چرا شادی ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در نطفه خفه شد؟/ جنگل‌خواری، سد لاسک و بی‌توجهی مدیران مثلث تهدیدکننده محیط‌زیست

اعتمادآنلاین| ‌ نیلوفر حامدی- جنگل‌های مختلط کاسپینی هیرکانی، یک زیست‌منطقه در زیست‌بوم جنگل‌های مختلط و پهن‌برگ حاشیه جنوبی دریای خزر به مساحت 55 هزار کیلومتر مربع است.

این جنگل‌ها در حاشیه جنوبی و جنوب غربی دریای خزر در بخش‌هایی از پنج استان شمالی ایران قرار گرفته‌اند و کشورهای ایران و جمهوری آذربایجان از آن سهم می‌برند.

این جنگل از منطقه هیرکان جمهوری آذربایجان آغاز می‌شود و تا استان گلستان در ایران امتداد دارد. جنگلی که 40 میلیون سال قدمت دارد و به واسطه ارزشمندی‌اش در اکوسیستم طبیعت، تحت عنوان «موزه طبیعی» از آن یاد می‌شود.

پس از سال‌ها کشمکش، بالاخره این جنگل‌ها به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در سازمان جهانی یونسکو ثبت شدند. اگرچه این خبر در ظاهر خوشایند به نظر می‌رسد، اما وقتی بدانیم کمتر از یک‌پنجم جنگل‌های هیرکانی ثبت شده‌اند، شاید دیگر رمقی برای شادی بابت خبر اول باقی نماند. آن هم وقتی یادمان بیاید که حدود 700 هزار هکتار از این جنگل‌ها، که ثبت جهانی هم نشده‌اند، در معرض خطر نابودی قرار دارند.

زور تخریب‌کنندگان جنگل‌ها از فعالان محیط‌زیست بیشتر است

کارشناسان و فعالان حوزه محیط‌زیست سال‌هاست که خطر نابودی جنگل‌های هیرکانی را تکرار می‌کنند، اما گوش شنوایی وجود نداشته است. همین ماه گذشته بود که اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌زیست، درباره آینده این جنگل‌ها- که تاریخ‌شان به دوره ژوراسیک می‌رسد- هشدار داده بود که در صورت ادامه روند کنونی در تعامل با زیست‌بوم، کمتر از یک قرن دیگر هیچ اثری از این جنگل‌ها باقی نمی‌ماند.

جنگل‌خواری، زدن چوب حراج به تن درختان، سرریز شدن زباله‌ها به مناطق طبیعی، آلودگی‌های محیط‌زیستی، سدسازی، گرم شدن کره زمین، تغییرات اقلیمی و... تنها بخشی از عوامل طبیعی و انسانی هستند که دست در دست هم حیات طبیعت و به خصوص جنگل‌ها را خدشه‌دار کرده‌اند.

در مقابل اما نه تنها عزم و اراده جدی برای مقابله با این عوامل وجود ندارد، بلکه در خیلی از موارد دیده و شنیده می‌شود که دست بسیاری از مدیران هم در کار است.

سد لاسک؛ خطری برای 95 هکتار از جنگل‌های هیرکانی

«سد لاسک» ملموس‌ترین خطری است که این روزها جنگل‌های هیرکانی را تهدید می‌کند. پروژه‌ای که به مدد پیگیری فعالان محیط‌زیست فعلاً بایکوت مانده، اما هیچ بعید نیست که دوباره قوت گیرد.

سال گذشته سازمان محیط‌زیست مجوز ساخت این سد را صادر کرد. اقدامی که با واکنش تند فعالان محیط زیست روبه‌رو شد. طبق گفته کارشناسان، احداث این سد در درازمدت باعث خشک شدن کامل تالاب انزلی خواهد شد. تالابی که همین الان هم نصف بیشترش خشک شده و سطحش پایین آمده است.

اگر سد لاسک ساخته شود، مرگ تالاب بین‌المللی انزلی حتمی می‌شود، 6 روستا زیر آب می‌رود، 70 گونه جانوری مهم که در منطقه وجود دارد محل زندگی خود را از دست می‌دهند، 110 هکتار شالیزار و باغ به داخل حوضچه سد لاسک می‌روند، بیش از 130 هکتار شالیزار و باغ منطقه با کمبود آب مواجه می‌شوند، بیش از سه کیلومتر جاده به زیر مخزن سد می‌رود و در نهایت، 95 هکتار از جنگل‌های 40 میلیون ساله نابود خواهند شد.

سدی که به گفته مدیران، هدف از احداث آن تامین آب شرب شهر «شفت» است. شهری که هفت سال دیگر جمعیتش به 76 هزار نفر می‌رسد.

میراث زمین را سالم به آیندگان تحویل دهیم

ثبت جهانی تنها بخش کوچکی از این جنگل‌ها کمک می‌کند تا با حمایت نهادهای خارجی، نظارت بیشتری بر نگهداری از جنگل‌های هیرکانی صورت گیرد. اما این تمام ماجرا نیست.

همان‌طور که پیشتر هم گفته شد، بخش اعظم این جنگل‌ها به خاطر نداشتن استاندارد از ثبت جهانی محروم مانده‌اند و همین موضوع کافی است تا راه جنگل‌خواری و از بین بردنش برای سودجویان ساده‌تر شود.

به همین دلیل جز با ایجاد عزمی جدی از سوی مسئولان برای نگهداری این سرمایه‌های کشور و همچنین مطالبه‌گری مردمی که نسبت به طبیعت خود آگاه‌اند، نمی‌شود از این طلای سبز نگهداری کرد.

هشدار مهم اینکه فعالیت‌های مخرب در زمینه نابودی محیط‌زیست در سده اخیر آنقدر قوی و پرزور بوده است که هرچه اقدامات نجات‌بخش برای طبیعت را به عقب بیندازیم، یک گام به نابودی کره زمین نزدیک‌تر شده‌ایم. زمینی که از گذشتگان به ارث برده‌ایم و موظفیم به آیندگان تحویل دهیم.