آموزش پزشکی از 33 سال پیش تا امروز

اعتمادآنلاین| ‌ آخرین روزهای مهر 1364 بود که قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تایید شورای نگهبان رسید. قانونی که ماده 7 آن، سیاستگذاری، تعیین خط مشی و برنامه ریزی آموزشی پزشکی را بر عهده این وزارتخانه گذاشت و حالا بعد از سال ها هنوز این سوال مطرح است که جای آموزش پزشکی در وزارت بهداشت است یا وزارت علوم.

آموزش پزشکی در سال 1364 به وزارت بهداشت منتقل شد. کارشناسان یکی از دلایل این کار را کمبود نیروی انسانی و نیاز کشور به کادر درمانی می دانستند. موضوعی که یک بار دیگر در سال 1385 مطرح و در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز مصوب شد.

طی سال های اخیر مسئولان وزارت بهداشت بارها با جدایی دوباره آموزش پزشکی مخالفت کردند و مزایای این ادغام را به شکل های مختلفی تشریح کرده اند. یکی از موارد که همین دو ماه پیش و در آخرین نشست خبری سخنگوی وزارت بهداشت مطرح شد، افزایش تعداد پزشکان کشور طی 40 سال اخیر بود. موضوعی که در همان زمان انتقال آموزش پزشکی به وزارت بهداشت، یکی از دلایل این اتفاق بود.

ایرج حریرچی سوم دی ماه امسال در نشست خبری خود گفته بود: تعداد پزشکان عمومی، متخصص و دندانپزشکان فارغ ‏التحصیل داخل و خارج و دارای شماره نظام پزشکی کشور به عدد 173 هزار و 130 نفر رسیده است.

به گفته او تعداد پزشکان عمومی و متخصص و دندانپزشکان فارغ التحصیل داخل و خارج و دارای شماره نظام پزشکی در سال 1356 ‏برابر با 13 هزار و 428 نفر بود و البته افراد فعال و ارائه کننده خدمت به مراتب کمتر و در حدود 10 هزار نفر بود. در آن سال‌ها قریب ‏به 6 هزار پزشک از آسیای جنوبی نظیر پاکستان، بنگلادش و هند در کشور حضور داشتند و با وجود اینکه در سال‌های بعد از انقلاب ‏هم با موجی از مهاجرت گروه پزشکی مواجه بودیم، با برنامه ریزی و اقدامات وسیعی که بعد از انقلاب اسلامی صورت گرفت، در ‏ابتدای سال 1395، تعداد 39 هزار و 398 متخصص و فوق تخصص، 42هزار و 422 پزشک عمومی و 26 هزار و 361 دندانپزشک عمومی و متخصص و ‏در مجموع 108 هزار و181 نفر به صورت فعال در حال ارائه خدمت بودند.‏ این افزایش بیش از 10 برابری پزشکان کشور تاثیر بسیار زیادی در بهبود شاخص‌های بهداشتی درمانی ‏کشور در این 40 سال اخیر داشت.

آموزش پزشکی ماندن یا نماندن

شاید بزرگترین علت مطرح شدن این سوال که جایگاه آموزش پزشکی کجاست، سوالاتی است که در محافل کارشناسی مطرح است، از جمله اینکه آیا کیفیت آموزش پزشکی در کشور مطلوب است و مثلا پزشکان عمومی کشور از دانش و مهارت کافی برخوردار هستند که مورد اقبال و اعتماد مردم باشند و آیا ادغام آموزش پزشکی و حضور دانشجویان گروه پزشکی در بیمارستان های آموزشی به کیفیت خدمات سلامت برای مردم اثذ منفی نگذاشته است؟

برخی کارشناسان معتقدند این ادغام با وجود بهبود برخی شاخص های بهداشتی و درمانی هم به کیفیت آموزش پزشکی لطمه زده است و هم با اعمال نفوذ برخی پزشکان متخصص ظرفیت های برخی گروه های تخصصی محدود مانده و همچنان با کمبود پزشک متخصص در برخی رشته هایم مورد نیاز جامعه مواجه هستیم و بنابراین ادغام آموزش پزشکی در وزارت بهداشت الزاما به نفع مردم نبوده و در جاهایی به نفع برخی گروهای تخصصی تمام شده است.

سعید نمکی وزیر بهداشت در این مورد گفت: سرشت آموزش پزشکی با آنچه در وزارت علوم وجود دارد، خیلی سازگار و هماهنگ نیست.

وی افزود: البته در حال بررسی این موضوع هستیم که بتوانیم بار درمان و بهداشت را از دوش رئیس دانشگاه علوم پزشکی برداریم و به قائم مقام او محول کنیم تا رئیس دانشگاه به امور آموزش و پژوهش بپردازد و نظارت داشته باشد و شخص دیگری بار نظام سلامت در حوزه بهداشت و درمان را مدیریت کند.

سرپرست وزارت بهداشت اظهار داشت: اینکه آموزش پزشکی را در وزارت علوم ادغام کنیم، به نفع کشور نیست. زیرا طبیعت و سرشت آموزش پزشکی به علت نیاز به زیرساخت ها و ارتباط تنگاتنگ آن با بخش بهداشت و درمان متفاوت است و این ادغام از لحاظ علمی و منطقی و حتی از نظر اقتصادی صحیح نیست.

مستندات کافی را فراهم کنید

نمکی در حکم ابقای باقر لاریجانی در معاونت آموزشی وزارت بهداشت نیز به صورت تلویحی بر عدم این انتقال اشاره و تاکید کرد که این معاونت باید مستندات کافی برای توجیه عدم امکان این موضوع را فراهم کند.

وزیر بهداشت در این حکم نوشت: این روزها مواردی مبنی بر تفکیک آموزش پزشکی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ادغام آن در ‏وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مطرح می شود. این رویکرد با توجه به ضرورت بهره گیری آموزش پزشکی از فضا و عرصه ‏بهداشت و درمان تفکیک آموزش از این دو حوزه مهم را غیرممکن می کند. بنابراین برای مقابله با این رویکرد غیر منطقی ضروری است ‏جناب عالی (معاون آموزشی) و همکارانتان مستندات کافی برای توجیه عدم امکان این سه جزء تفکیک ناپذیر فراهم کنید.‏

آن قدر تنیده شدند که جدا نمی شوند

حیدرعلی عابدی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز با این زمزمه ها مخالف است.او در این رابطه گفت: این مباحث گاهی مطرح می شود، اما آموزش پزشکی و وزارت بهداشت آن قدر در هم تنیده شده که جداسازی آن امکانپذیر نیست.

عابدی اظهار داشت: باید بین آرزو و واقعیت تفاوت قائل شویم. واقعیت این است که آیا وزیر علوم می تواند پاسخگوی نیازهای درمانی مردم باشد یا خیر. در صورت انجام این اتفاق، دو وزارتخانه باید پاسخگو باشند. یعنی یک وزارتخانه متولی بیمارستان های دانشگاهی و یک وزارتخانه دیگر متولی بیمارستان های دیگر باشد. این موضوع حتی با سیاست های ابلاغی سلامت نیز مطابقت ندارد. زیرا در این سیاست ها گفته شده که متولی بهداشت و درمان کشور، وزارت بهداشت است.

این نماینده مجلس معتقد است که این بازگشت آموزش پزشکی به وزارت علوم امکانپذیر نیست و اصلا نباید مطرح شود.

عابدی گفت: به طور مثال تصور کنید بیمارستان امام خمینی (ره) یا بیمارستان شریعتی به وزارت علوم منتقل شوند. در این صورت چه کسی باید پاسخگوی درمان مردم باشد؟ از طرفی مراجعه به بیمارستان های غیر آموزشی آزاد است و اگر کسی نمی خواهد به این بیمارستان ها مراجعه کند، می تواند برای دریافت خدمات درمانی به بیمارستان های غیر آموزشی برود.

به هر حال به نظر می رسد فرزند 33 ساله وزارت بهداشت طی این سال ها مسیر متفاوتی را نسبت به سایر رشته ها که در وزارت علوم وجود دارند، طی کرده و توانسته جایگاه علمی رشته های مربوط به علوم پزشکی را نسبت به سایر رشته ها ارتقا بدهد. هرچند از آن طرف بسیاری از مردم اعتقاد دارند که کیفیت خدمات درمانی در بیمارستان های آموزشی چندان مناسب نیست و در بسیاری مواقع دانشجویان بر بالین بیمار حاضر می شوند و آزمون و خطا می کنند و اساتید در بسیاری اوقات نیستند یا ساعات کمی را در برخی روزها به بیماران سرکشی می کنند. با تمام این تفاسیر شاید در شرایط فعلی شاید حداقل انتقال بار بهداشت و درمان از دوش رئیس دانشگاه های علوم پزشکی به قائم مقام رئیس دانشگاه منطقی باشد.

منبع: ایرنا