آیا کووید-19 در حال نابودی است؟/ شیب کاهش آمار ابتلا به کرونا در هفته نخست اردیبهشت

اعتمادآنلاین| بیش از 2 ماه از ورود ویروس کرونا به ایران گذشته است و در این مدت، هر روز، حوالی ساعت 14 که می‌رسد، کیانوش جهانپور سخنگوی وزارت بهداشت آمار رسمی را اعلام می‌کند؛ اینکه در 24 ساعت گذشته چند نفر تازه به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند و چند نفر هم جان‌شان را از دست داده‌اند.

البته وزارت بهداشت در هفته‌های نخست شیوع این بیماری در کشور این آمار را به شکل تفکیک استان به استان اعلام می‌کرد و مشخص نشد که چرا بعد از مدتی دست از این کار کشید.

اما اتفاقی که در یک هفته تا 10 روز گذشته رخ داده این است که این آمارهای روزانه در حال کاهش هستند، آن هم دقیقاً همزمان با وقتی که طرح فاصله‌گذاری اجتماعی از کارکرد قبلی خود و آنچه در تعطیلات نوروز جریان داشت، دور شد. در واقع همزمان با باز شدن اصناف و شلوغ شدن خیابان‌ها، در شرایطی که احتمال می‌رفت آمار این بیماری افزایش یابد، دقیقاً خلاف این پیش‌بینی در آمارهای رسمی رخ داد (بیشتر بخوانیم) .

بد نیست برای درک بهتر آمار، نگاهی بیندازیم به وضعیت ابتلا و مرگ در ایران در یک هفته گذشته:

به گفته جهانپور و بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی در روز 31 فروردین‌ماه، 1343 بیمار جدید مبتلا به کووید-19 در کشور شناسایی شد و تعداد بیماران در کشور به 82211 نفر رسید. همچنین 87 بیمار جان‌شان را از دست دادند تا آمار فوت‌شدگان هم به 5118 برسد.

این در حالی بود که تا آن روز، 341 هزار و 662 آزمایش تشخیص کرونا در کشور انجام شده بود.

با آغاز اردیبهشت، کاهش محسوس در آمار هم دیده شد.

یکم اردیبهشت:

تعداد جدید ابتلا: 1294 نفر

تعداد فوتی جدید: 91 نفر

تعداد تست: 353 هزار و 12 آزمایش

دوم اردیبهشت:

تعداد جدید ابتلا: 1297 نفر

تعداد فوتی جدید: 88 نفر

سوم اردیبهشت:

تعداد جدید ابتلا: 1194 نفر

تعداد فوتی جدید: 94 نفر

چهارم اردیبهشت:

تعداد جدید ابتلا: 1030 نفر

تعداد فوتی جدید: 90 نفر

پنجم اردیبهشت:

تعداد جدید ابتلا: 1168 نفر

تعداد فوتی جدید: 93 نفر

ششم اردیبهشت:

تعداد جدید ابتلا: 1134 نفر

تعداد فوتی جدید: 76 نفر

متخصص بیماری‌های عفونی: گرم شدن هوا یا آشنایی مردم با ویروس می‌تواند علت کاهش آمار باشد

از شواهد و قرائن چنین برمی‌آید که گرچه پس از 30 فروردین‌ماه بسیاری از اصنافی که تا پیش از این اجازه فعالیت نداشتند به سر کارهایشان برگشتند و به دنبال آن، خیابان‌های شهرها شلوغ‌تر از همیشه شدند، اما آمار ابتلا به کرونا کاهش پیدا کرده است.

سیما دارابی، متخصص بیماری‌های عفونی، در پاسخ سوال اعتمادآنلاین مبنی بر اینکه چطور چنین چیزی ممکن است می‌گوید: «اینکه شهرها شلوغ‌تر شوند و در مقابل آمار کاهش یابد برای همه جای پرسش باقی گذاشته است. اما در حال حاضر چند فرضیه جدید مطرح شده است: نخست اینکه برخی شواهد حاکی از آن است که این ویروس ضعیف‌تر از گذشته شده. از طرف دیگر فرضیه گرم شدن هوا هم حالا قوت گرفته است؛ همان استدلالی که می‌گفت شاید گرم شدن هوا سرعت شیوع را کاهش دهد. البته هنوز این موضوع به صورت علمی ثابت نشده و نمی‌توان آن را به طور مستدل اعلام کرد، اما تجربه زیسته و همچنین شواهد بصری فعلاً به این سمت کشیده شده است.»

این پزشک متخصص آشنایی مردم با ویروس را هم یکی از دلایل برمی‌شمرد: «البته یک مساله دیگر هم وجود دارد، آن هم اینکه حالا مردم بیش از سه ماه است که این بیماری را می‌شناسند. اگر در اسفندماه به محض اینکه چند سرفه داشتند به مراکز درمانی مراجعه می‌کردند، حالا خودشان در خانه‌ها می‌مانند و با توصیه پزشکان اطراف خود، بیماری را در همان خانه مدیریت می‌کنند. در نتیجه آمارها در همان خانه‌ها محفوظ باقی می‌ماند.»

چیزی عوض نشده، در خانه‌ها بمانید

او معتقد است با وجود کاهش آمار، مردم نباید سبک زندگی خود را به حالت گذشته برگردانند: «با وجود این، از مردم تقاضا دارم که تصور نکنند همه چیز تمام شده است. مراجعات پزشکی کاهش یافته است، اما این به معنی پایان یافتن ویروس کرونا نیست. این بیماری در دنیا وجود دارد. هنوز درمان و واکسنی برایش کشف نشده است و نهایی شدن این کار هم حتماً زمان می‌برد. از سوی دیگر، اگر فرضیه گرم شدن هوا درست بوده باشد، ممکن است دوباره با سرد شدن هوا کرونا با قدرت گذشته و حتی شاید قوی‌تر از قبل برگردد. در نتیجه بهتر است مردم همین سبک زندگی جدید را ادامه دهند و تا حد امکان از حضور در خیابان‌ها اجتناب کنند. اگر شغل‌شان از خانه‌ها قابل پیگیری است، به محل کار خود برنگردند. مهمانی‌ها را آغاز نکنند و نکات بهداشتی را با جدیت رعایت کنند. در غیر این صورت، باز هم شاهد آمار بالا خواهیم بود.»

مقایسه آمار تست کرونا در ایران و سایر کشورها

نکته دیگری که بر میزان آمار اعلام‌شده از سوی وزارت بهداشت ایران اثر دارد، غیر از اعلام نکردن به تفکیک استانی، میزان پایین تست و آزمایش کرونا در کشور است.

در حال حاضر، در ایران قریب به 400 هزار تست کرونا گرفته شده؛ اما این آمار در سایر کشورها چگونه است؟

نگاهی به چند کشور دنیا که از نظر میزان شیوع شرایطی بحرانی همچون ایران داشتند، پرسش مورد نظر را بهتر واشکافی می‌کند. تعداد تست‌های گرفته‌شده در این مدت در ایالت متحده آمریکا بیش از پنج میلیون بوده است. تعداد این تست‌ها در آلمان بیش از 2 میلیون، در ایتالیا حدود یک میلیون و 600، در روسیه 2 میلیون و 500 و در ایتالیا قریب به یک میلیون بوده است. حتی در ترکیه، که شیوع کرونا خیلی دیرتر از سایر کشورهای جهان اعلام شد، بیش از 830 هزار تست در همین مدت کوتاه گرفته شده است.

به خوبی پیداست که هرچه تعداد تست‌ها بیشتر باشد، احتمال مثبت شدن آنها هم در شرایط فعلی بیشتر خواهد بود و ایران، با وسعت و جمعیتی که دارد، جزو کشورهای با تعداد تست نسبتاً پایین محسوب می‌شود. همین عامل سبب شده تا متخصصان آمار ذکرشده را با آنچه در واقعیت جاری است چندان همخوان ندانند.

فرمانده عملیات مقابله با کرونا در تهران: آمارها نگران‌کننده است

نگاهی گذرا به وضعیت شهرهای ایران به خوبی نشان می‌دهد که دیگر اثر چندانی از فاصله‌گذاری اجتماعی وجود ندارد. به جز برخی افراد که ماسک بر صورت دارند و تعداد محدودی از فروشگاه‌ها و ادارات که بخش ورودی خود را با محفظه‌‌هایی همچون پلاستیک پوشانده‌اند، هیچ نشان دیگری از شیوع یک پاندومی در ایران دیده نمی‌شود. حالا هم که دیگر بوستان‌ها و تفرجگاه‌های شهر بازگشایی شده‌اند، در حالی که این مراکز دیگر ارتباطی با وضعیت اقتصادی کشور و مردم ندارد و اولویتی برای بازگشایی آنها وجود نداشت. علاوه بر اینها، اکنون زمزمه‌هایی از احتمال بازگشایی سینماها در آینده نه‌چندان دور به گوش می‌رسد.

همین مسائل هم سبب شده تا فرمانده عملیات مقابله با کرونا در کلانشهر تهران، شرایط فعلی و آمارهای اعلام‌شده را موضوعی نگران‌کننده اعلام کند.

علیرضا زالی با ابراز نگرانی از افزایش میزان ترددها و سفرهای بین استانی می‌گوید: «با وجود ترددهای غیرضروری و تفریحی در سطح شهر و افزایش مسافرت‌ها قطعاً با افزایش بار بیماری روبه‌رو خواهیم بود.‌ ناقلان بدون علامت گروه‌های پرخطر انتشار بیماری کرونا محسوب می‌شوند و حتی درمان قطعی افرادی که از بیمارستان‌ها هم مرخص می‌شوند سه تا چهار هفته زمان خواهد برد.»

زالی از برنامه‌ریزی برای نحوه فعالیت ادارات و ارائه پیشنهادها برای ناوگان حمل‌ونقل عمومی به منظور کنترل و ریشه‌کنی کرونا در تهران خبر می‌دهد و می‌افزاید: «ماه مبارک رمضان فرصت بسیار مناسبی برای تغییر روند زندگی مردم و کنترل کرونا خواهد بود و استفاده از ظرفیت‌های کاری مختلف در شیفت‌های شب یا بعدازظهر راهکاری برای کاهش ترددهاست.»

سازمان بهداشت جهانی‌ هم هشدار داد

همه اینها در حالی است که رئیس سازمان بهداشت جهانی گفته که اکثر کشورها هنوز در مرحله اولیه مقابله با کرونا هستند و بخش اعظم مردم جهان در معرض ابتلا به این ویروس قرار دارند. تدروس ادهانوم، رئیس سازمان بهداشت جهانی، در یک نشست خبری ویدئویی اعلام کرده است: «کسی اشتباه نکند، راه زیادی در پیش داریم. این ویروس برای زمان طولانی همراه ما خواهد بود.‌»

همچنین مایک ریان،‌ رئیس اجرایی برنامه فوق‌العاده بهداشتی در این سازمان، نیز نسبت به شتاب ازسرگیری سفرها در سراسر جهان هشدار داده و گفته است: «این مساله مدیریت دقیق خطرات را می‌طلبد.‌»

در نهایت این سازمان از مردم همه کشورهای جهان خواسته تا روند قبول و کنار آمدن با شرایط بیماری همه‌گیر کرونا را تا زمان کشف واکسن برای این ویروس در پیش گیرند.‌

آخرین هشدار سازمان بهداشت جهانی به نوعی می‌تواند بهترین چراغ راه مسئولان در کشورها باشد؛ اینکه تا زمانی که واکسن این بیماری کشف نشود و سیستم درمانی در کشورهای مختلف راه مبارزه با این بیماری را در اختیار نداشته باشند، عملاً این ویروس در جهان وجود دارد.

از سوی دیگر، به گفته محققان، کشف واکسن در جهان عموماً حدود 10 سال زمان می‌برد. اما در مورد ویروس کرونا، چون همه دنیا بسیج شده‌اند، موضوع کمی تفاوت کرده. در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن، باید برای کشف و توزیع واکسن این بیماری در جهان حداقل یک سال زمان در نظر گرفت. پس تا آن موقع، زندگی با حداقل تجمعات گروهی، در بالاترین سطح نگه داشتن سیستم ایمنی بدن و رعایت نکات بهداشتی با جدیت باید در صدر برنامه‌های شخصی همه مردم جهان قرار گیرد. مراقب باشیم آمار فریب‌مان ندهد.