عضو هیات علمی موسسه مطالعات جمعیتی وزارت علوم مطرح کرد:
12 هزار و 600 دانشجو در آمریکا داریم/ جمعیت مهاجر ایرانی افزایش پیدا کرده است
عضو هیات علمی موسسه مطالعات جمعیتی وزارت علوم و مدیرگروه مهاجرت پژوهشکده سیاستگذاری علم و فناوری وصنعت دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه موج جدید مهاجرت به دلیل شرایط اقتصادی در راه است، گفت: وقتی امکان بهرهمندی از نیروهای داخل کشور وجود ندارد، گزینه بهینه این خواهد بود که از مواهب اقتصادی حضور آنها در بازارهای اقتصادی سایر نقاط دنیا استفاده شود.
اعتمادآنلاین| بهرام صلواتی با اشاره به وضعیت مهاجرت دانشجویان ایرانی به خارج از کشور گفت: متاسفانه در داخل کشور نهاد یا متولی مشخصی برای ارائه آمار و ارقام مهاجران به صورت منظم و سالیانه نداریم و تاکنون چنین آماری بصورت رسمی منتشر نشده است.
وی ادامه داد: اما نکته دیگری که باید به آن توجه کرد، روایتهای متناقض و افسانههایی است که در ارتباط با موضوع مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور مطرح می شود، اگر همین الان در اینترنت واژگانی همچون"مهاجرت ایرانیان" یا "نخبگان ایرانی" را جستجو کنید، بلافاصله به این آمار که به نقل از گزارش صندوق بینالمللی پول که در سال 2009 منتشر شده برخورد میکنید که در آن قید شده سالیانه 150 هزارنفر از نخبگان ایرانی از کشور خارج میشوند، اما حقیقت این است که نه تنها صندوق بین المللی پول چنین گزارشی را ارائه نکرده، بلکه چنین آماری به هیچ عنوان صحت ندارد و تنها به خاطر بیتوجهی یا اغراق این تصور اشتباه به شکل گسترده منتشر شده است.
او تصریح کرد: برای اینکه بخواهیم به آمار درستی در این زمینه دست یابیم با توجه به فقدان منابع و اطلاعات داخلی، ناچار هستیم آمار گزارشهای بینالمللی مثل سازمان ملل یا سازمان بینالمللی مهاجرت را بررسی کنیم و در این بین آمار مهاجرت ایرانیان را هم مدنظر قرار دهیم.
صلواتی تصریح کرد: لازم است وقتی میخواهیم راجع به آمار مهاجرت صحبت کنیم، به خصوص زمانی که بحث مقایسه کشورها با یکدیگر پیش میآید از آمار بینالمللی قابل قیاس بین کشوری استفاده کنیم. آخرین دادهای که در مرکز آمار مهاجرت منطقه OECD منتشرشده به این ترتیب است که یک میلیون و 200 هزار نفر ایرانی در کشورهای این منطقه ساکن هستند که محل تولدشان ایران بوده است. این آمار با ارقام غیررسمی که میگویند 3 تا 5 میلیون مهاجر در خارج از کشور داریم، در تضاد است به خاطر اینکه نهادی تاکنون بطور رسمی آماری را در این زمینه منتشر یا تایید نکرده است.
عضو هیات علمی موسسه مطالعات جمعیتی کشور در خصوص تحصیلکرده بودن نیمی از مهاجران ایرانی توضیح داد: نکته خاصی که در این آمار موجود است و کشور ما را از این منظر خاص میکند، این است که 50 درصد مهاجران ایرانی خارج از کشور دارای تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی هستند.
صلواتی ادامه داد: موسسه گالوپ به سفارش سازمان بینالمللی مهاجرت در سال 2015 میل به مهاجرت را در 156 کشور را بررسی کرد که نتایج آن در سال 2018 منتشر شد. بنابراین گزارش در ایران در سال 2015 حدود یک میلیون و 800 هزار نفر از ایرانیان ابراز علاقه و تمایل به مهاجرت داشتند که از این آمار 400 هزار نفر برای مهاجرت برنامه مشخصی داشته و در حال آماده شدن برای مهاجرت بودهاند. بر اساس شاخص افرادی که دارای برنامه مشخص برای مهاجرت هستند، ما جزو 20 کشور اول مهاجرفرست دنیا قرار نداریم، اما به طور کلی میل به مهاجرت در دنیا و به تبع در ایران زیاد شده است.
او افزود: در پنجاه سال گذشته جمعیت مهاجران دنیا از 75 میلیون به 258 میلیون نفر رسیده، یعنی بیش از 3.5 برابر شده است، به تبع جمعیت مهاجر ایرانی هم افزایش پیدا کرده است، البته باید تفاوت بین مهاجرت و جابجایی را مدنظر داشت، به عنوان مثال دانشجویانی که برای ادامه تحصیل از یک کشور به کشوری دیگر جابه جا میشوند با افرادی که به طور دائمی از موطن خود مهاجرت میکنند با هم متفاوتند. وقتی راجع به مهاجرت صحبت میکنیم به این معنی است که شخص از کشور خارج شده و دیگر برنخواهد گشت.
وی در خصوص جابجایی و تحرک دانشجویان بیان کرد: جمعیت دانشجویان متحرک در کل دنیا از یک میلیون و 300 هزار نفر در دهه 90 میلادی به حدود پنج میلیون نفر در سال 2017 رسیده است. پیش بینیها بر این است که این رقم تا سال 2025 میلادی به هشت میلیون نفر برسد، لذا با توجه به افزایش جمعیت دانشجویان بینالمللی در دنیا، میتوان انتظار داشت که جمعیت دانشجویان ایرانی خارج از کشور نیز رو به افزایش برود. در ایران تا قبل از انقلاب 50 هزار دانشجو فقط در کشور آمریکا داشتیم، اما طبق آخرین آماری که از سال 2015 کاوش و در سال 2018 منتشر شده، 51 هزار و 600 دانشجو در کل دنیا داریم که از این حیث هم در رتبه 15 دنیا قرار داریم.
وی در پاسخ به این سوال که بیشترین مقصد دانشجویان بینالمللی چه کشورهایی هستند؟ گفت: طبق آماری که یونسکو در سال 2016 منتشر کرده، 12 هزار و 600 دانشجو در کشور آمریکا داریم. همچنین حدود پنج هزار دانشجوی ایرانی در ترکیه هستند که البته این آمار تغییر کرده و ما پیش از این، انقدر دانشجو در کشور ترکیه انداشتهایم. در ادامه کانادا قریب به چهار هزار دانشجوی ایرانی دارد و به همین ترتیب آلمان و ایتالیا و مالزی نیز حدود چهار هزار دانشجوی ایرانی دارند.
عضو هیات علمی موسسه مطالعات جمعیتی کشور در خصوص علت افزایش مهاجرت دانشجویان به کشورهایی همچون ترکیه بیان کرد: طی دو سه سال اخیر تغییراتی در روندهای جابجایی دانشجویی ما اتفاق افتاده است. وقتی سیاستهای مهاجرتی دولت ترامپ اجرایی شد، ایران جزو آن هفت کشوری بود که مسافرتها و مهاجرتهایشان به کشور آمریکا محدود شد. آمریکا که تا این اواخر جزو مقاصد اول برای دانشجویان ایرانی بود، حالا جایگاهش را به کشورهایی همچون آلمان و کانادا داده است. بیشتر دانشجویان کشور مقصد را خود متناسب با شرایطی که برای ویزایشان وجود دارد، انتخاب میکنند.
جریان جابجایی دانشجویان ایرانی به کشورهایی مثل ترکیه، گرجستان و... سوق داده شده است که معافیت ویزا دارند.
وی ادامه داد: طی یک گزارش عنوان شده است، آمریکا دیگر مقصد اول دانشجویان کشورهای جهان نیست. بر همین اساس جریان جابجایی دانشجویان ایرانی به کشورهایی مثل ترکیه، گرجستان و... سوق داده شده است که معافیت ویزا دارند؛ علت مهاجرت دانشجویان ایرانی به ترکیه هم همین است، چرا که راحتتر به این کشور میروند و نیازی به اخذ ویزا نیست و میتوانند مدتی را در آنجا به راحتی مستقر شوند، ضمن اینکه هزینهها در این کشور به نسبت دیگر کشورها پایین است.
او با تاکید بر هدر رفت نیرو و سرمایههای انسانی گفت: چنانچه نتوانیم ظرفیت بهرهبرداری از نیروی انسانی جوان و تحصیلکردهمان را در کشور فراهم کنیم، همچنان که آمار رسمی توسط دستاندرکاران ارائه میشود، نرخ بیکاری فارغالتحصیلان و جوانانمان خیلی بالاتر از متوسط نرخ بیکاری در کل جامعه میشود، به طور مثال متوسط نرخ بیکاری بین 10 تا 15 درصد است، در حالی که برای جوانان تحصیلکرده این نرخ به بالای 20 درصد میرسد و نشان میدهد که ما ظرفیت بهرهگیری کامل و بهینه از سرمایههای انسانی خود را در داخل کشور نداریم.
صلواتی بیان کرد: سرمایه های انسانی جوان اگر احساس کنند، از ظرفیت و تخصص آنها استفاده نمیشود، به طبع گزینه پیش روی آنها جا به جا شدن و مهاجرت از روستاها به شهرها و یا از مراکز استانها یا شهرها به خارج از کشور است. هدر رفت سرمایههای انسانی هم در کشورهای فرستنده وجود دارد و هم در کشورهای میزبان. برای مثال شخصی تخصص پزشکی دارد، ولی به خارج از کشور میرود و کار غیرپزشکی انجام میدهد یا در سطوح پایینتر مهارتی مشغول میشود، برای همین موضوع هدر رفت سرمایههای انسانی هم در کشورهای میزبان و هم فرستنده اتفاق میافتد.
منبع: ایلنا
دیدگاه تان را بنویسید