کشتی صید ترال در سال‌های اخیر چقدر بالاتر رفته است؟

اعتمادآنلاین| به تازگی و براساس تصمیمی که در کارگروه ویژه‌ فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی اتخاذ شده، "صید ترال" از ابتدای آذر امسال و به مدت 2 سال متوقف شده است.

سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس در توضیح بیشتر این تصمیم گفته بود که در این کارگروه ویژه نمایندگانی از همه نهادهای مرتبط اعم از قوه‌قضائیه، سپاه پاسداران، سازمان شیلات، وزارت جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات شیلات ایران نیز حضور داشتند که برای توقف صید ترال از ابتدای آذر امسال، اجماع بین نمایندگان این دستگاه‌ها و نهادها صورت گرفت.

حالا، اصغر عبدلی استاد تمام اکولوژی دانشگاه شهید بهشتی نیز با حضور در یک برنامه رادیویی در شبکه رادیویی "گفت‌وگو" توضیحات بیشتری درباره این تصمیم برای ممنوعیت صید ترال مطرح کرده است.

عبدلی در توضیحی درباره "فانوس‌ماهیان"، اظهار کرد: فانوس‌ماهیان، ماهی‌های خیلی کوچک و به اندازه حدود 4 سانتیمتر هستند و در آب‌های عمیق دریای عمان وجود دارند، قرار بود اینها را در عُمق حدود 100 تا 400 متر با استفاده از ترال‌های میان‌آبی صید کنند.

وی با بیان اینکه صید فانوس‌ماهیان به صورت ترال از سال 1387 آغاز شده است، گفت: با توصیه‌ای که مؤسسه تحقیقات شیلات انجام داده بود، قرار بود بر مبنای آن، 100 هزار تُن از این ماهی‌های کوچک به صورت ترال برای تولید پودرِ ماهی برداشت و صید شود.

این استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: فانوس‌ماهیان، ماهی‌های کوچکی هستند که به‌طور مستقیم مصرف خوراکی ندارند و فقط برای تولید پودر ماهی استفاده می‌شوند.

عبدلی تأکید کرد: از طرف دیگر، قرار بود در این صیدی که انجام می‌شود، 90 درصد صید در هر تور ترال، فانوس‌ماهیان صید شوند و 10 درصد به ماهی‌های دیگر که همراه با این فانوس‌ماهی‌ها وارد تور می‌شوند، باشد، اما واقعیت این است که این اتفاق نیفتاد.

وی یکی از موارد نقض شده در توافقات اولیه برای صید ترال فانوس‌ماهی‌ها را افزایش تعداد کشتی‌های ترال از 25 عدد به 96 فروند عنوان کرد و گفت: طبق توصیه مؤسسه تحقیقات شیلات، پیش‌بینی شده بود این کشتی‌ها می‌توانند 100 هزار تُن از این فانوس‌ماهی‌ها را در طول یک سال بهره‌برداری کنند، اما این اتفاق نیز نیفتاد؛ طبق این توافق فعالیت این کشتی‌ها از ابتدای آذر امسال، ممنوع شده است.

استاد تمام اکولوژی دانشگاه شهید بهشتی با تأکید بر اینکه حدود 35 کشتی از کشور چین تحت اجاره مالکانه ایرانی اقدام به صید ترال می‌کردند، اظهار کرد: بالاخره این موضوع دغدغه مردم بود که در فضای مجازی و رادیو و تلویزیون راجع‌به آن صحبت می‌شد، واقعیت مسئله این بود که مقدار بسیار زیادی از این کشتی‌ها، صید همراه داشتند، یعنی اینکه همراه با این فانوس‌ماهیان به جای اینکه 90 درصد فانوس‌ماهی صید کنند، حدود 60 تا 50 درصد از این ماهی‌ها صید می‌کردند؛ این مسئله آسیبی به ذخایر آبزیان وارد کرده است.

عبدلی با بیان اینکه صید ترال از سال 87 آغاز شده، اما افزایش تعداد کشتی‌ها از عدد 25، به عدد 96، طی 5، 6 سال اخیر انجام شده است، گفت: اینکه چرا بعد از دو سال که این خسارت وارد شده، باید صید ترال ممنوع شود، بسیار بد است، افزود: صید ترال موجب موجب شده لطمه‌ به ذخایر دریایی هر چه بیشتر باشد و جبران این آسیب‌هایی که وارد شده، بسیار طولانی‌مدت‌تر خواهد بود.

وی به تخلفات کشتی‌های صید ترال در این مدت اشاره کرد و گفت: در موارد متعددی، ترال‌هایی که باید به طور میان‌آبی صید می‌کردند، تخلفاتی از آنها مبنی بر اینکه اینها ترال کف صید می‌کردند، گزارش شده است؛ ترال کف به مثابه این است که کفِ دریا شخم زده شود و تمام بی‌مُهرگان و تمام ماهی‌های موجود در کف دریا صید می‌شوند و از طرف دیگر، بستر زیستگاه بسیاری از گونه‌های آبی، نابود می‌شود.

این استاد دانشگاه همچنین، یکی دیگر از آسیب‌های صید ترال را نابودی چرخه مواد غذایی و اکوسیستم دریایی دانست و افزود: واقعیت این است که در مجلس قبلی نیز راجع‌به ممنوعیت صید ترال بحث‌هایی مطرح شد اما فراکسیون محیط زیست مجلس یازدهم به‌طور جدی وارد موضوع شد و ما نیز جلسات متعددی را با سازمان شیلات و مؤسسه تحقیقات شیلات داشتیم که خوشبختانه همکاری‌هایی صورت گرفت.

عبدلی با اشاربه به جزئیاتی از توافق صورت گرفته برای ممنوعیت صید ترال، گفت: طبق این توافق مقرر شده که تعداد 96 کشتی که در عرصه صید ترال فعال بودند، فعالیت‌شان از ابتدای آذر متوقف و صید ترال فانوس‌ماهیان تا دو سال ممنوع شود و در این مدت هم تحقیقاتی درباره آیش دریا صورت می‌گیرد، پس از 2 سال نیز این طور نیست که 96 کشتی به شکلی که قبلا فعالیت می‌کردند، به فعالیت‌شان ادامه دهند.

این استاد تمام اکولوژی دانشگاه شهید بهشتی در پایان خاطرنشان کرد: در مدت 2 سال ممنوعیت صید ترال، روش‌ها بازبینی می‌شود که آیا اصلا این بهره‌برداری از دریا امکان دارد یا خیر، زیرا با 96 کشتی که صید ترال را انجام دادند، صید به 100 هزار تُن نرسید که این موضوع نشان می‌دهد یک جای کار اشکال دارد و نواقص باید مورد بررسی قرار گیرد.

براساس این گزارش، محمود بهمنی رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی و نماینده وزیر جهاد در کارگروه ساماندهی صید و صیادی نیز در این گفت‌وگوی رادیویی در پاسخ به این سؤال که علت ممنوعیت صید ترال به مدت 2 سال چیست؟، اظهار کرد: در قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبی جمهوری اسلامی ایران یک ماده 3 وجود دارد که در این ماده اشاره می‌شود که برای مدیریت، توسعه و بهره‌برداری از منابع موجود آبزیان در کشور، باید هم تحقیقات علمی کاربردی و هم اقداماتی نظیر اِعمال مقررات مدیریت و صید، صورت گیرد.

وی اضافه کرد: در سال‌های اخیر روند توسعه ناوگان صید فانوس‌ماهیان که موضوع اصلی نیز هست، براساس یک ساختار و مدل اصولی و علمی نبوده است، یعنی در واقع بیش از حد ظرفیت توسعه پیدا کرده بود.

رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی تصریح کرد: در این سال‌ها مفهوم اختصاصی صید فانوس‌ماهیان که دارای یک تعریف علمی است، دچار تغییر شده بود، یعنی اینکه در صید فانوس‌ماهیان، باید از ترال میان‌آبی و نیز از دستگاه‌های ردیابی به نام "مترساندر" استفاده می‌شد که بنا به دلایل مختلفی این اتفاق نیفتاد.

بهمنی ادامه داد: استفاده نکردن از روش صید میان‌آبی باعث شد که صید ترال کف، جایگزین صید ترال میان‌آبی و نیز آسیب‌هایی به ذخایر وارد شود و نگاه اکولوژیک و محیط زیستی نیز در جامعه خدشه‌دار شد.

وی تأکید کرد: با توجه به اینکه فراکسیون محیط زیست مجلس وارد عمل و به پیشنهاد مؤسسه علوم تحقیقات شیلاتی کشور در این فراکسیون کارگروه ساماندهی صید و صیادی تشکیل شد، طبق دستور وزیر جهاد کشاورزی، مقرر شد که این موضوع ساماندهی شود که خوشبختانه با مشارکت فعال سازمان شیلات ایران به عنوان متولی و سیاست‌گذار این بخش و همچنین همکاران دانشگاهی، از جمله آقای عبدلی و سایر دوستان، جلسات متعددی برگزار و تصمیم گرفته شد که یک آیشی برای موضوع در نظر گرفته شود.

رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی با اشاره به اقدامات تحقیقاتی این مؤسسه برای پایش میزان ذخایر آبزیان، گفت: مؤسسه علوم تحقیقاتی شیلاتی کشور واجد یک کشتی تحقیقاتی در جنوب کشور به نام "فردوس یک" است که متأسفانه آثار اجتماعی که به دنبال صید فانوس‌ماهیان صورت گرفته بود، مانع دریاروی کشتی تحقیقاتی نیز شد که به همین جهت ما نتوانستیم در سال‌های اخیر یک پایش و مانیتورینگ منسجمی را از ذخایر انجام دهیم.

بهمنی در پایان درباره ادامه روند فعالیت کشتی تحقیقاتی "فردوس یک"، خاطرنشان کرد: قرار بر این شده که در قالب تصمیمات کارگروه، مؤسسه تحقیقاتی علوم شیلاتی کشور پس از رفع موانع دریاروی و تأمین اعتبارات، بتواند پایش را در آب‌های دریای عمان و خلیج فارس انجام دهد تا بررسی کنیم که در طی این چند سال، آثار صید بر روی ذخایر و بیولوژی آنها و حتی شاخص‌های زیسی و غیر زیستی که به دنبال تغییر اقلیم، به طور طبیعی تغییراتی ایجاد می‌کند، وضعیت به چه صورتی است که این کار از طریق کشتی تحقیقاتی "فردوس یک" انجام خواهد شد.

منبع: تسنیم