خانواده عامل اصلی گرایش به اعتیاد در سنین پایین است/ گرانی‌ها جامعه ایران را آسیب‌پذیر کرده است

اعتمادآنلاین| میراندا مهدوی- اعتیاد این روزها کودک و نوجوان را هم درگیر خود کرده است. سن اعتیاد در حال کاهش است و زنگ خطری جدی برای جامعه به صدا درآمده است.

مصطفی اقلیما رئیس سابق انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران در گفت‌وگو با «اعتمادآنلاین» در رابطه با علل کاهش اعتیاد بیان کرد: عواملی که باعث بروز اعتیاد می‌شوند متعدد هستند و نمی‌توان یک عامل را به طور خاص عامل موجب بروز اعتیاد دانست، بلکه در اکثر موارد مجموعه‌ای از عوامل، انگیزه‌های کشش فرد به سمت مواد مخدر هستند.

رئیس سابق انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران افزود: خلاهای عاطفی، طلاق والدین، ملامت‌ها و سرزنش‌های زیاد و مداوم، اعتیاد یکی از اعضای خانواده، بی سوادی و نادانی والدین، فقدان احساس مسئولیت پدر و مادر، تربیت غلط کودک، کمبود محبت در دوران کودکی، محرومیت‌ها، کنجکاوی فرد در خصوص مواد مخدر و از بین رفتن احترام و ارزش‌های خانوادگی از جمله عوامل موثر بر گرایش در سنین پایین به اعتیاد است.

این آسیب‌شناس اجتماعی از میان علل ذکر شده دو فاکتور اصلی و مهم در گرایش در سنین پایین به اعتیاد را خانواده و فقر فرهنگی بیان کرد و گفت: اگر خانواده آگاه باشد می‌تواند بازوی کنترلی خوبی باشد. اما باید پذیرفت که خانواده خود معلولی از علت‌ها است.

اقلیما ادامه داد: بدون تردید نقش بنیادین پدر و مادر در تحکیم پایه‌های خانواده غیرقابل انکار است، گرانی‌ها جامعه ایران را آسیب‌پذیر کرده است و آرامش روانی را از خانواده‌ها گرفته است. والدینی که دو شیفت کار می‌کنند دیگر فرصتی برای عشق ورزی به یکدیگر و فرزندان برای آنها باقی نمی‌ماند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: رفتارهای ناصحیح والدین گاهی سبب به وجود آمدن ناهنجاری‌های روحی و روانی در کودکان و نوجوانان شده و آنها را به جستجوی محلی دیگر غیر از خانواده سوق می‌دهد. این پناهگاه ممکن است دوستان و همسالان، معلم و یا افراد دیگری در فامیل باشند.

وی افزود: کودکانی که از وضعیت مناسبی در خانواده برخوردار نیستند و محیط امن و محبت‌آمیزی را در خانه تجربه نمی‌کنند، بسیار سریع‌تر به انحرافات اخلاقی و اجتماعی دچار می‌شوند.

اقلیما با اشاره به اینکه تأثیر دوست بر نوجوان و جوان اجتناب‌ناپذیر است، ادامه داد: نباید از خطرات دوستی و همنشینی با افراد نالایق غافل بود.

او خاطر نشان کرد: استفاده از قلیان یکی ازتفریحات جامعه ما محسوب می‌شود که خود معضلی بزرگ است و در میان جوانان و حتی نوجوانان، محبوبیت کاذبی پیدا کرده است. حضور نوجوانان در اماکن سربسته مثل سفره خانه‌های سنتی یا قهوه خانه‌ها به جهت مصرف قلیان عوارض مخربی بر ذهن و جسم نوجوان می‌گذارد. مصرف کنندگان قلیان خیلی زود به سیگار روی می‌آورند، سپس کم کم به مواد مخدری نظیر گل، تریاک و حشیش گرایش پیدا می‌کنند.

این آسیب شناس اجتماعی با اشاره به اینکه فشارهای روحی و روانی نوجوانان از دیگر عوامل موثر بر گرایش به مواد مخدر است، گفت: فشارهای اقتصادی که بر والدین تحمیل میشود و نوجوان شاهد آن است که به سرخوردگی وی می‌انجامد، شکاف طبقاتی و تبعیض بیین طبقه مرفه و مستضعف در برخوردهای اجتماعی و به ویژه در مدارس باعث ترغیب به مصرف مواد مخدر می‌شود.

وی همچنین با اشاره به کاهشن سن اعتیاد در دختران گفت: بستر اجتماعی مهم‌ترین عامل گرایش دختران به اعتیاد است. از آنجایی که نیاز نوجوانان تنها نیاز مادی نیست دختری که با خلا عاطفی از سوی والدین روبه رو شود آسیب‌پذیری او به مراتب بیشتر است.

این استاد دانشگاه افزود: در وضعیت کنونی به دلیل نداشتن آزادی‌های اجتماعی و محدودیت‌هایی که برخی از این محدودیت‌ها از طریق خانواده و برخی از طریق اجتماع بر دخترها تحمیل می‌شود و نبود تفریحات مفرح و کم‌هزینه برای نوجوانان، دختران بیش از پسرها در معرض آسیب قرار دارند.

رئیس سابق انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران با بیان اینکه سود اغواکننده حاصل از توزیع و مصرف مواد مخدر و جدی بودن تقاضا در این زمینه باعث شده است که قاچاقچیان با اغوا و تحریک نوجوانان آنان را به مصرف مواد مخدر و روانگردان سوق دهند، گفت: زمانی که ارزش مواد مخدر کاهش پیدا کند بطوریکه سودی برای قاچاقچی نداشته باشد می‌تواند عامل تاثیر گذاری برای کاهش و توزیع مصرف مواد مخدر باشد.

اقلیما گفت: مسائل اجتماعی آن قدر حاد شده که دیگر سیاستمداران نمی‌توانند بر مسائل اجتماعی چشم بپوشانند و افراد جامعه بر این باورند که دولت یا نمی‌خواهد یا نمی‌تواند با این پدیده برخورد کند.

وی در پایان درباره سیاست دولت جهت مبارزه با موادمخدر پیشنهاد داد: مطلوب‌تر است که دولت با اتخاذ سیاست‌های درست و صحیح به منظور کاهش مصرف مواد مخدر و درمان معتادان و جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی ناشی از استعمال مواد مخدر از طریق شناسایی معتادان و تامین نیاز آنها به نفع صحیح، رابطه مصرف‌کنندگان مواد مخدر و قاچاقچیان را قطع کند. مشابه طرح توزیع مواد مخدر دولتی که پیش از انقلاب انجام می‌شده است و قطعاً شاهد موفقیت آن خواهیم بود.