چرا زنان به «مُد»های غربی علاقه دارند؟

اعتمادآنلاین| ‌ مصطفی مهرآئین با بیان اینکه ایران نیز مانند سایر جوامع در نظامی سرمایه‌داری زندگی می‌کند، می‌گوید: سرمایه‌داری دارای دو بعد تولید و مصرف است؛ بعد تولید در پیوند با عقلانیت، تفکر و رعایت ارزشها و هنجارهای جامعه رشد می‌یابد تا به تولید منجر شود اما در قلمرو مصرف، نظام سرمایه‌داری افراد را به بیان خودش دعوت می‌کند و قلمرو آن مبتنی بر احساس و عقل باختگی رشد می‌یابد. به عبارت دیگر عقلانیت در حوزه تولید، سرعت تولید را کاهش می‌دهد اما در حوزه مصرف نظام سرمایه‌داری خود را به صورت افراطی به افراد تحمیل می‌کند و همین مسئله باعث می‌شود تا جامعه به خصوص زنان به دنیای مد گرایش داشته باشند.

به گفته وی توجه به رنگ، زیبایی‌ها، تنوع و چشم‌اندازهای زیبای ویترین مغازه‌ها به طور ذاتی زنان را جذب دنیای مد کرده و همین موضوع باعث شده تا دنیای مد در نظام مصرف با جامعه "زنان" پیوند عجیبی داشته باشد؛ موضوعی که در نظام اقتصادی جهان امروز مطرح است. مد، به دلیل فضا و ویژگی‌های خاص خود افراد را تسخیر می‌کند، لذا این انسان‌ها نیستند که مد را انتخاب می‌کنند بلکه مد است که افراد را انتخاب می‌کند؛ به عبارت دیگر مدهای جدید توسط افراد اجرا می‌شوند به همین دلیل می‌توان گفت افراد نه می‌توانند در حوزه عقلانیت معقول رفتار می‌کنند و نه در زمینه اراده حق انتخاب دارند لذا حوزه مد بیش از آنکه با عقلانیت پیوند ایجاد کند با تبلیغات پیوند خورده است.

مهرآئین در ادامه با اشاره علت گرایش زنان به مدهای غیر ایرانی بیان می‌کند: دنیای "مد" حوزه رقابت است و فرهنگ غربی با استفاده از تبلیغات و رعایت استانداردها در زمینه تولید پوشاک، توانسته به فرهنگ سنتی و بومی ایران غالب شود، زمانیکه گفته می‌شود چرا جامعه نتوانسته به پوشاک سنتی و بومی ایرانی گرایش داشته باشد؟ به دلیل این است که کالای فرهنگی ایرانی نتوانسته خود را به صورت کالای واقعی به جامعه عرضه کند و از طرفی دیگر تولید کالاهای فرهنگی ایران هنوز قدرت مخابره پیدا نکرده است، در همین راستا باید بتوان با استفاده از ایده‌ها و انگاره‌های فرهنگی به کالاها بعد مصرفی داد، هرچند که بازهم باید تولیدات را در وصف نیاز مصرفی عرضه کرد.

وی با بیان اینکه از گذشته تاکنون جامعه در حوزه دنیای مد به سمت استفاده از فرهنگ غربی گرایش پیدا کرده است، تاکید می‌کند: مد در فرهنگ غربی به عنوان استاندارد جهانی معرفی شده است، بطوریکه در بخش‌های اداری و حکومتی همه جوامع، استفاده از لباس‌های غربی به یک اصل مهم تبدیل شده است. اما به دلیل اینکه ایران از نظر فرهنگی و قومیتی دارای انواع پوشش و لباس‌های متفاوت ایرانی است، باید سعی کنیم در بخش‌های غیررسمی جامعه از این پوشش برای ترویج فرهنگ ایرانی استفاده کنیم.

این جامعه‌شناس معتقد است که پوشش زنان تابعی از دنیای مد است. اصولا نظام سرمایه‌داری در حوزه تولید آنقدر در تولید کالاهای متفاوت سرعت گرفته که کالاهای جدید به عنوان کشنده کالاهای قبل از خودش عمل می‌کند، یعنی "مد کشنده مد است".

مهرآئین ادامه می‌دهد: "اریک فروم"- یکی از روانشناسان مشهور در همین راستا گفته: "یکی از مهمترین پرسش‌های افرادی که در نظام سرمایه‌داری زندگی می‌کنند این است که در دنیای امروز چه چیزی مطلوب و براساس مد روز است؟." به همین دلیل افراد دائما ترغیب می‌شوند تا مصرف قبلی را کنار بگذارند و برای شادابی به روز باشند.

وی با بیان اینکه در حوزه مد بنیان‌های اقتصادی در فرهنگ غربی نقش موثری دارند، تاکید می‌کند: زمانیکه کالاهای اقتصادی کشور ما توسط کشورهای دیگر تولید شوند، طبیعتا مدیریت مصرف کالاها نیز از کشورهای تولیدکننده به ما منتشر می‌شود، لذا تنها کاری که می‌توان در زمینه استفاده درست از دنیای مد انجام داد این است که از طریق ساز و کارهای قانونی ورود و خروج برخی از کالاها کنترل شود. هرچند مد آنقدر قدرتمند است که می‌تواند خودش را به جوامع غالب کند.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در پاسخ به این سوال که استفاده از مدهای ایرانی در جامعه زنان چقدر می‌تواند در رشد فرهنگی و نسل آینده موثر باشد؟ می‌گوید: جامعه ما نسبت به پوشش، حجاب و الگوی رفتاری جامعه زنان مبتنی بر نوعی گفتمان غالب شکل گرفته، باید بگویم از نظر جامعه‌شناختی نوع پوشش زنان نسبت به مسائل دیگر هیچ پدیده مهمی نیست، اما به دلیل اینکه ایران دارای نظام سیاسی ایدئولوژیک است باعث شده حجاب از نظر فرهنگی ایران را از کشورهای دیگر متمایز کند.

منبع: ایسنا