کاهش تراز، معضل دریای خزر نیست/ اجرای طرح پایش دریا اصلاً در حد توان مدیران ما نیست/ بحران دریای خزر، سموم، کود شیمیایی، زباله و ویلاسازی‌هاست

اعتمادآنلاین| ‌ تابستان امسال خبری رسید مبنی بر کاهش 18 سانتی‌متری تراز آب دریای خزر. خبری که رئیس سازمان هواشناسی هم آن را تایید و از آن تحت عنوان نگرانی جدی زیست‌بوم این منطقه یاد کرد.

اما نکته اینجاست که بزرگ‌ترین دریاچه دنیا از سال 2017 با نوسانات ترازی روبه‌رو بوده و این موضوع، اتفاق جدیدی نیست.

کمااینکه بر اساس داده‌های ثبت‌شده محیط‌زیستی، سطح تراز آب دریای خزر از سال 1930 تا 1978 با یک کاهش سریع به حدود 29- متر افت کرد و پس از آن تا سال 1995 میلادی با افزایش 2.5 متری به 26.5- متر رسید. مجدداً دریای خزر طی سال‌های 1995 تا 2017 دچار پسروی گسترده شد و سطح تراز آن حدود 1.40 متر کاهش یافت و به رقم حدود 28- متر نسبت به دریای بالتیک رسید.

اسماعیل کهرم، فعال محیط‌زیست و بوم‌شناس، با تایید این موضوع به اعتمادآنلاین گفت: وجود چشمه‌های فراوان در بستر آب خزر باعث شده این دریا طی سالیان اخیر نوسانات زیادی را از نظر تراز تجربه کند. مردم بومی هم با این موضوع آشنا هستند. اتفاقاً افرادی از خاصیت این دریاچه بی‌خبرند که می‌روند و بدون مجوز و بدون دانستن نکات استاندارد در بستر دریا ویلا و مجتمع تجاری می‌سازند و هر آن باید در انتظار روزی باشند که خزر آنها را ببلعد.

پیرو این خبرها بود که طرح پایش آب خزر هم مطرح شد. اما این استاد دانشگاه معتقد است طرح‌های اینچنینی پشتوانه علمی ندارند: وقتی دریاچه «آرال» روسیه را برای پرورش پنبه خشک کردند مردم عصبانی شدند، اعتراض کردند و خواستند طرح احیای دریاچه اجرا شود. اما مسئولان گفتند هزینه احیای این دریاچه از سفر به کره ماه هم گران‌تر خواهد شد. آن وقت بزرگ‌ترین دریاچه جهان، با 420 هزار کیلومتر مساحت، 78 هزار و 200 متر مکعب حجم آب و حدود یک کیلومتر عمق در برخی نقاط، چطور قابل پایش است؟ اصلاً در توان مدیریتی مسئولان ما نیست که بگویند می‌خواهیم طرح پایش برایش اجرا کنیم. نه توان علمی‌اش موجود است و نه از آن مهم‌تر توان مالی و سخت‌افزاری. به جای این طرح‌ها بهتر است مراقب باشند طرح انتقال آب خزر به سمنان اجرا نشود.

کهرم ادامه داد: مگر دریاچه ارومیه را نجات دادند؟ شانس آوردند که سیلاب فروردین امسال باعث افزایش تراز شد. این دریاچه روزی 37 میلیارد متر مکعب بود و در محدوده «داش آغاسی» 20 متر عمق داشت. یک متر افزایش تراز چیزی است که در شرایط امروز کره زمین با آفتاب یک تابستان تبخیر می‌شود. مگر می‌توانند آن حجم تخریب را جبران کنند؟

دریای خزر معضلات بزرگ‌تر و جدی‌تری دارد. مازندران قطعاً جزو مناطقی است که رتبه نخست را در به کار بردن دفع سموم آفات نباتی دارد. مردم این استان از دوران پهلوی یاد گرفته‌اند که اگر یک کیلو سم بیشتر استفاده کنند، یک کیلو بیشتر برنج تولید خواهند کرد. همین سموم هم وارد آب می‌شود. کودهای شیمیایی و سموم باعث تغییر بافت آب و خاک و جانوران می‌شود. زباله‌ها هم که مدت‌هاست در ساحل خزر جا خوش کرده‌اند. از سوی دیگر، ویلاسازی جان خزر را به لبش رسانده است. اگر مسئولان خیلی دل‌شان برای این دریا می‌سوزد، بهتر است سراغ بحران‌های اساسی بروند.