بیهوشی «ایران» و «کوشکی» زیر نظر دامپزشکان بود/ باکس‌های انتقال یوزها استاندارد است

اعتمادآنلاین| روز یکشنبه (17 فروردین ماه) خبرهایی از پارک پردیسان تهران مبنی بر انتقال یوزپلنگ‌های در اسارت آن به منطقه حفاظت شده توران در استان سمنان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.

هر چند که طی ماه‌های اخیر موضوع انتقال یوزها به زیستگاه‌شان برای تکثیر در اسارت مطرح بود اما عدم انتشار جزییات مشخصی از این برنامه، هدف آن، شیوه‌های تکثیر در اسارت و... سبب شد که انتقال یوزها با ابهامات و انتقاداتی از سوی فعالان محیط زیست و برخی کارشناسان همراه شود. در نهایت سازمان حفاظت محیط زیست طی این روز «ایران» - یکی از سه یوزپلنگ موجود در اسارت - را به توران منتقل کرد اما در جریان این انتقال برخی کارشناسان حیات وحش در زمینه‌های مختلفی از جمله روش بیهوش سازی یوزها، باکس نگهداری آن‌ها، نوع انتقال و استرس وارده به یوزها انتقاد کردند.

با وجود اینکه سازمان حفاظت محیط زیست قصد داشت که در این روز «کوشکی و ایران» - دو یوزپلنگ دیگر پارک پردیسان - را به منطقه حفاظت شده توران منتقل کند اما کوشکی علی‌رغم پرتاب دارت بی‌هوش نشد.

ایمان معماریان - دامپزشک حیات وحش که مدتی پزشک پردیسان بود- می‌گوید: پیش از این نیز یوزهای پردیسان بارها برای انجام معاینات مختلف در بازه زمانی مشخص با پرتاب دارت بیهوش شده بودند و نیاز نبود که برای این کار حیوان را ساعت‌های طولانی در معرض استرس قرار داد. برای مثال در بازه زمانی دو تا سه ساعته هر سه یوز موجود در قرنطینه را بیهوش می‌کردیم و معاینات خود را انجام می‌دادیم.

پرتاب دارت به یوزها در سال‌های گذشته

این دامپزشک حیات وحش با تاکید بر اینکه باید بازه زمانی مشخصی را برای پرتاب دارت به حیوان مشخص کرد، تصریح می‌کند: برای مثال در طبیعت هنگامی‌که مجبور بودیم گورخرها را با دارت بیهوش کنیم بازه زمانی 8 دقیقه‌ای را در نظر می‌گرفتیم. اگر در این زمان مشخص شده موفق به پرتاب دارت نمی‌شدیم دست از کار می‌کشیدیم چراکه تعقیب و گریز می‌تواند مشکلاتی برای سلامت آن‌ها از جمله آسیب‌های عضلانی و ضعف سیستم ایمنی ایجاد کند.

انتقادات به نحوه بیهوش‌سازی «ایران» توسط سازمان حفاظت محیط زیست درحالی مطرح است که شهاب‌الدین منتظمی - مدیرکل دفتر مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست - ضمن رد انتقادات مطرح شده می‌گوید: پیش از این اقدام نیز همیشه تمام بیهوشی‌ها در پارک پردیسان موفقیت آمیز نبوده است چون حیوانات در حال جنب و جوش هستند همچنین از دوز بسیار کمی دارو برای بیهوشی سبک «کوشکی» و «ایران» استفاده شد تا آن‌ها آسیب نبیند بنابراین این اقدام زیرنظر دامپزشک با رعایت تمامی نکات انجام شد.

در کنار انتقادات به نحوه بیهوشی ، تصاویری که از «ایران هنگام بیهوشی» منتشر شده است، نشان می‌دهد در این مورد نیز برخی نکات رعایت نشده است. معماریان در این‌باره تاکید می‌کند که در عمق بیهوشی کامل باید با باز نگه داشتن دهان حیوان و خروج زبان از آن از ورود و خروج هوا مطمئن شویم این درحالیست که چنین اقدامی برای «ایران» هنگام بیهوشی انجام نشده است.

از موضوعات چالشی دیگر در فرایند انتقال یوز به سمنان «باکسی» بود که برای حمل آن‌ انتخاب شده بود. بر اساس استانداردهای جهانی باکس‌های حامل حیات وحش برای گونه‌های مختلف اندازه‌های متفاوتی دارد که این مورد در مورد انتقال «ایران» رعایت نشده است. معماریان ضمن اشاره به این نکته می‌گوید: باکس‌های حمل علاوه بر اندازه مناسب به منافذی برای تهویه هوا و مقداری کاه در کف آن نیاز داشت.

باکس انتقال «ایران» به منطقه حفاظت شده توران در حالی غیراستاندارد خوانده می‌شود که مدیرکل دفتر مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است که این باکس کاملا استاندارد است.

او توضیح می‌دهد: محفظه‌ای که برای انتقال این یوزپلنگ درنظر گرفته شده بود استانداردترین باکسی است که برای جابه‌جایی گربه‌سانان میان‌جثه از آن استفاده می‌شود و در واقع سیستم آن به‌ئصورتی است که دو باکس برای حمل دو یوز کنار یکدیگر قرار دارد که با دیواری از یکدیگر جدا می‌شوند. برخی به ما می‌گویند که چرا یوزپلنگ را با وانت به سمنان انتقال داده‌اید؟ در پاسخ به این پرسش باید به این نکته توجه کرد که با هر خودرویی نمی‌توان به مناطق محیط زیست رفت همچنین راننده این وانت از همکاران خود ما بود و در طول مسیر نیز به‌صورت دائم علائم و شرایط حیوان چک می‌شد.

موافقان انتقال یوزها به زیستگاه‌شان همواره به این موضوع اشاره دارند که در طول شش سال حضور آن‌ها در تهران برنامه تکثیر در اسارت موفقیت‌آمیز نبود و دستاوردی نداشت. معماریان درباره چرایی این موضوع توضیح می‌دهد: طی شش سال اخیر حتی یک درصد از برنامه‌هایی که قصد اجرای آن را داشتیم به دلایل مختلف از جمله جابه‌جایی مدیران، ندادن مجوزهای لازم و... اجرایی نشد و ما تنها یک بار موفق به لقاح مصنوعی شدیم که آن‌ هم موفقیت آمیز نبود.

این دامپزشک حیات وحش که از جمله متخصصان مخالف انتقال یوزپلنگ‌های پردیسان به توران بود، می‌گوید: اگر بخواهند یوزهای طبیعت را به محوطه اسارت وارد کنند با مشکلاتی مواجه خواهند شد و باید مسائل مختلفی را بررسی کنند. برای مثال باید بررسی و روشن شود که انتقال یوزهای در طبیعت به اسارت چه تاثیری روی جمعیت طبیعی یوزپلنگ‌ها می‌گذارد همچنین یوزپلنگی که در اسارت بزرگ شده است را نمی‌توان به‌راحتی در کناری یوزی وحشی‌ قرار داد که در طبیعت رشد کرده است.

سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است که انتقال یوزها به منطقه حفاظت شده توران به حفظ نسل‌ آن‌ها کمک می‌کند. منتظمی - مدیرکل دفتر مدیریت حیات وحش این سازمان - پاسخ به این پرسش ایسنا که این سازمان چه برنامه‌ای برای تکثیر در اسارت یوزها دارد را به عهده محیط زیست سمنان می‌گذارد و به گفتن این جملات بسنده می‌کند که «برنامه‌های ما برای این اقدام مشخص و تدوین شده است و طی روزهای آینده محیط زیست استان سمنان به انتشار و تشریح آن‌ها خواهد پرداخت.»

او همچنین معتقد است که باید به هر گونه‌ای این حق را بدهیم که در زیستگاه خود تکثیر و رشد پیدا کند. نمی‌توان تمام گونه‌های حیات وحش را برای حفاظت و انجام کارهای پژوهشی به تهران آورد. اقدام درست این است که ما امکانات و دانش خود را به محل زیست گونه منتقل کنیم.

انتقال یک قلاده یوزپلنگ به منطقه حفاظت شده توران درحالی صورت گرفت که برنامه‌های تکثیر در اسارت در شرایط جدید برای بسیاری از فعالان و متخصصان حوزه حیات وحش روشن نشده است.

با در نظر گرفتن اینکه برخی کارشناسان معتقدند جابه‌جایی یوزها از پردیسان به سمنان کمکی به حفظ نسل آن‌ها در طبیعت نمی‌کند، انتظار می‌رود که سازمان حفاظت محیط زیست هرچه زودتر به ابهامات و پرسش‌ها در این‌باره پاسخ دهد همچنین از آنجایی که به گفته مدیرکل دفتر مدیریت حیات وحش این سازمان در اولین فرصت دو قلاده یوز دیگر پارک پردیسان به سمنان منتقل می‌شوند لازم است که سازمان محیط زیست در جابه‌جایی‌های بعدی نکته‌های بسیار مهمی را که کارشناسان به آن اشاره کردند و در انتقال «ایران» رعایت نشده بود را مورد بررسی قرار دهند. از آنجایی که بر اساس آخرین آمار تعداد یوزهای در طبیعت کمتر از 40 قلاده است و هزینه‌های سنگینی برای حفاظت از آن‌ها پرداخت شده است، انتظار می‌رود که سازمان محیط زیست بیش از پیش در زمینه حفاظت از یوزها جدی عمل کند تا شاهد تکرار اتفاق تلخی نباشیم که هنگام انتقال گورهای ایرانی از منطقه توران به پارک ملی کویر رخ داد و منجر تلف شدن پنج راس گور شد.

منبع: ایسنا