میانکاله و چالش‌های پیش روی این زیست‌گاه حیاتی

اعتمادآنلاین| ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله در بخش مرکزی از تالاب میانکاله قرار دارد که در منتهی الیه جنوب شرق دریای خزر واقع شده و طول آن حدود 70 کیلومتر و عرض آن 5.6 تا 7 کیلومتر است. این تالاب توسط یک مجرای باریک به نام چپقلی از ناحیه انتهای شمال شرقی خود به دریای خزر وصل می‌شود. تالاب عمق کمی دارد و بیشترین عمق آن حدود 5 متر است. این تالاب از ناحیه جنوب به دشت کم شیب مازندران متصل است که پس از آن به رشته کوه‌های البرز ختم می‌شود و پوشیده از جنگل‌های پهن برگ است.

مهم‌ترین تامین کننده آب تالاب میانکاله از ناحیه خشکی، رودخانه «قره سو» است که از ارتفاعات البرز سرچشمه می‌گیرد و پس از آبیاری اراضی کشاورزی در مسیر خود از ناحیه جنوب وارد تالاب می‌شود. آب‌های شیرین زیر زمینی در حاشیه تالاب زهکشی شده است و به تالاب وارد می‌شوند و باعث بهتر شدن کیفیت آب شده است.

اقلیم منطقه از نوع نیمه مرطوب است و بارندگی سالانه در ذخیره گاه زیست‌کره میانکاله بین 600 تا 700 میلیمتر است. حداکثر دمای متوسط ماهانه در تابستان 24 درجه سانتیگراد و در ماه‌های سرد سال گاهی دما به زیر صفر نیز می‌رسد. رطوبت هوا در این منطقه زیاد و متوسط سالانه آن حدود 70 درصد است. ایستگاه هواشناسی تیرتاش در فاصله 15 کیلومتری از تالاب قرار دارد و آمار آن می‌تواند برای ذخیره‌گاه مورد استفاده قرار گیرد.

تالاب میانکاله در دشت آبرفتی کواترنری قرار دارد و خاک این منطقه از نظر کشاورزی بسیار حاصلخیز است. در اطراف تالاب به‌ویژه در بخش شمالی آن نوار باریکی از ماسه‌های ساحلی به پهنای یک کیلومتر وجود دارد و در قسمت غرب تالاب نیز جلگه مردابی در طولی حدود 20 کیلومتر و پهنای 5 کیلومتر وجود دارد.

در محدوده سپرحفاظتی و منطقه بینابینی میانکاله در مجموع 96 آبادی با جمعیت 109200 نفر وجود دارد. تاسیسات بندری آشوراده در کنار این ذخیره گاه قرار دارد و علاوه بر آبادی‌ها در داخل شبه جزیره آشوراده تعدادی دامداری و پرورش ماهی مستقر هستند.

میانکاله در 10 کیلومتری بهشهر و در 8 کیلومتری شهر کرد کوی و 5 کیلومتری بندر ترکمن قرار دارد و فاصله آن از شهرهای ساری و گرگان - مراکز استان‌های مازندران و گلستان- به ترتیب 95 و 65 کیلومتر است.

از انواع زیستگاه‌های مهم این ذخیره‌گاه زیست‌کره می‌توان به زیستگاه‌های ساحلی، زیستگاه‌های تالابی، تپه‌های شنی، شنزارهای وسیع با پوشش اندک، جنگل‌های انارستان، بوته‌زارهای وسیع تمشک، زیستگاه‌های جنگلی با پوشش درختچه‌های گز و زمین‌های کشاورزی و مراتع اشاره کرد.

از چالش‌های این منطقه می‌توان به چرای بی رویه دام در مراتع، شکار و صید غیر مجاز، تبدیل اراضی تالابی به زراعت و توسعه سکونت‌گاه‌ها و صنایع در حاشیه ذخیره گاه اشاره کرد که مشکلات زیست محیطی زیادی را برای این منطقه به‌همراه داشته است.

بر اساس اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست گونه‌های جانوری متنوعی در ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله زیست می‌کنند و تالاب میانکاله سالانه میزبان ‌انواع ‌پرندگان مهاجری است که برای زمستان‌گذرانی از شمال سیبری به ایران مهاجرت می‌کنند. از جمله ‌پرندگانی که در این منطقه‌ حضور دارند می‌توان انواع ‌پرندگان شامل اردک سر سفید، اردک مرمری، اردک تاجدار، غاز ‌پیشانی سفید کوچک، قوی گنگ، فلامینگو، ‌پلیکان ‌پاخاکستری، ‌پلیکان سفید، لک‌لک سیاه، عقاب ماهیگیر و بحری اشاره کرد.

همچنین انواع آبزیان شامل ماهی سفید، ماهی کفال و تاس ماهیان در این منطقه زیست می‌کنند و ‌پستاندارانی از جمله فک دریای خزر، گربه جنگلی، گراز و سمور آبی از دیگر گونه‌های جانوری این منطقه به‌حساب می‌آیند. از گونه‌های شاخص و در حال انقراض این منطقه می‌توان از فک خزری، عقاب دریایی، عروس غاز، اردک مرمری، اردک بلوطی، دلیجه کوچک و ‌پلیکان ‌پاخاکستری نام برد.

به گزارش ایسنا تالاب میانکاله دارای ارزش بالای اکولوژیک است اما طی سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی از جمله آتش‌سوزی، جاده‌کشی و مرگ ‌گسترده ‌پرندگان مهاجر مواجه شده است. سال گذشته بیش از 43 هزار ‌پرنده مهاجر در این تالاب به‌علت آن‌چه ابتلا به بوتولیسم اعلام شد تلف شدند این در حالیست که طی یک هفته اخیر مرگ تعداد زیادی ‌پرنده مهاجر در این تالاب گزارش شده است اما همچنان علت تلفات سال گذشته این ‍‍پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله با ابهاماتی روبه‌رو است. ناگفته نماند که سالانه بین 500 هزار تا 1 میلیون ‌پرنده مهاجر در استان‌های شمال کشور به صورت غیرمجاز صید می‌شوند و در بازارهای این استان به فروش می‌رسند.

منبع: ایسنا