محدودسازی و کاهش این آلودگی‌ها انجام دهیم، این عدد به‌واسطه تأمین خوراک جمعیت روبه‌رشد جهانی، به‌طور پیوسته بالا خواهد رفت. اگر بخواهیم به مقدار آلودگی صفر نزدیک شویم، باید روش‌هایی برای کشاورزی و دامداری پیدا کنیم و هم‌زمان مقدار تولید گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم و در نهایت به صفر برسانیم. حال اگر بخواهیم این نکته را هم در نظر بگیریم که جمعیت جهان رو به افزایش است، ما را به این نتیجه می‌رساند که طبعا به خوراک بیشتری نیاز خواهیم داشت؛ یعنی اگر فرض کنیم جمعیت دنیا 40 یا 50 درصد افزایش پیدا کند، ما به چیزی بیش از این درصد باید در تولید مواد غذایی برسیم.
دلایل بسیاری برای این امر وجود دارد، اما یکی از دلایل این است که هرچه مردم ثروتمندتر می‌شوند، مقدار کالری بیشتر و به‌‌ویژه مقدار گوشت و لبنیات بیشتری مصرف می‌کنند. از طرفی ما برای تولید گوشت و لبنیات بیشتر، به خوراک بیشتری نیاز داریم؛ برای مثال، یک مرغ به ازای هر کالری از محصولات گوشتی که در اختیار ما قرار می‌دهد، به دو کالری غله نیاز دارد؛ به این معنا که شما باید دو برابر کالری‌ای را که از هر مرغ دریافت می‌کنید، به‌صورت غذا در اختیارش قرار دهید. این نسبت درباره گاو از همه بالاتر است، چیزی حدود شش برابر! موضوع وقتی پیچیدگی بیشتری پیدا می‌کند که متوجه شویم ما باید حجم مواد خوراکی بیشتری نسبت به حال حاضر تولید کنیم و اگر این کار را با روش‌های امروزی انجام دهیم، فاجعه بزرگی در وضعیت اقلیمی رقم خواهیم زد؛ بنابراین با فرض اینکه هیچ بهبودی در مقدار خوراک تولیدی‌مان به ازای واحد سطح اراضی زراعی ایجاد نکنیم، تولید مقدار خوراک کافی برای 10 میلیارد نفر، مقدار آلودگی ناشی از فرایند تولید خوراک را به اندازه دوسوم افزایش خواهد داد.
فراموش نکنیم که کشاورزی و دامداری صنعتی در رده سوم در جدول آلوده‌کننده‌ترین فعالیت‌های بشر در بدترشدن گرمایش زمین قرار دارد. قبل از آنکه راهکارهای در دسترس را با هم بررسی کنیم، بهتر است کمی راجع به جزئیات دامداری صنعتی صحبت کنیم. در سرتاسر دنیا حدود یک میلیارد رأس دام برای تأمین گوشت و لبنیات پرورش داده می‌شوند. مقدار متانی که این دام‌ها به‌صورت آروغ و باد از بدنشان خارج می‌کنند، تأثیری به اندازه دو میلیارد تن دی‌اکسید‌کربن روی گرمایش جهانی دارد و متان حاصله مسئول حدود چهار درصد از کل آلودگی‌هاست.
آروغ‌زدن و رهاکردن این گاز طبیعی، معضلی مختص گاوها و سایر احشام نظیر گوسفند، بز، گوزن و شتر است. اما عامل دیگری هم برای تولید گازهای گلخانه‌ای وجود دارد که بین تمام حیوانات مشترک است؛ مدفوع.
مدفوع حین تجزیه‌شدن، مخلوطی از گازهای گلخانه‌ای قوی آزاد می‌کند که بخش عمده آن نیتروز اکسید و باقی‌اش شامل متان، گوگرد و آمونیاک است. حدود نیمی از آلودگی‌های ناشی از مدفوع از خوک‌ها و باقی‌اش از گاوها حاصل می‌شود. مقدار مدفوع حیوانات به‌قدری زیاد است که بعد از پدیده تخمیر روده‌ای، دومین عامل عمده تولید آلودگی در حوزه کشاورزی و دامداری محسوب می‌شود.
بااین‌حال هنوز دلایلی وجود دارند که باور کنیم می‌توانیم مقدار آلودگی‌ها را بدون نیاز به فناوری جدید و با هزینه‌های سبز نه‌چندان زیاد کاهش دهیم. اگر بتوانیم نژادهای اصلاح‌شده و روش‌های بهتر را در نواحی بیشتری از دنیا پراکنده کرده و به‌خصوص، گاوهای آفریقایی را به‌گونه‌ای اصلاح نژادی کنیم که بازدهی بیشتری داشته باشند و خوراک مرغوب دام را با کیفیت بالاتر و بهای پایین‌تر در اختیار مزرعه‌داران قرار دهیم، از مقدار آلودگی کاسته شده و به مزرعه‌داران فقیرتر کمک می‌کند تا پول بیشتری دربیاورند. همین موضوع درباره مدیریت مدفوع دام هم صدق می‌کند.
مزرعه‌داران در کشورهای ثروتمند به تکنیک‌های متعددی دسترسی دارند تا از شر مدفوع دام خلاص شوند و آلودگی کمتری تولید کنند. هرچه این تکنیک‌ها مقرون‌به‌صرفه‌تر شوند، در اختیار مزرعه‌داران فقیرتر هم قرار گرفته و احتمال کاستن از مقدار آلودگی را افزایش می‌دهند. البته یک راه‌حل دیگر هم وجود دارد که طرفداران گیاه‌خواری هم از آن استقبال می‌کنند و آن هم این است که به‌جای امتحان‌کردن این‌همه روش گوناگون برای کاهش مقدار آلودگی، دست از پرورش دام، حداقل به این شکل صنعتی‌شده آن برداریم.
علاوه‌براین، با کاهش مصرف گوشت می‌توانیم هم مقدار آلودگی‌ها را کاهش دهیم و درعین‌حال از آسیب‌های احتمالی عدم استفاده از گوشت نیز در امان بمانیم. در این بین، یکی از گزینه‌هایی که در اختیارمان قرار دارد، استفاده از گوشت گیاهی است؛ این محصولات اگر به‌درستی طبخ شود، جایگزین مناسبی برای گوشت حیوانی هستند و همچنین فواید بیشتری برای محیط زیست دارند؛ چراکه از فضا و خاک کمتری استفاده و آلودگی کمتری تولید می‌کنند.
همچنین برای تولید گوشت گیاهی به غلات کمتری نیاز است که فشار را از روی محصولات زراعی خوراکی و مصرف کود برمی‌دارد و پیشرفت بزرگی نیز در حوزه دفاع از حقوق حیوانات محسوب می‌شود. اما تولید گوشت مصنوعی هزینه‌های سبز هنگفتی دارد. به‌طور میانگین، هزینه تولید گوشت چرخ‌کرده گیاهی در مقایسه با گوشت واقعی، 86 درصد بالاتر است؛ اما با افزایش فروش گوشت گیاهی و ورود اقلام بیشتری از آن به بازار، امید آن می‌رود که در نهایت از گوشت حیوانی ارزان‌تر شود.
دیدگاه تان را بنویسید