دلایل تأثیرگذاری سفر بر شیوع و گسترش بیماری در اپیدمی‌ها

اعتمادآنلاین| دکتر حمید سوری با بیان اینکه سفر رفتن تأثیر مستقیمی در شعله‌ور شدن اپیدمی دارد، اظهار کرد: بر اساس قوانین اپیدمیولوژی، موارد جدید بیماری و گسترش اپیدمی تابع میزان و کیفیت مواجهه با آلودگی ویروس است، به‌عبارت‌دیگر هرچقدر مواجهه بیشتر باشد، اپیدمی بیشتر گسترش می‌یابد، حال این مواجهه در سفر باشد یا در اجتماعات و یا به دلیل عدم رعایت قوانین پیشگیرانه مانند عدم پوشش ماسک.

وی ضمن تشریح دلایل تأثیرگذاری سفر بر شیوع و گسترش بیماری در اپیدمی‌ها، عنوان کرد: سفر الگوی زندگی معمول افراد را تغییر می‌دهد، خستگی، تغییر الگوی خورد و خوراک و خواب و درکل تغییر ریتم زندگی، می‌تواند زمینه را برای کاهش سطح ایمنی بدن و افزایش استعداد ابتلا به بیماری فراهم کند.

وی با بیان اینکه از طرف دیگر جابجایی افراد به مناطق و نقاط مختلف در سفر، الگوهای اپیدمیولوژی بیماری و اپیدمی را جابجا می‌کند، توضیح داد: به‌طور طبیعی و ذاتی زمانی که یک بیماری در جامعه‌ای شایع می‌شود، پس از مدتی یک تطابق و سازگاری ضمنی بین افراد آن جامعه با عامل بیماری‌زا ایجاد می‌شود، این تطابق به‌مرور زمان بیشتر و بیشتر شده و حتی اگر مداخله‌ای صورت نگیرد بالاخره بعد از مدتی اپیدمی در جامعه خاموش می‌شود؛ همان‌گونه که در قرون گذشته و بدون وجود ابزارهای کنترلی، اپیدمی‌ها نتوانستند بشر را از روی کره زمین حذف کنند.

دکتر سوری با بیان اینکه سفر این الگوها را به هم می‌ریزد، عنوان کرد: سفر این الگوهای اپیدمی را هم برای خود مسافر و هم اهالی شهر مقصد تغییر می‌دهد، در صورتی که مهار و کنترل اپیدمی به رعایت این الگوهای اپیدمیولوژی به شکل کاملا منطقی بستگی دارد.

وی ادامه داد: این مسئله حتی در مورد کسانی که مستقیم از منزل خود در یک شهر به یک نقطه ثابت در شهر دیگری سفر می‌کنند نیز صدق می‌کند، چراکه ویروس کووید 19 از طریق تنفس منتقل می‌شود و راه انتقال آن مانند برخی ویروس‌ها از طریق آب یا مواد غذایی نیست که بتوان با حذف آن ماده غذایی از انتقال بیماری پیشگیری کرد؛ لذا ایجاد این بیگانگی در الگوی اپیدمی می‌تواند به افزایش احتمال بروز بیماری در خود فرد و تغییر الگوی اپیدمی در آن محیط منجر شود، گویی با یک بیماری و الگوی جدید مواجه می‌شوند.

این متخصص اپیدمیولوژی با تأکید بر ضرورت محدودیت سفر در دوران اپیدمی کرونا، اظهار کرد: به همین دلیل تأکید ما محدودیت سفر تا زمان مهار اپیدمی است، چراکه هم‌اکنون اپیدمی از مهار خارج‌شده؛ اپیدمی کووید مانند اسب چموش سرکشی شده که هیچ‌کس نتوانسته افسار آن را به دست‌بگیرد.

دکتر سوری با بیان اینکه ما هنوز در موج اول کرونا و پیک سوم آن قرار داریم، تصریح کرد: منحنی اپیدمی در پیک سوم نسبت به پیک‌های گذشته بالاتر است، چراکه گسترش اپیدمی و موارد ابتلا در پیک‌های اپیدمی تابع مواجهه بوده و میزان آن با شاخص مولد پایه اندازه‌گیری می‌شود (یعنی متوسط افرادی که در مواجهه با یک فرد آلوده مبتلا می‌شوند). البته میزان مولد در جوامع مختلف متفاوت است ولی در شهرها و مناطق قرمز معمولاً بالای 1.2 بوده و هرچه میزان آن از یک بالاتر باشد، قابلیت گسترش و سرایت بیماری بیشتر می‌شود.

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به افزایش قابلیت بیماری‌زایی یعنی ویژگی سرایت ویروس کووید 19 در پیک جدید اپیدمی، عنوان کرد: با این‌حال هنوز هیچ مستندی در خصوص افزایش شدت بیماری‌زایی ویروس منتشرنشده، شدت بیماری‌زایی به این معناست که مبتلایان نسبت به گذشته شدیدتر بیمار می‌شوند که این اتفاق نیفتاده است.

دکتر سوری با هشدار نسبت به وخیم شدن شرایط شیوع بیماری در کشور، گفت: اگر اقدامی جدی و اساسی صورت نگیرد، نظام‌های اجتماعی و اقتصادی نیز بر هم می‌ریزد، به‌عبارت‌دیگر در این مرحله و شدت از اپیدمی تنها بحث جان آدم‌ها در میان نیست که البته اهمیت آن بسیار بالاست، بلکه در این مرحله تبعات اپیدمی تمامی ابعاد جامعه را درگیر می‌کند.

وی با بیان اینکه کرونا یک اپیدمی تهدیدکننده بوده که تنها اثرات جسمی نداشته و نهادهای جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اظهار کرد: جامعه به‌واسطه ظرفیت‌های موجود تا حدی در مقابل این فشارها تاب‌آوری دارد، اما این تاب‌آوری مانند یک سد تا یک حد مشخصی می‌تواند در مقابل این فشارها مقاومت کند و طبیعتاً هرچه اپیدمی بار بیشتری تحمیل کند، شکنندگی جامعه بیشتر می‌شود.

دکتر سوری با تأکید بر اینکه بهبود شرایط موجود نیازمند یک رویکرد حاکمیتی اساسی است، ادامه داد: باید برای کنترل اپیدمی به‌صورت جدی برنامه‌ریزی شود. طبیعتاً در این شرایط تمام سازمان‌ها باید مقابله با اپیدمی را به‌عنوان یک اصل اساسی و اولویت در برنامه‌های خود قرار دهند.

این اپیدمیولوژیست مطرح کرد: در این شرایط کنشگران مدیریتی جامعه یعنی سیاست‌گذاران و برنامه ریزان بخشی از کنشگران کنترل اپیدمی را تشکیل می‌دهند ولی بخش مهم بعدی بازیگران و کنشگران، مردم هستند.

دکتر سوری با بیان اینکه مردم باید در مقابله با تهدید بسیار جدی اپیدمی آمادگی خود را ارتقا داده و با حس مسئولیت‌پذیری بالا به افزایش تاب‌آوری جامعه کمک کنند، عنوان کرد: این آمادگی از دو بعد اهمیت دارد، در وهله اول باید با به‌کارگیری تمهیدات حفاظتی و رعایت پروتکل‌ها، بار ناشی از اپیدمی را بکاهیم و از طرف دیگر رویکرد اجتماعی خود را به‌عنوان یک عنصر اجتماعی و یک رفتار اجتماعی مناسب تقویت کرده و از انجام رفتارهای غیراجتماعی پرهیز کنیم.

به‌عنوان نمونه احتکار و یا در مقابل مصرف بی‌رویه در این شرایط یک رفتار ضداجتماعی و نگران‌کننده است، یا مثلاً در این روزها که تزریق واکسن آنفلوانزا برای گروه‌های پرخطر و در معرض خطر ضروری است، باوجود محدودیت این واکسن در کشور، خودخواهانه با هر اقدام و رابطه‌ای این واکسن را برای خودمان تهیه کنیم، درحالی‌که نیازی به تزریق این واکسن نداریم.

این استاد دانشگاه همچنین با اشاره به تأثیر و نقش مثبت دورکاری برنامه‌ریزی‌شده و مدون در کنترل اپیدمی، خاطرنشان کرد: دورکاری برنامه‌ریزی‌شده یعنی اجرای این طرح به‌صورت مدون و حساب‌شده؛ به‌عنوان نمونه اجرای دورکاری به‌صورت 100 درصدی و در دراز مدت در هیچ جامعه‌ای امکان‌پذیر نیست، چراکه جامعه باید نسبت به نیازهای اساسی پاسخگو باشد.

وی با تأکید بر اینکه برای اجرای مؤثر هر یک از مداخلات از جمله محدودیت سفر، دورکاری و غیره باید کمیته‌های کاری و تخصصی جهت بررسی علمی مزایا و محدودیت‌های هرکدام از این مداخلات تشکیل شود، گفت: به‌عنوان نمونه دورکاری برای کاهش تهدیدهای ناشی از اپیدمی، باید استثنائاتی داشته باشد، یعنی مشخص شود که حضور چه بخشی از کارمندان و کارکنان الزامی بوده و یا حضور چه افرادی در محیط کار اجباری نیست، در همین راستا شیفت بندی کردن حضور کارمندان در محیط کار و همچنین تدارک وسایل حمل‌ونقل و تردد ایمن برای کارکنان می‌تواند در اجرای موفق طرح دورکاری مؤثر باشد.

دکتر سوری دورکاری غیر برنامه‌ریزی‌شده را منجر به کاهش راندمان کاری دانست و گفت: هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند در درازمدت تاوان دورکاری را پرداخت کند، بنابراین باید پیش از اجرا بستر مناسب آن فراهم شود.

این استاد دانشگاه در خاتمه با تأکید بر اینکه اگر برنامه‌ریزی نداشته باشیم سیاست‌ها و مداخلات ما نیز گذرا و بدون دوام خواهد بود، گفت: در اپیدمی‌های پیش‌رونده استمرار سیاست‌ها اهمیت زیادی دارد، درحالی‌که اگر برنامه‌ریزی درستی نداشته باشیم تمام مداخلات و سیاست‌ها بدون هیچ نتیجه‌ و حتی با تبعات جانبی متعدد، متوقف خواهد شد.

منبع: ایسنا