جرم‌شناسان و حقوقدانان کیفری باید پای کار بررسی مجازات اعدام بیایند

اعتمادآنلاین| عبدالله سمامی، نایب رییس کانون وکلای دادگستری مرکز در خصوص میزان بازدارندگی مجازات اعدام، اظهار کرد: در نظام‌ها و جوامع کیفری مختلف، بررسی‌های مختلفی در خصوص مجازات اعدام صورت گرفته یعنی تمامی نظام‌‎های کیفری جهان در این خصوص بررسی‌های مختلفی را انجام داده‌اند و بعضاً اعتقاد بر این داشتند که اعدام می‌تواند در موارد بسیار مهم بازدارندگی داشته باشد و بعضی از جوامع کیفری با این موضوع مخالف بودند که جامعه را جری‌تر و خشونت را مرسوم می‌کند یعنی اختلاف در بحث بازدارندگی و اختلاف اینکه اصولاً مجازاتی به نام اعدام در جوامع بشری باشد یا نباشد همچنان در بین کشورهای مختلف وجود دارد.

وی افزود: از زمانی که بحث حقوق بشر در کشورهای مختلف پررنگ‌تر شد، بحث مجازات اعدام هم در کشورهای مختلف به نوعی مورد بررسی بیشتر قرار گرفت و بسیاری از کشورها اعدام را از مجازات اصلی قانونی خود خارج کردند و در بعضی از کشورها این اتفاق صورت نگرفته و حتی برخی از کشورهایی که مضامین و موضوعات حقوق بشر هم برایشان بسیار مهم است نیز نمی‌توانند موضوع مجازات اعدام را از قانون خود حذف کنند.

این وکیل دادگستری بیان کرد: بسیاری از کشورهایی که مجازات اعدام را از قانون خود حذف کرده‌اند، باز هم بالاجبار به سمت و سوی این مجازات بازگشتند؛ بنابراین اعتقاد من بر این است که بحث بازدارندگی مجازات اعدام در جوامع مختلف، آثار و نتایج مختلفی دارد یعنی این موضوع به بررسی‌های مختلفی نیاز دارد و نمی‌توان به شکل قاطع اعلام کرد که این مجازات بازدارنده است یا خیر؛ چون تفسیرها در این زمینه مختلف است.

سمامی گفت: در حقوق کیفری اسلامی به سه نوع اعدام اشاره شده است؛ یکسری اعدام‌هایی است که بر مبنای قصاص انجام می‌‎شود و در موارد قتل عمد در نظر گرفته می‌شود و چون شاکی خصوصی دارد، رضایت شاکی خصوصی می‌تواند فرد مجرم را نجات دهد. نوع دوم، اعدامی است که بر مبنای حدود است، جرائمی مثل زنای محسنه و تجاوز به عنف با اعدام حدی روبرو است؛ بحث اعدام با حدود الهی از مواردی است که در قانون مجازات ذکر شده است.

نایب رییس کانون وکلای دادگستری مرکز ادامه داد: نوع سوم مجازات اعدام در قوانین تعزیرات است که به نوعی در قانون تعزیرات مبحث اعدام ذکر شده است که در مبحث اعدام‌هایی که بر مبنای تعزیری است، در قانون مجازات اسلامی به نظر من امکان حذف مجازات اعدام در موارد تعزیری وجود دارد و می‌توان با مجازات‌های جایگزین از بحث نگاه به مجازات‌هایی که به نوعی حق حیات اشخاص را حفظ کند، نگاه کرد و بتوانیم در این خصوص کار کنیم.

وی اظهار کرد: نگاه به کلیات مبحث اعدام باید از نظر فرهنگی هم رسیدگی و بررسی شود. در بحث حقوق اسلامی به نظر من اعدام‌هایی که بر مبنای تعزیرات است را می‌توان کاهش داد یا حتی به صفر رساند.

سمامی اضافه کرد: در خصوص حدود الهی و قصاص با توجه به اینکه ریشه در دین دارد، شاید سخت باشد که بتوان راجع به کاهش مجازات قصاص و حد اعدام صحبتی کرد؛ بنابراین به نظر من در زمینه قصاص و حدود الهی شاید نتوانیم کار زیادی را انجام دهیم اما در بحث حدود الهی هم با توجه به اینکه شخص خاطی می‌‍تواند توبه کند این مسائل شاید بتواند در بحث اعدام در حدود کمک کند.

این وکیل دادگستری گفت: در باب قصاص و قتل عمد نیز در این زمینه‌ها باید فرهنگسازی شود تا با فرهنگ ایرانی و اسلامی به این موضوع نگاه شود در مجموع یکسری افرادی هستند که همیشه مخالف بحث اعدام بوده‌اند و عده‌ای هم موافق هستند. این اظهار نظر موافقان و مخالفان همیشه مظهر تقنین بوده و در جوامع مختلف این مباحث مبنای تصویب قوانین قرار گرفته است.

سمامی اظهار کرد: آن چیزی که در کشورهای مختلف می‌توان دید این است که حتی کشورهایی که مجازات اعدام را حذف کردند، دو مرتبه به صورت جزئی و فردی اعدام‌هایی را انجام داده‌اند؛ ما نیز اگر قصد گذر از این مجازات یا ایستادگی برای اعمال این مجازات را داشته باشیم، نیاز به بررسی و اظهار نظر پررنگ همه حقوقدانان به ویژه جرم‌شناسان و حقوقدانان کیفری داریم.

منبع: ایلنا