مساله جامعه امروز، ناتوانی در گفت‌وگو است

اعتمادآنلاین| هادی خانیکی، رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، در نشست تخصصی «زنان و سلامت» که با موضوع «گفت و گو و زن» برگزار شد، گفت: منظورم از گفت و گو، خوب و زیبا صحبت کردن نیست، بلکه منظور گشودن دنیاهای بسته هر فرد، گروه و ساحتی به ساحت‌های دیگر است.

وی با اشاره به تجربه زیسته خود با زنان و مواجهه با مرگ مادرش خاطرنشان کرد: در روزهای اخیر که با او در بیمارستان زیستم و بعد از آن، دنیایی که برایم گشوده شد، این بود که چقدر دنیای زنانه و مادرانه در دنیای سیاست، مدیریت و اجتماع خوب فهمیده نمی‌شود و ارزش‌هایی که در این دنیا وجود دارد، در دنیای دیگر با آن بیگانه هستیم.

خانیکی گفت: در خانواده نقش مادر، دختر و همسر نقش‌های شناخته شده‌ای است اما با توجه به ضعف گفت و گو، نقش‌های دختری و همسری بیشتر مورد غفلت قرار می‌گیرد. حال آنکه مادر از یک کاریزمایی برخوردار است که هر کسی به احترام می گذارد و در سایه او قرار می‌گیرد اما با همسرش کمتر می‌تواند گفت و گو کند و با دخترش بیشتر نمی‌تواند گفت و گو کند.

این استاد علوم ارتباطات تصریح کرد: این ناتوانی در گفت و گو به جنبه‌های عقلانی که ما در حوزه‌های مختلفی از دانش و تجربه اجتماعی می‌پردازیم، مربوط می‌شود و فراتر از آن هم هست.

وی بی‌توجهی به جنبه عواطف و احساسات و نشناختن آنها به خصوص در جامعه ما را که ویژگی مهم آن، عاطفی بودن هست، از علل ناتوانی در گفت و گو عنوان کرد و گفت: عاطفی بودن گاهی از جنبه منفی بودن مورد توجه قرار می‌گیرد و با توجه به تعبیرهای ناپسند باعث اختلال می‌شود.

خانیکی اظهارداشت: با توجه به این موضوع‌ها و گرامیداشت میلاد حضرت فاطمه(س) باید نگاه دوباره‌ای‌ به زندگی ایشان از جنبه دختربودن و همسربودن و نوع مواجهه‌ همسر و پدربا ایشان داشته باشیم.

وی یادآور شد: در یک جامعه جاهلی پدری مانند پیامبر(ص)، با صفاتی حضرت فاطمه(س) را مادر خود نسبت می‌دهند یعنی در مواردی پدر به دختر برای مادری کردن پناه می‌آورد و بعد از رحلت حضرت فاطمه (س)، حضرت علی (ع) بر سر قبر او، مجنون وار حضور پیدا می‌کند.

خانیکی افزود: حضرت فاطمه در جامعه‌ای که با او آشنا نیستند، خطبه می‌گوید و در میان مخالفان صحبت می‌کند و حتی در مواردی صریح‌تر از حضرت علی (ع) صحبت می‌کند. این منظومه است که فردی را به عنوان کنشگر می‌سازد.

رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به موضوع زنانگی به عنوان بخش جدایی ناپذیری از هویت شهری گفت: زمانی که می‌گویم در جامعه ایران گفت و گویی نیست، یک بخش از آن به این موضوع ارتباط پیدا می‌کند که در زنانگی؛ زنان به عنوان طرف و موضوع گفت و گو، خوب دیده نمی‌شوند.

خانیکی تصریح کرد: به همین دلیل در فضای رسانه‌ای و حتی علمی وقتی که زن صحبت می‌کند گویا یک امتیازی به او می‌دهیم، نه اینکه طرف برابری هست. پس این سوال مطرح می‌شود که زنان در چه موقعیتی از زندگی خود امکان گفت و گو را بیشتر پیدا می‌کنند؟

وی گفت: به عقیده من، در شرایط فعلی زنان در خانواده نسبت به اجتماع بهتر می‌توانند گفت و گو کنند و از طرف دیگر این مسئله مطرح می‌شود که از موضع گفت و گو چه نقش‌ها و مسئولیت‌هایی آنان را به کنشگر در گفت و گو تبدیل می‌کند، نه به شنونده منفعل.

خانیکی تاکید کرد: اگر به دنبال ارتقای توانمندی زنان و تاثیرگذاری آنان هستیم باید زنان را به حوزه گفت و گو سوق دهیم.

این استاد علوم ارتباطات با اشاره به اینکه اندیشمندانی همچون هابرماس و کاستلز معتقدند که زنان بیشتر در جامعه ایران مشاهده می‌شوند، گفت: با این وجود، وضعیت زنان در جامعه امروز ما، پرتناقض است. از طرفی با رشد زمینه‌های مختلفی از شهرنشینی و آموزش و امثال آن و از طرفی با دسترسی نابرابر آنها به عنوان منابع گفت و گو و مشارکت رسمی مواجه هستند.

خانیکی خاطرنشان کرد: زنان در خانواده نسبت به حوزه عمومی قدرتمندتر هستند. بر این اساس، ناتوانی در گفت و گو، زنان را بیشتر گرفتار اختلال کرده است و این موضوع باید در حوزه‌های ذهن، آموزش‌های نظری و فرارفتن از بحث‌های روانشناسی و وارد شدن به حوزه های اجتماعی مورد توجه قرار بگیرد. به عنوان مثال، در بحث ساختار عواطف، باید رمزگان این عواطف را جدی بگیریم، یعنی زنانه شدن محیط اجتماعی را باید در اخلاقی‌ترشدن جامعه و بالارفتن سطح مشارکت و فعالیت اجتماعی موثر بدانیم.

وی افزود: زبان ما، خشن و غیرگفت و گویی است اما زبان زنانه به کم کردن خشونت و عاطفی کردن زبان کمک می‌کند.

رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات با اشاره به توجه به موضوع زبان آوری و به متن آوردن حاشیه‌ها گفت: در این موضوع زنان می‌توانند موثرتر باشند. وقتی که می گوییم به زبان آوردن زن، یا طرف برابر زنان در گفت و گو یا لطیف کردن یا منجر به نتیجه کردن زبان در گفت و گو، حرف اولم خطاب به جامعه مردانه و مردانگی است. اینها بحث هایی نیست که فقط زنان را مورد آموزش قرار دهیم. پیشنهاد من این است که به آموزش مردان هم پرداخته شود تا مساله زنان بهتر حل شود.

نشست تخصصی «زنان و سلامت» عصر دوشنبه به همت اداره کل سلامت و امور بانوان شهرداری تهران به مناسبت گرامیداشت میلاد حضرت زهرا(س) و روز زن با حضور جمعی از مسئولان، اعضای انجمن‌های مردم نهاد فعال در حوزه زنان، متخصصان و پژوهشگران در خانه گفت و گوی تهران برگزار شد.

منبع: ایرنا