مقصر خشکی هورالعظیم کیست؟

اعتمادآنلاین| هورالعظیم بزرگ‌ترین تالاب ایران امروز حال و روز خوشی ندارد. این تالاب که زیست بوم تعداد بی‌شماری از انواع جانداران از آبزیان و گیاهان تا چهارپایان و دام‌های سنگین بوده و هست در اثر کم بارشی و سوء مدیریت در وضعیت نزدیک به نابودی قرار گرفته است.

به گزارش مهر، مهم‌تر از همه مردمی که سال‌هاست در کنار این ذخیره عظیم زیست محیطی زندگی کرده و از هورالعظیم ارتزاق می‌کردند نیز امروز معیشت خود را در معرض خطر می بینند.

ماجرای هورالعظیم تبدیل به کلاف سردرگم شده است؛ مثلث پیچیده‌ای با سه ضلع که ضلع اول آن فعالان محیط زیستی هستند که معتقدند هرچه زودتر باید حقابه هورالعظیم از سوی سازمان آب و برق داده شود و کشاورزان نیز برنج‌کاری نداشته باشند.

ضلع دوم کشاورزان هستند که می‌گویند باید برنج بکاریم و دام‌هایمان نیز به آب نیاز دارند، اما ضلع سوم این مثلثِ پیچیده را مسئولانِ سد کرخه تشکیل می‌دهند که تأکید می‌کنند تأمین آب شرب و تأمین برق از اولویت‌هایی هستند که باید برای مردم انجام شوند و مدیریت منابع آبی در سد کرخه با این اولویت‌ها در حال انجام است.

آبی که از سد کرخه رهاسازی می‌شود در پایین‌دست علاوه بر مصرف آب شرب انسان‌ها در بخش‌های کشاورزی و تأمین آب شرب دام‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، ولی از طرفی دامداران در روز‌های اخیر خبر از مرگ گاومیش‌ها دادند.

خشکی هورالعظیم را قبذ روح کرد

شبنم قنواتی، عضو انجمن دیده‌بان جلگه سبز خوزستان گفت: به نظرم مقصران اصلی، سازمان آب و برق و محیط زیست هستند، چون سازمان آب و برق برای تأمین نکردن حقابه هور و محیط زیست به این علت که به طور جدی ناظر بر سلامت تالاب‌ها نبود.

او افزود: سوال ما این است که چرا بعد از فشار‌های رسانه‌ای و تجمع فعالان محیط زیستی است که آن‌ها تصمیم به واکنش می‌گیرند و خبر از رهاسازی آب می‌دهند؟

قنواتی با بیان اینکه به چه علت وقتی شرایط هور به نقطه اوجِ بحران رسیده، اعلام می‌کنند که چند صد مترمکعب آب رهاسازی کردند؟ بنابراین ما پیرو این مطالبه، مقابل متولی تالاب یعنی سازمان آب برق تجمع کردیم، تصریح کرد: در سیل 98 حجم بسیاری از آبرفت‌ها حل شدند و همین حجم از رسوبات در ورودیِ تالاب تلنبار و ورودِ آب به تالاب با مشکل آب‌گیری مواجه شده که سازمان آب و برق باید ورودی هور را لایروبی می‌کرد، اما این سازمان به تعهداتش در این زمینه نیز عمل نکرد.

متهمان خشک شدن هور در خوابی عمیق

عبدالکاظم نیسی رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز گفت: اصل تصمیم‌گیری در حوزه محیط زیست باید از سوی مدیران دولتی، متخصصان و مردم صورت گیرد؛ مدیران که تکلیفشان مشخص است و متخصصان نیز که دانشگاهیان و افراد علمی هستند و ضلع سوم نیز مردم هستند که می‌تواند شامل نمایندگان مردم در شورای شهر و روستا و نمایندگان مجلس باشد که این اضلاع سه‌گانه در کنار یکدیگر باید بتوانند تصمیماتی علمی با ضریب خطای پایینی بگیرند.

او افزود: بیشتر طرح‌ها بدون مجوز و مطالعات اثراتِ توسعه هستند؛ همچنین داکتِ مرزی در هور که مانع عبور آب میان بخش عراقی و ایرانی هور است، هیچ کدام از این طرح‌ها، قانون اثرات توسعه بر محیط زیست را در پیوست خود ندارند.

این مقام دانشگاهی گفت: تمام سد‌ها در سرشاخه‌ها به طور غیرقانونی و بدون مجوز و ارزیابی زیست محیطی ساخته شدند و نماینده مردم در مجلس باید نسبت به اجرای این قانون ناظر و حساس باشد.

به دنبال آب برای زنده ماندن

سید کریم حسینی نماینده مردم شهرستان اهواز، حمیدیه، کارون و باوی نیز گفت: فعالان محیط زیست، جمعی از نخبگان به حساب می‌آیند که زبان مؤثری دارند و در حوزه‌های مختلف، ید طولانی دارند؛ بنابراین چه شما در کسوتِ فعالان محیط زیست و چه من به عنوان نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی باید در مطالبه‌گری هم‌صدا باشیم و نباید با تک‌صدایی به سمتِ مطالبه برویم.

او افزود: در حوزه محیط زیست، حق آبه و آب از روز‌های اول در مجلس پیگیر این مسائل حیاتی بودیم که مکاتبات و پیگیری‌های ما موجود است؛ حقابه کشاورزان 24 میلیارد مترمکعب بود که قرار شد به نصف تقلیل یابد و احتمال تصویب شدنش وجود داشت که ما توانستیم آن را لغو کنیم؛ اگر فعالان، استاندار کنونی و باقی دلسوزان نبودند، این طرح مصوب می‌شد و کشاورزان آسیب جدی می‌دیدند.

حسینی بیان داشت: سوالی که باید پاسخ داده شود این است که چرا وقتی به این نقطه می‌رسیم باید رهاسازیِ آب انجام شود؟ این رفتار یعنی موقتی بودن کار‌ها و این وضعیت نباید تکرار شود؛ برخی مسئولان فقط از بابِ توجیه می‌آیند و گاهی این توجیهات تنها نمک بر زخم است.

نماینده مردم اهواز، حمیدیه، کارون و باوی تصریح کرد: لایروبی ورودی هور، مسئله حوضچه‌ها و دیگر موارد مطرح شده را مطالبه و پیگیری می‌کنم و از نظرات فعالان محیط زیست استفاده می‌کنم؛ اکنون در مرحله انتقال دولت هستیم و این نکات باید به طور صریح و دقیق‌تر به مسئولان گفته شود و من همین مسائل زیست محیطی و فاضلاب شهری را شخصاً به آقای رئیسی گفتم.

این مقام مسئول ادامه داد: در انتخاب وزیر نیرو، معاون رئیس‌جمهور در محیط زیست کمک کنید که به صورت هم‌صدا پیگیر این مطالبه باشیم.

بی آبی بلای جان هورالعظیم شد

خالد ربیعی انجمن محیط زیست و منابع طبیعی خوزستان گفت: نباید بیشتر توجهات بر مسئله کارون باشد بلکه کرخه نیز شرایط حادی دارد و ما بزرگ‌ترین ضربه را از سد کرخه خوردیم که اگر پروژه‌هایی که در دست اقدام دارند، انجام شود بی‌شک دیگر آبی نمی‌ماند.

او با بیان اینکه نیاز آبی استان باید داده شود و جلوی طرح‌ها گرفته شود، افزود: شرایط رودخانه دز بسیار بحرانی است و بی‌شک با ساخت سد بختیاری 2 که با ارتفاع 325 متر و یکی از بزرگ‌ترین سد‌های جهان به حساب می‌آید، کارمان ساخته است.

کرامت حافظی نماینده کمیته ثبت پرندگان ایران در خوزستان نیز بیان داشت: ما برای هور یک جریان زیستی و حقابه زیستی مستمر می‌خواهیم؛ در گزارش‌ها می‌گویند جایی را که زمین مرطوب است یا یک متر عمق داشته باشد، جزئی از قسمت‌های آبگیری شده تالاب به حساب می‌آورند و این در حالی است که هور باید عمق طبیعی داشته باشد.

او افزود: هور 250 میلیون مترمکعب آب نیاز دارد که در بهترین حالت تنها 40 تا 50 درصد آب‌های رها شده به هور می‌رسد و باقی جذبِ آب‌های سفره‌های زیرزمینی، بخشی وارد نهر‌های کشاورزان و بخش بیشتر در این دمای بالا تبخیر می‌شود؛ آب و برق خوزستان متولی تمام آب‌های سطحی و زیرزمینی است و متولیان مدیریت منابع آب همگی از استان‌های کویرنشین هستند.

فعالان محیط زیستی اهواز و جامعه کشاورزان و دامداران و حتی بعضی نمایندگان مجلس خواستار رهاسازی هرچه سریع‌تر حقابه هورالعظیم هستند، اما مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه با هشدار بروز بحران در این سد می‌گوید که به دلیل وضعیتی که در سد کرخه و میزانِ کمِ آب موجود در مخزن آن وجود دارد، ممکن است نیروگاه‌های این سد را از دست بدهیم و تولید برق نداشته باشیم.

مسئولان سد و نیروگاه کرخه معتقدند که اولویت اول در سد کرخه، تأمین آب شرب مردم است نه احشام و تالاب و از این‌رو مشخص نیست چه کسی یا سازمان و نهادی می‌تواند کلاف و معمای پیچیده هوالعظیم را حل کند.