چگونه کرونا بر مغز تاثیر می‌گذارد؟

اعتمادآنلاین| این تصور در بسیاری از افراد وجود دارد که بیماران مبتلا به کووید-19 یا جان خود را از دست می‌دهند یا پس از 2 هفته بهبود پیدا می‌کنند؛ اما مدل سومی هم وجود دارد و آن افرادی هستند که با آثار و عوارض مداوم و مستمر این بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند و در حال زندگی با آنها هستند.

به گزارش اعتمادآنلاین ، به نقل از «The conversation»، دانشمندان بیش از پیش نگران عوارض طولانی‌مدت کووید هستند که درصد قابل توجهی از مبتلایان به «کووید طولانی‌مدت» یا «کووید مزمن» ابتلا پیدا می‌کنند.

مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد علائم این بیماری تقریباً در پنج تا 24 درصد از مبتلایان دست‌کم به مدت سه تا چهار ماه پس از ابتلا باقی می‌ماند. به نظر می‌رسد خطر ابتلا به کووید به طور مستقیم به سن یا شدت بیماری ارتباط نداشته باشد. بنابراین افراد جوان‌تر و افرادی که در ابتدا بیماری کووید را به صورت خفیف گرفته‌اند نیز ممکن است علائم و عوارض مداوم و طولانی‌مدت داشته باشند.

برخی از علائم طولانی‌مدت این بیماری سریع شروع می‌شود و ادامه پیدا می‌کند در حالی که مابقی علائم پس از التهاب اولیه ظاهر می‌شوند. این علائم عبارت از خستگی شدید و مشکلات تنفسی است. چیزی که بیشتر از همه باعث نگرانی متخصصان مغز و اعصاب شده این است که بسیاری از مبتلایان گفته‌اند دچار عدم تمرکز و توجه شده‌اند و برای انجام برنامه‌ریزی مشکل پیدا کرده‌اند. دانشمندان به این حالت خستگی ذهنی «مه مغزی» می‌گویند. حال بیایید نگاهی به این موضوع بیندازیم که چگونه کووید بر مغز اثر می‌گذارد؟

چگونه ویروس وارد مغز ما می‌شود؟

شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه ویروس‌های تنفسی همچون آنفلوانزا باعث اختلال در عملکرد مغز می‌شوند. در سال 1918، همزمان با همه‌گیری آنفلوانزای اسپانیایی، گزارش‌های فراوانی از فراموشی، زوال عقل، مشکلات حرکتی و خواب منتشر شد. همچنین شواهد موجود هنگام شیوع سارس در سال 2002 و شیوع مرس در سال 2012 نشان می‌دهد تقریباً 15 تا 20 درصد از افراد بهبودیافته افسردگی، اضطراب، مشکلات حافظه و خستگی را تجربه کرده‌اند.

هیچ شواهد قطعی‌ای دال بر اینکه ویروس SARS-CoV-2- که باعث بروز کووید می‌شود- بتواند از سد خونی مغزی عبور کند و به مغز راه پیدا کند در دست نیست. این سد خونی به منظور جلوگیری از عبور مواد ناخواسته از جریان خون به بافت‌های مهم و ارزشمند مغز طراحی شده است و از مغز دربرابر مولکول‌های بزرگ و خطرناک، سموم و عفونت‌ها محافظت می‌کند؛ اما داده‌ها و اطلاعاتی وجود دارد که ثابت می‌کند ویروس ممکن است از طریق اعصابی که بینی را به مغز متصل می‌کند وارد مغز شود. اعصاب بویایی از بینی ارتباط مستقیمی با مغز دارند. در واقع محققان به این موضوع مشکوک هستند، زیرا بسیاری از بزرگسالان که درگیر این ویروس شده‌اند با از دست دادن حس بویایی - ماده ژنتیکی (ژنوم) ویروس را در قسمتی از بینی که فرایند بویایی در آن قسمت اتفاق می‌افتد رها می‌کند - مواجه شدند.

چگونه کووید به مغز آسیب می‌رساند؟

سلول‌های گیرنده حس بویایی با بخشی از مغز در ارتباطند که به آن «سیستم لیمبیک» می‌گویند که در احساسات، یادگیری و حافظه نقش دارد. در مطالعه‌ای که در کشور انگلستان صورت گرفت و ماه ژوئن به چاپ رسید، محققان تصاویر گرفته‌شده از مغز افراد را قبل و بعد از مبتلا شدن به کووید با یکدیگر مقایسه کردند و متوجه شدند بخش‌هایی از سیستم لیمبیک در افراد مبتلا به کووید در مقایسه با افرادی که آلوده نشده‌اند کاهش یافته است؛ به این معنا که این اتفاق می‌تواند در بروز علائم طولانی‌مدت کووید نقش داشته باشد و مغز را در برابر بیماری‌های مغزی آسیب‌پذیر کند.

کووید همچنین می‌تواند به طور غیرمستقیم بر مغز تاثیر بگذارد. این ویروس می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب برساند و باعث خونریزی یا انسداد شود. در نتیجه خون‌رسانی، اکسیژن‌رسانی یا رساندن مواد مغذی به مغز دچار مشکل می‌شود و در عملکرد مغز اختلال ایجاد می‌کند.

این ویروس همچنین سیستم ایمنی بدن را فعال می‌کند و در برخی افراد این اتفاق باعث تولید مولکول‌های سمی می‌شود که می‌تواند عملکرد مغز را مختل کند. اگرچه تحقیقات در مورد این ویروس هنوز به پایان نرسیده، اما باید آثار کووید بر اعصابی که عملکرد روده را نیز کنترل می‌کنند بررسی شود. این ویروس می‌تواند بر هضم غذا و سلامت و ساختار باکتری‌های روده اثر بگذارد و منجر به اختلال عملکرد مغز شود.

این ویروس همچنین می‌تواند عملکرد غده هیپوفیز را با مشکل روبه‌رو کند.غده هیپوفیز اغلب «غده اصلی» نامیده می‌شود و تولید هورمون را تنظیم می‌کند و هورمون کورتیزول را در پاسخ به استرس اداره می‌کند. هنگامی که هورمون کورتیزول کاهش ‌یابد، ممکن است باعث ایجاد خستگی طولانی‌مدت شود.

سوالات بی‌پاسخ بسیاری در مورد علائم و عوارض طولانی‌مدت کووید از جمله نحوه پیدایش بیماری، عوامل خطرساز و بهترین راه درمان وجود دارد و نیازمند بررسی‌های بیشتر است. این امر بسیار حیاتی است که ما متوجه شویم عواملی باعث تغییرات گسترده در علائم می‌شود. موارد بسیاری از جمله نوع ویروس، شدت عفونت، بیماری‌های زمینه‌ای، سن، وضعیت واکسیناسیون یا حتی شرایط فیزیکی و روانی از ابتدای این بیماری می‌تواند در ایجاد علائم در افراد دخیل باشد.

در حالی که سوالات زیادی در مورد کووید مطرح شده، اما یک چیز قطعی است: ما باید تمام تلاش خود را برای جلوگیری از تشدید این بیماری به کار گیریم و به محض آنکه واجد شرایط بودیم واکسن بزنیم.