دلیل کم تحرکی کودکانمان چیست؟

اعتمادآنلاین| زهرا طبیبی دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی در نشستی با عنوان «سهم کودکان شهر من» که در فرهنگسرای ترافیک برگزار شد، اظهار کرد: کودکان حق شنیده شدن دارند و لازم است به عنوان شهروند خدمات اجتماعی شامل آموزش، بهداشت، امنیت و... را به صورت برابر دریافت کند. کودک باید فرصت تفریح و بازی داشته باشد. این موضوع درحال حاضر مسئله جدی زندگی بچه‌های ما شده است. شهرها را به گونه‌ای طراحی کردیم که بازی و تفریح را از بچه‌ها گرفته است.

وی ادامه داد: تغییرات زیادی در جامعه رخ داده که باعث شده حق‌ کودکان که شاید بیش از این در بطن زندگی اجتماعی مورد توجه قرار می‌گرفته در حال حاضر به آنها کمتر توجه شود. در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها کمتر به کودکان توجه شده است. کودکان آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به شرایط زندگی ضعیف، فقر و... نسبت به بزرگسالان دارند. آن‌ها به‌خاطر ویژگی‌های روانشناختی قدرت مقابله به مشکلات و استرس‌های شرایط آشفتگی و نابسامانی را ندارند.

دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی تحول سالم کودک را به معنای سلامت آینده جامعه دانست و خاطرنشان کرد: تحقیقات زیادی نشان داده کودکی که 2 ماه اولیه زندگی خود را در شرایط سالم و خوبی طی کرده در آینده می‌تواند سهم مشارکتی خود را در پیشبرد اهداف جامعه داشته باشد و کودکی که از این تحول سالم برخوردار نباشد یک بار و هزینه برای جامعه می‌شود. پس بهتر است به تحول سالم کودک توجه شود . هرچه برای کودکان بیشتر بپردازیم بازهم نسبت به آنچه برای بزرگسالان می‌پردازیم کمتر است. زیرا هزینه‌هایی که برای کودک می‌شود برای رشد و تحول اوست اما هزینه‌هایی که برای بزرگسال می‌شود شاید برای تغییر دادن آن چیزهایی باشد که در گذشته تجربه کرده و هزینه بیشتری را می‌طلبد. توجه به کودکان به معنای توجه به سایر اقشارضغیف جامعه همچون معلولان و... است. با این اقدام می‌توان بازدهی هزینه‌ها را افزایش داد.

طبیبی درخصوص اینکه برای شهر دوستدار کودک چه کار می‌توان کرد، توضیح داد: اتخاذ یک رویکرد فراگیر به حقوق کودکان، تخصیص بودجه بیشتر، برنامه‌ریزی کارآمدتر برای کودکان، کسب دانش لازم برای سیاست‌گذاری و طراحی برنامه‌هایی مبتنی بر شواهد برای درک حقوق کودکان، هماهنگی بین سازمان‌ها و... از جمله اقداماتی است که باید صورت بگیرد.

وی ادامه داد: این رویکرد فراگیر می‌تواند در سطوح مختلف درنظر گرفته شود. یک سطح آن در سطح شهری است که در اینجا شهرداری‌ها اصلی‌ترین نهاد در بهبود شرایط کودکان هستند و بنابراین بهتر است برنامه‌ها و سیاست‌هایی اتخاذ شود که شهرداری‌ها اولا به شکل‌گیری ساخت شهر دوستدار کودک بروند و از تجربیات یکدیگر هم استفاده کنند.

در شهر «دوستدار کودک» به استقلال و آزادی تحرک کودکان توجه می‌شود

دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی در مورد اینکه چگونه می‌توان شهر دوستدار کودک طراحی کرد؟، گفت: وقتی در این مورد صحبت می‌‌کنیم بیشتر یاد پارک، موزه و... می‌افتیم. درست است که این موارد مهم هستند و باید به آنها توجه شوند، اما محققان دو چیز را در این حوزه مطرح می‌کنند. وقتی می‌خواهیم برای شهر دوست‌دار کودک طراحی کنیم باید به دو نکته توجه شود، این نکات استقلال و آزادی تحرک کودک است. استقلال و آزادی تحرک کودک زمانی ایجاد می‌شود که زیرساخت‌های کودک در شهر فراهم شود. تحرک و استقلال یعنی کودک بتواند پیاده‌روی و دوچرخه سواری کند، راحت به مدرسه و سوپر مارکت برود و... بدون اینکه فرد بزرگسال همراهش باشد.شهر باید از فضاها و خیابان‌هایی تشکیل شود که توانمندی کودک را مورد توجه قرار دهد و بتواند زمینه فعالیت مستقلانه آنها را فراهم کند.

لزوم ایجاد برنامه‌های محلی برای کودکان

طبیبی با بیان اینکه «ایجاد شهر دوستدار کودک کرد نیاز به طرح و برنامه کلانی دارد»، یادآور شد: ساخت پارک و موزه بزرگ برای کودکان بسیار خوب است اما می‌توانیم برنامه‌های کم‌هزینه‌تر و محلی‌تر برای کودکان فراهم کنیم. هرچه برنامه‌ها محلی‌تر باشد، امکان استفاده را به تمام کودکان می‌دهد. پارک بزرگ وسط شهر خوب است اما فقط عده‌ای از بچه‌ها که به آنجا نزدیک باشند یا والدینشان ماشین و همچنین حوصله داشته باشند می‌توانند از آن استفاده کنند. در یک شهر دوستدار کودک تمام کودکان باید درنظر گرفته شود.

کودکان ایران بیش از هر کودکی در جهان در معرض حوادث ترافیکی‌ هستند

وی با اشاره به اینکه «یکی از اصول شهر دوستدار کودک امنیت و ایمنی است»، تصریح کرد: کودکان ما بیش از هر کودکی در جهان در معرض حوادث ترافیکی قرار دارند. حوادث ترافیکی در جهان 30 درصد از مرگ کودکان را تشکیل می‌دهد. این آمار در ایران 50 درصد است. مهمترین نوع حوادث ترافیکی کودکان، حوادث عابر پیاده است. از هر 5 مرگ‌ومیر کودکان زیر 14 سال در اثر تصادفات 20-25 درصد این تصادفات در مسیرهایی است که کودک در حال پیاده‌روی هستند.

دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی درخصوص اینکه چرا کودک در حوزه ترافیک در معرض خطر است، عنوان کرد: اجتماع، محیط و خود کودک دلایل آن است. محیط در راستای توانمندی کودک ساخته نشده؛ مهندسی ترافیک ضعیف، نبود گذرگاه عابر پیاده و چراغ راهنما و...در این حواث تاثیرگذار هستند. عواملی که مربوط به کودک است و باعث می‌شود که در این حوزه در معرض خطر قرار بگیرد شامل قد کوتاه، میدان دید محدود کودک، مشکل در جهت صدا، ضعیف بودن کودکان در درک فاصله، محدودیت در قضاوت سرعت و فاصله و... است.

طبیبی افزود: ظرفیت ذهنی کودکان نسبت به بزرگسالان کمتر است. ما چندین متغیر را پردازش می‌کنیم اما کودک این توانایی را ندارد و فقط یکی دو متغیر را می‌تواند پردازش کند. کودکان گرایش به حواس‌پرتی دارند. آنها در مهارت‌های مربوط به ترافیک ضعیف‌اند. کودک منبع خطر بالقوه در محیط را نمی‌تواند شناسایی کند. این موارد باید در طراحی شهر در نظر گرفته شود همچنین وقتی جایگاه مدرسه‌ای را تعبیه می‌کنیم باید درنظر گرفت کودک با این توانایی ها چگونه می‌تواند رفت‌وآمد ایمن داشته باشد.

خطرناک‌ بودن محیط بیرون باعث شده کودکانمان تحرک نداشته باشند

وی با بیان اینکه «در شهر دوستدار کودک به تحرک توجه زیادی می‌شود»، گفت: بیش از 50 درصد کودکان ما با خودرو به مدرسه می‌روند و تحرک از آنها گرفته شده است. تحرک برای کودکان هم از لحاظ سلامت جسمانی و روانی، پیشرفت شناختی و تحصیلی و... بسیار مهم است. کودکان ما در معرض چاقی، فشار خون و... هستند اما اینکه چرا کودکان ما تحرک ندارند به این دلیل است که محیط بیرون خطرناک است.

دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی ادامه داد: بچه‌هایی که پیاده‌روی می‌کنند، اعتماد به نفس بالاتری دارند زیرا آنها افراد محله، مغازه‌ها و... را می‌بیینند و حس بزرگ بودن و توانا بودن در آنها ایجاد و حس وابستگی به والدین کمتر می‌شود. بچه‌های ما درحال حاضر بسیار وابسته به والدین هستند. بچه‌های ما زنگ اول در مدرسه خواب‌آلود هستند چون با سرویس به مدرسه می‌روند در حالی که اگر پیاده به مدرسه بروند گردش خون صورت می‌گیرد و... .حتی پیاده روی می‌تواند جرم و جنایت را کاهش دهد و فرصت مناسب برای برقراری ارتباط با همسایگان است.

منبع: ایسنا