کرونا و الکل برای کشتن مردم در ایران رقابت می‌کنند/ تهران صدرنشین تلفات

اعتمادآنلاین| بیش از چهار هزار ایرانی از اول اسفندماه سال 98 تا ششم اردیبهشت‌ماه سال 99 جان‌شان را از دست دادند. اشتباه نکنید، علت مرگ این افراد نه کرونا بوده و نه تصادف جاده‌ای؛ این افراد جان خود را به خاطر استفاده از الکل متانول از دست دادند، الکل غیراستانداردی که در ماه‌های اخیر در رقابت با کرونا به جان مردم کشور افتاده است.

آمار اعلام‌شده از سوی سازمان پزشکی قانونی در 19 فروردین‌ماه امسال نزدیک به 800 نفر بود و به سرعت این رقم افزایش پیدا کرد. آن هم در حالی که کل آمار تلفات ناشی از مصرف الکل در مدت مشابه سال قبل (اسفند 97 و فروردین 98) در کشور 66 نفر بوده است.

در این میان پنج استان خراسان شمالی و جنوبی، لرستان، کرمان و کهگیلویه و بویراحمد هیچ مورد مرگی بر اثر مصرف ترکیبات الکلی در دوماهه اسفند 98 و فروردین سال جاری نداشتند، بیشترین تعداد ارجاعات نیز مربوط به استان تهران با 192 مورد بوده است. همچنین سن درگذشتگان ناشی از مسمومیت با الکل در دوماهه اخیر بین 14 تا 78 سال بوده است.

تهران در صدر تلفات مرگ به خاطر مصرف الکل

کامبیز سلطانی‌نژاد عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی کشور درباره این موضوع توضیح می‌دهد: «متاسفانه در سال‌های اخیر گاهی شاهد بروز مسمومیت‌های جمعی ناشی از متانول و عوارض مصرف نوشیدنی‌های الکلی تقلبی در کشور بوده‌ایم. بزرگ‌ترین حادثه مسمومیت جمعی بر اثر مصرف متانول در کشور همزمان با بروز بحران شیوع ویروس کرونا در برخی استان‌ها مشاهده شد، به طوری که از اول اسفندماه 1398 تا ششم اردیبهشت امسال، بر اساس آمارهای رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بیش از چهار هزار نفر به علت مسمومیت حاد بر اثر متانول به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور مراجعه کردند و در این فاصله زمانی کوتاه، طبق آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، 796 مورد مرگ بر اساس شواهد و مستندات بالینی و آزمایشگاهی، بر اثر مسمومیت با متانول در کشور گزارش شده است.»

این متخصص و دانشیار سم‌شناسی تاکید می‌کند: «بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در سازمان پزشکی قانونی کشور، استان تهران با 205 مورد بیشترین آمار فوت ناشی از مسمومیت با متانول را نسبت به سایر استان‌های کشور به خود اختصاص داده است.»

او می‌افزاید: «عوامل مختلفی در همه‌گیری اخیر مسمومیت با متانول در کشور دخیل بوده است، یکی از این عوامل که به ویژه در روزهای اول شیوع ویروس کرونا در کشور و شاید به علت هراس مردم از ابتلا به این بیماری ویروسی نوپدید و ناشناخته سبب تشویق افراد به مصرف خوراکی مشروبات الکلی شد، گسترش برخی شایعات و اخبار کذب و جعلی در فضاهای مجازی (برخی از شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های اینترنتی) مبنی بر پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا از طریق مصرف خوراکی مشروبات الکلی بود. از طرفی بنا بر توصیه‌های مقامات بهداشتی کشور مبنی بر ضدعفونی دست‌ها و سطوح با مواد ضدعفونی‌کننده و گندزدا از جمله فراورده‌های بر پایه اتانول (الکل طبی یا الکل اتیلیک)، به عنوان یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا، افزایش نیاز و کمبود مقطعی اتانول در کشور رخ داد.»

این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی سازمان پزشکی قانونی ادامه می‌دهد: «متاسفانه در این میان افراد سودجو و فرصت‌طلبی با توجه به کمبود اتانول در کشور، از متانول (الکل متیلیک) برای تهیه فراورده‌های ضدعفونی یا مشروبات الکلی تقلبی استفاده کردند. هرچند استفاده موضعی از اتانول با غلظت‌های مناسب (محلول‌های 70 درصد) دارای مصارف بهداشتی و پزشکی است، با وجود این، متانول یک ماده سمی است و هیچ‌گونه کاربرد بهداشتی و پزشکی‌ای ندارد و فقط برای مصارف صنعتی استفاده می‌شود. در این میان، متاسفانه برخی از سودجویان با استفاده از محلول هیپوکلریت سدیم (یا همان وایتکس) اقدام به رنگ‌زدایی از انواع فراورده‌های صنعتی الکل کردند.»

اقلیما: مرگ به خاطر مصرف الکل قبلاً هم اتفاق می‌افتاد، حالا فقط بیشتر شنیده می‌شود

مصطفی اقلیما رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران معتقد است نباید کرونا را به این اتفاق شوم در کشور ارتباط داد. او با تاکید بر این مساله به اعتمادآنلاین می‌گوید: «این آمار بالای مرگ مردم به خاطر مصرف الکل هیچ ارتباطی با کرونا ندارد. پیش از این هم چنین اتفاقاتی رخ می‌داد و مردم در کشور بر اثر مصرف الکل جان‌شان را از دست می‌دادند. این‌طور نیست که حالا به خطار کرونا عده زیادی تصور کنند با خوردن الکل می‌توانند از خودشان محافظت کنند؛ اگر هم چنین تصوراتی وجود داشته باشد، بسیار اندک است. مساله اصلی این است که همیشه در کشور، برخی از افراد و به طور مشخص در برخی استان‌ها، الکل مصرف می‌کرده‌اند. حالا، به خاطر تاثیری که کرونا گذاشت، تولید الکل‌های غیراستاندارد افزایش پیدا کرد. از همین رو آمار مرگ‌ومیر به خاطر استفاده از الکل‌های بی‌کیفیتی که محتویات آنها مشخص نیست افزایش پیدا کرده است.»

او با اشاره به دامنه گسترده اعتیاد به الکل توضیح می‌دهد: «اعتیاد به الکل 10 برابر اعتیاد به مواد مخدر وابستگی به وجود می‌آورد و به همان نسبت هم ترک کردنش دشوارتر است. کرونا سبب شد مرزها بسته شود و الکل‌های خارجی که پیشتر به کشور راه پیدا می‌کرد یا دیگر به طور قاچاق وارد نشد یا اینکه قیمت‌شان بسیار بالا رفت. در چنین شرایطی، معتاد و الکلی‌ای که شرایط مالی ضعیفی هم دارد دیگر به سلامت خودش اهمیتی نمی‌دهد و هر الکلی که به دستش برسد مصرف می‌کند.»

این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: «در قرآن صراحتاً عنوان شده که ما انسان را آزاد آفریدیم. انسان‌ها باید آزاد باشند و در کنار این آزادی، راهنمایی‌های درست و غلط هم به آنها داده شود. اما وقتی با زور و اجبار کسی را از کاری منع کنیم، اتفاقاً به افزایش ارتکاب همان عمل دامن خواهیم زد. ممنوعیت مصرف مشروب هم یکی از همین موارد است. در طول سال اخبار زیادی مبنی بر کشف نوشیدنی‌های الکلی یا معدوم کردن آنها می‌خوانیم، اخباری که به خوبی نشان می‌دهد این ممنوعیت باعث حذف مشروبات الکلی نشده است.»

اقلیما معتقد است می‌توان از این فرصت برای تصمیم‌گیری‌های بهتر در این زمینه استفاده کرد: «حالا که کرونا سبب شد اخبار این موضوع بیشتر شنیده شود به نظر می‌رسد فرصت خوبی است تا سیاست‌های مرتبط با این مساله هم مورد بازبینی قرار گیرد. بهتر است سراغ این برویم که چرا اعتیاد به مشروبات الکلی رخ می‌دهد؟ باید آسیب‌شناسی شود که چرا در کشوری که نوشیدن این مشروبات ممنوع است و مجازات‌های سنگینی هم دارد این میزان مرگ به خاطر نوشیدن آنها اتفاق می‌افتد. در همین شرایط فعلی شاید اگر سیاست‌های ما به نحو دیگری بود، شاهد چنین کلاهبرداری‌هایی نبودیم و این تعداد آدم هم جان‌شان را از دست نمی‌دادند.»

شعبان‌زاده: اختلال ضداجتماعی عامل تولید موادی است که منجر به مرگ مردم می‌شود

محبوبه شعبان‌زاده، روانشناس و روان‌درمانگر، اما معتقد است این موضوع 2 بعد و جریان متفاوت دارد. او در توضیح این 2 بعد به اعتمادآنلاین می‌گوید: «در این ماجرا 2 بعد منفک از هم وجود دارد، اما برای بررسی باید به هر دوی آنها توجه شود. نخست گروهی که این نوشیدنی‌ها را با علم به اینکه منجر به مرگ افراد می‌شود به دست مردم می‌رسانند. برخی از این افراد که در نقش کارگر هستند، از روی فقر تن به چنین کاری می‌دهند و شاید هم اساساً از نتیجه کارشان آگاه نباشند. اما سرکرده‌های این افراد که قطعاً گروه‌های خلافکاری هستند در بیشتر موارد اگر بررسی شود، دچار اختلالات شخصیتی هستند.»

او این اختلالات را چنین برمی‌شمرد: «اختلال ضداجتماعی یکی از این موارد است. اختلالی که عموماً از کودکی شکل می‌گیرد تحت تاثیر خانواده است و عقده‌های درونی به شدت بر آن می‌افزاید. این افراد هیچ اهمیتی برای دیگران قائل نیستند. تنها خودشان را می‌بینند و منافع شخصی خودشان برایشان اهمیت دارد. این افراد به راحتی می‌توانند دیگران را فدای خواسته‌های خودشان کنند. قدرت دارند که از خود چهره‌هایی عاری از خطا بسازند و در بین دیگران بسیار موجه و مقبول جلوه کنند. گاهی هم لایه‌های پنهانی شخصیت‌شان به سختی قابل شناسایی است.»

شعبان‌زاده در توضیح گروه دوم هم می‌گوید: «اما گروه دوم خود به چندین دسته تقسیم می‌شوند: نخست آنهایی که الکلی هستند و به مصرف این نوشیدنی‌ها اعتیاد دارند. برای تحلیل وضعیت شخصیتی این افراد نیاز به بررسی‌ ویژه‌ای نیست. دسته دیگر آنهایی هستند که نوشیدنی الکلی برایشان به مثابه تفریح و خوش‌گذرانی است که ما قصد بررسی این افراد را هم نداریم. دسته سومی هم وجود دارند که از این الکل‌ها برای بهبود یا پیشگیری از کرونا استفاده می‌کنند. گروه نخست یعنی معتادان و گروه سوم یعنی آنهایی که باور کرده‌اند با خوردن الکل می‌توانند خودشان را از این ویروس در امان نگه دارند باید مورد توجه واقع شوند.»

این روان‌درمانگر خاطرنشان می‌کند: «ناتوانی در مدیریت بحران، ضعف در روحیه و اعتمادبه‌نفس، سطحی‌نگری نشأت‌گرفته از سست بودن افراد در تصمیم‌گیری، ترس‌های مزمن، تجربه‌های شکست در کودکی و مواردی از این قبیل می‌تواند عامل چنین نتایجی باشد.»

از ابتدای اسفند 98 تا به امروز که در دهه دوم اردیبهشت‌ماه سال جدید هستیم، 6023 ایرانی جان‌شان را به خاطر ابتلا به بیماری کرونا از دست داده‌اند. در مقابل، تعداد قابل توجهی هم به خاطر مصرف الکل جان باخته‌اند که البته این اتفاق تازه‌ای در کشور نبود.

بسیاری از جامعه‌شناسان بر این پندارند که تغییر سیاست‌های مواجهه با مشروبات الکلی می‌تواند مانع وقوع این اتفاقات و همچنین تبعات مختلف اقتصادی و اجتماعی آن برای کشور شود، تغییر سیاستی که همکاری همزمان ارگان‌های بسیاری از جمله نیروی انتظامی و قوه قضائیه را طلب می‌کند.