جهش کرونا، این بار از کرونای آفریقایی/ قدرت سرایت کرونای آفریقایی چقدر است؟

اعتمادآنلاین| دیروز وزیر بهداشت از شناسایی موارد جدید کرونای آفریقای جنوبی و هندی در کشور خبر داد.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، به گفته نمکی در برخی از استان‌ها، جهش‌های جدید ویروس آفریقای جنوبی از سه مورد به پنج مورد قطعی و موارد مشکوک به 30 مورد در هرمزگان رسیده است.

این در حالی است که موج چهارم کرونا سیر نزولی پیدا کرده است، موجی که بنابر اعلام مسئولان وزارت بهداشت عامل اصلی آن ویروس جهش یافته انگلیسی با قدرت سرایت و شدت بیشتر بیماری است.

اکنون که روند این موج سهمگین نزولی شده مواردی از کرونای آفریقای جنوبی، هندی و هیبرید هندی- کالیفرنیایی در کشور شناسایی و نگرانی ها از افزایش دوباره موارد ابتلا و بستری بیشتر شده است.

ویژگی‌های کرونای آفریقای جنوبی را بشناسید

حسن رودگری، متخصص ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات ژنومیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، درباره کرونای آفریقای جنوبی و ویژگی‌هایش بیان کرد: واریانت جدید از ویروس SARS-CoV-2 بار اول در خلیج نلسون ماندلا در ماه نوامبر 2020 در آفریقای جنوبی گزارش شد، در حالی که اولین بیمار کووید19 این کشور با نسل چینی ویروس در 5 مارس 2020 و 8 ماه پیش از آن کشف شده بود که حاکی از سرعت پیدایش واریانت جدید در این کشور بوده که از مراکز شیوع بیماری HIV بعنوان یک بیماری تضعیف کننده ایمنی است. معمولا در افواه عمومی نام اولین کشور گزارش دهنده بر روی واریانت باقی می‌ماند، این سوش نام‌های علمی B.1.351 و 501Y.V2 را هم دارد. باید دانست علاوه بر این واریانت حداقل 16 واریانت دیگر نیز در آفریقای جنوبی در مدت یکسال اخیر کشف و گزارش شده است.

مدیر پژوهش سازمان نظام پزشکی کشور با بیان اینکه کرونای آفریقای جنوبی سه جهش جدید در خود جای داده است، گفت: جهش K417N عامل جابجایی یک لیزین به آسپاراژین در موقعیت اسید آمینه شماره 417 مربوط به پروتئین S ویروس کروناست، جهش E484K عامل جابجایی گلوتامیک اسید به لیزین در موقعیت 484 است، جهش N501Y هم موجب تبدیل یک آسپاراژین به تیروزین در موقعیت 501 اسید‌های آمینه پروتئین S می‌شود. جهش آخر احتمالا ناشی از موج پنجم کووید19 در آفریقای جنوبی است و این جهش آخر در واریانت انگلیسی هم دیده می‌شود که احتمالا نشانگر وجود یک هات اسپات در ژنوم مربوطه باشد.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات ژنومیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: این واریانت خیلی زود به کشور‌های همجوار مثل بوتسوانا سرایت کرد و در اندک فرصتی در کشور‌های اروپایی انگلستان، سوئد، فرانسه سوئیس و کشور‌های آسیایی همانند کره جنوبی تا دسامبر 2020 گزارش و در ژانویه 2021 نیز در استرالیا نیز دیده شد.

احتمال ابتلای مجدد در بهبودیافتگان کرونا

رودگری درباره احتمال ابتلای مجدد به کرونا بیان کرد: پیدایش موارد عفونت مجدد توسط سوش آفریقای جنوبی پس از ابتلا به کووید 19 با ویروس نوع اولیه ایده احتمال فرار این سوش از ایمنی بدن را در ذهن برانگیخت و به عنوان مثال در ژانویه 2021 گزارشی از یک عفونت مجدد 129 روز پس از عفونت اولیه گزارش شد که اتفاقا شدیدتر از عفونت خفیف اول بود و آزمایش‌ها ابتلا به نوع B.1.351 را تایید کردند.

مدیر پژوهش سازمان نظام پزشکی کشور ادامه داد: گزارش‌های دیگری نیز از ابتلا به این سوش با وجود سطح آنتی بادی بالا وجود دارد که نگران کننده بود البته در مجموع گزارش‌ها می گویند که ابتلا به سوش آفریقای جنوبی تابلوی بالینی بدتر و نتیجه اسفبارتر نداشته است، اما این نوع ویروس قطعا قدرت سرایت بالاتر دارد و می تواند یک جمعیت بزرگ را در زمان کوتاه مبتلا کند و موجب فشار مضاعف به سیستم‌های خدمات درمانی شده است و به دنبال آن موارد ابتلا، زمین گیری، بستری و مرگ و میر بیشتر خواهد شد.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات ژنومیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: از بین 8 جهش موجود در بخش کد دار ژنوم مربوط به پروتئین S، سه جهش E484K و N501Y و K417N به نظر می‌رسد عامل سرعت انتقال بالا یا دور زدن آنتی بادی ها در بدن باشند.

اثر واکسن‌های مختلف بر کرونای آفریقای جنوبی

رودگری درباره تاثیر واکسن‌ها در خنثی کردن کرونای افریقای جنوبی گفت: از بین کشور‌هایی که در سطح وسیع واکسیناسیون ملی انجام داده اند، رژیم صیهونیستی که از واکسن فایزر استفاده کرده بود در گزارش‌های خود اشاره به اثر گذاری بالای واکسن بر این سوش داشت. آن‌ها در یک مطالعه بر روی 400 نفر که یک یا دو دوز واکسن را دریافتند انجام دادند که تنها یک درصد از آن‌ها به کرونای آفریقای جنوبی مبتلا شده بودند، البته در بین دریافت کنندگان دو دوز در قیاس با واکسن نشده‌ها این رقم 5/4 درصد در ازای 0/7 درصد یعنی 8 برابر بود که نشان دهنده قابلبت دور زدن سیستم ایمنی در بین درصد کمی از ایمن شده‌هاست.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات ژنومیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: در مجموع فایزر 90 درصد در مقابل این سوش موفق بوده است. همین مطالعه حاکی از ابتلا بین یک تا دو هفته پس از تزریق دوز دوم است که شاید نشان از یک پنجره باز بعد از دوز دوم تا رسیدن به حداکثر ایمنی باشد که سوش آفریقایی از آن استفاده و فرد را مبتلا می کند بنابراین رعایت پروتکل‌های بهداشتی پس از واکسن بسیار امر مهمی در پیشگیری تا رسیدن به ایمنی مکفی است.

مدیر پژوهش سازمان نظام پزشکی کشور ادامه داد: در تاریخ سی آوریل CDC آمریکا مطالعه ای درباره 16 مورد جدید ابتلا به سوش آفریقایی انتشار داد که یکی از این افراد دو دوز و دو نفر یک دوز واکسن دریافت کرده بود و یکی نیز 5 ماه پس از ابتلای قبلی مجددا مبتلا شده بود؛ لذا CDC نتیجه گرفت که این سوش قدرت دور زدن ایمنی ناشی از واکسن یا ابتلا به بیماری کووید19 را دارد. نکته جالب اینکه هیچکدام از این 17 نفر سابقه سفر به آفریقا نداشتند. از بین آن‌ها دو نفر بستری و یک نفر فوت کرد، باید دانست که در مجموع تا کنون در آمریکا 450 مورد از این سوش گزارش شده که احتمال می دهند عدد واقعی بیشتر باشد.

رودگری درباره اثربخشی واکسن اسپوتنیک 5 بر روی کرونای آفریقای جنوبی گفت: هرچند روس‌ها ادعا داشتند که واکسن اسپوتنیک آن‌ها کاملا در مقابل این سوش مقاوم است و این را بر اساس مطالعه شرکت تولیدکننده اسپوتنیک بر روی نمونه‌های بیماران آرژانتینی ادعا می کردند، اما محققان می گویند واکسن اسپوتنیک نیز همانند واکسن‌های مشابه (مثل آسترازنکا) بر علیه پروتئین wild-type ساخته شده است، سوش آفریقایی جهش موثری در ژنوم مربوط به این پروتئین دارد، لذا ادعای اسپوتنیک طبق تئوری نمی تواند درست باشد و این واکسن در مقابل جهش E484k سوش آفریقایی آسیب پذیر است. باید دانست که واکسن اسپوتنیک در هیچ مطالعه مستقلی بررسی نشده است و ادعا‌های روس‌ها نمی تواند مورد اعتماد باشد.

احتمال تغییر واکسن‌ها برای مقابله با کرونای آفریقای جنوبی

مدیر پژوهش سازمان نظام پزشکی کشور درباره اثربخشی واکسن آسترازنکا بر روی کرونای آفریقای جنوبی گفت: یک کارآزمایی بالینی نیز در حال انجام بوده که هنوز به پایان نرسیده است و نتایج فاز 1b-2 آن در مجله پزشکی نیوانگلند چاپ شده و نشان داده است که تا این لحظه واکسن آسترازنکا تنها 10/4 درصد در مقابل شکل خفیف و متوسط سوش آفریقای جنوبی B.1.351 مقاومت ایجاد می کند هرچند ممکن است مقاومت نسبتا بالایی در مقابل اشکال شدید، بستری ومرگ ناشی از این سوش داشته باشد اما آن‌ها نتیجه گرفتند که نسل جدیدی از واکسن‌ها باید ساخته شود که تغییرات پروتئین S را نیز هدف قرار دهد.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات ژنومیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: این مطالعه در حقیقت بر روی بزرگسالان 18 تا 64 سال با متوسط سن 30 سال بدون سابقه HIV انجام شد. از 750 واکسینه شده 2/5 درصد شکل خفیف تا متوسط کووید19 را بعد از روز 14 از دوز دوم نشان دادند در حالیکه این رقم دربین دریافت کنندگان پلاسبو 3/2 درصد بود. حدود 92 درصد از 42 مورد کووید19 این مطالعه ناشی از واریانت سوش آفریقایی بوده است.

علائم و قدرت سرایت کرونای آفریقای جنوبی چقدر است؟

مدیر پژوهش سازمان نظام پزشکی کشور درباره علائم و قدرت مرگ و میر کرونای آفریقای جنوبی بیان کرد: مطالعات نشان می دهد تابلوی بالینی بیماری کووید19 ناشی از سوش آفریقایی که اکنون در بیش از 60 کشور جهان دیده شده است، اختلاف چندانی با سوش اولیه ندارد بجز اینکه بسیار سریعتر گسترش می‌یابد و احتمالا بتواند از اثر آنتی بادی ناشی از ابتلای قبلی یا واکسن تا حدودی فرار کند. البته WHO نیز معتقد است طبق گزارش‌های واصله از سراسر جهان سوش آفریقایی الزاما شکل شدیدتر بالینی یا تغییر چشمگیر در مرگ و میر ندارد و فقط سریعتر گسترش می‌یابد و خطر دور زدن ایمنی را دارد.