21 میلیون ایرانی، دچار اختلال روانی/ بیمارستان‌ تخصصی و بیمه، فقدان اصلی بیماران اعصاب و روان/ فرد دچار اختلال روان هنوز هم خود را وصله ناجور جامعه می‌داند

اعتمادآنلاین| ‌ نیلوفر حامدی- چندین سال است که وزارت بهداشت، چند ماه در میان، آماری از میزان اختلالات روانی در کشور منتشر می‌کند. طبق آخرین آمار وزارت بهداشت نیز، حدود 30 درصد از مردم کشور دچار اختلالات روانی در طیف بیماری‌های درجه پایین تا شدید هستند.

ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت، پیشتر اعلام کرده‌ بود که از هر چهار ایرانی، یک نفر به اختلال روانی دچار است.

طبق آمار 23.4 درصد از بالغان در ایران دچار یک اختلال روانپزشکی طی یک سال گذشته بوده‌اند که 27.6 درصد این افراد را زنان و 19.4درصد را مردان تشکیل می‌دهند.

به گفته حریرچی، در تهران طی یک سال 30.2 درصد، یعنی از هر سه نفر یکی، گرفتار این مشکل بوده که البته میزان آن در فواصل مختلف پایتخت متفاوت بوده است.

افسردگی، دوسوم بیماری‌های روانی را تشکیل می‌دهد

مجید صادقی، نایب رئیس انجمن روانشناسان ایران، معتقد است آمار بیماری‌های روانی از بسیاری از بیماری‌های جسمی هم پیشی گرفته است: «بیماری‌های روانی بعد از بیماری قلب و عروق و تصادفات رانندگی جاده‌ای، بیشترین آمار را به خود اختصاص می‌دهد و از هر چهار خانواده یک خانواده درگیر بیماری روانی است. اضطراب و افسردگی تقریباً دوسوم بیماری روانی را تشکیل می‌دهند.»

این در حالی است که دوره‌های جوانی اکنون اصلی‌ترین دوره سنی‌ای است که افراد به اختلالات روانی مبتلا می‌شوند. از سوی دیگر، کودکان نسل جدید بیش از گذشته دچار بیماری‌های روانی مختلف می‌شوند.

اختلال روانی هم مثل هر بیماری دیگری شدت و حدت متفاوت دارد

جلال یونسی، روانشناس و استاد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، در گفت‌و‌گو با اعتمادآنلاین معتقد است برای بررسی آمار اختلالات روانی ابتدا باید تعریف درستش را بدانیم: «وقتی صحبت از اختلال روانی می‌شود، همه در ذهن‌شان یک فرد دیوانه یا مجنون را تصور می‌کنند، در حالی که این تصور اشتباه است. اختلال روانی یک بیماری شبیه تمام بیماری‌های دیگر است که انواع و شدت و حدت متفاوتی دارد. از یک افسردگی ساده تا بیماری‌ که روان‌پریشی حاد دارد، همه در گروه افراد دچار اختلال روانی جای می‌گیرند، اما میزان بیماری‌شان متفاوت است و به همان نسبت شکل درمان‌شان هم متفاوت است.»

یونسی با اشاره به اینکه تنوع بیماری‌های روانی بیش از گذشته شده است، می‌گوید: «علم روانشناسی مثل هر علم دیگری رو به پیشرفت است. به همین دلیل گونه‌های جدیدی از بیماری‌ها و اختلالات کشف می‌شوند. اگر پیشتر فقط به یک بیماری «نروتیک» که اختلال عصبی بود اشاره می‌کردند، حالا همان بیماری چندین زیرشاخه پیدا کرده است. این موضوع از یک طرف باعث خوشحالی است چون با شناخت بهتر نسبت به بیماری‌ها، درمان هم بهتر خواهد بود. اما از سوی دیگر تنوع بالای این بیماری‌ها باعث بروز نگرانی از سوی جامعه می‌شود.»

استاد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی بر الزام بررسی چندجانبه موضوعات مرتبط با روانشناسی تاکید می‌کند: «گاهی پیش می‌آید که برخی مشکلات اقتصادی را عاملی بر افزایش آمار بیماری‌های روانی در کشور اعلام می‌کنند. اگرچه وضعیت اقتصادی جامعه هم یکی از عوامل موثر بر روح و روان مردم است، اما این تمام دلیل نیست. کمااینکه در حال حاضر افرادی که در شمال شهر تهران دچار اختلال روانی هستند، تعدادشان کمتر از ساکنان جنوب شهر نیست، اما به طور کلی، فضای جامعه اعم از بحران‌های اقتصادی، وضعیت فرهنگی، معیشت، چالش‌های اجتماعی و سیاسی همه و همه عواملی تاثیرگذار بر قالب روان مردم خواهد بود.»

فرد دچار اختلال روانی هنوز خود را وصله ناجور جامعه می‌داند

یونسی به کم‌کاری وزارت بهداشت، رسانه‌ها و نهادهای موثر شهری در فرهنگ‌سازی اشاره می‌کند: «با وجود پیشرفت فراوان در کشور هنوز کسی که دچار اختلال روانی است خود را وصله ناجور جامعه می‌داند. هنوز مردم فکر می‌کنند اگر به مشاوره روانی بروند، یعنی دیوانه هستد. هنوز هم مردم در برابر گرفتن مشاوره‌های روانی مقاومت می‌کنند و آن را نوعی کسر شأن می‌دانند. کاهلی وزارت بهداشت در زمینه فرهنگ‌سازی مناسب در این زمینه کاملاً مشهود است. از سوی دیگر اقدامات این وزارتخانه به برگزاری برنامه‌های همایش‌گونه و تئوری محدود شده و کار اجرایی دیده نمی‌شود. رسانه‌ها، شهرداری، سازمان‌های مردم‌نهاد و حتی خیرین هم باید در این زمینه وارد عمل شوند، چرا که سلامت روان جامعه یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های کشور است.»

کمبود بیمارستان‌های روانی در کشور

همه این آمارها در شرایطی اعلام می‌شود که کشور با کمبود جدی در زمینه بیمارستان‌های روانی مواجه است. ایرج خسرونیا، رئیس جامعه متخصصان داخلی ایران، با اشاره به این موضوع، پیشتر گفته بود: «ارائه این آمارها برای آگاهی مردم عادی نیست، بلکه هشداری برای مسئولان و سیاست‌گذاران است که توجه بیشتری به این موارد داشته باشند؛ وقتی 30 درصد افراد جامعه بیماری روانی دارند باید 30 درصد از بیمارستان‌ها نیز به درمان این بیماران اختصاص یابد. چند درصد از این افراد شاید بتوانند اختلالات روانی خود را پنهان یا کنترل کنند، اما روزانه در سطح شهر شاهدیم که افراد به خاطر یک تصادف ساده با یکدیگر گلاویز می‌شوند و حتی در مواردی قتل رخ می‌دهد.»

او همچنین وجود بسیاری از بیماری‌های جسمی را نشأت‌گرفته از بیماری‌های روانی دانست: «در مطب‌ها شاهد هستیم که شمار زیادی از بیماران که از مشکلات جسمانی مانند ناراحتی‌های گوارشی یا قلبی گلایه می‌کنند، هیچ مشکل جسمی‌ای ندارند؛ پس از بررسی‌ها و آزمایش‌های پزشکی مشخص می‌شود که مشکل این افراد روانی است و باید تحت درمان‌های روانپزشکی قرار گیرند.»

در این میان یکی از مشکلات جدی حوزه روانشناسی این است که بیماران روانشناختی از قرار گرفتن تحت پوشش بیمه محروم هستند؛ به همین دلیل یکی از مطالبات متخصصان و فعالان این حوزه تحت پوشش قرار گرفتن خدمات روانشناسی برای مردم است. حتی برخی از متخصصان معتقدند امکان دارد افرادی که دچار اختلالات افسردگی هستند و نمی‌توانند به خاطر هزینه‌های بالا به متخصصان و مشاوران مراجعه کنند، جزو همان پنج هزار نفری باشند که سالانه دست به خودکشی می‌زنند.