چرا واکسن کووید-19 محافظت مادام‌العمر ایجاد نمی‌کند؟

اعتمادآنلاین| به نقل از نیوز، هدف از واکسن این است که حفاظت ناشی از عفونت طبیعی ارائه دهد و از خطر بیماری جدی یا مرگ جلوگیری کند.

به گزارش ایسنا، روستوم آنتیا، استاد زیست‌شناسی در دانشگاه اموری ایالات‌متحده که پاسخ‌های ایمنی را بررسی می‌کند، اظهار کرد: واکسن واقعا خوب، باعث می‌شود که فرد حتی در معرض ویروس قرار نگیرد اما همه واکسن‌ها ایده‌آل نیستند.

وی گفت: سه سطح دفاع شامل حفاظت کامل در برابر عفونت و انتقال، محافظت در برابر بیماری‌های جدی و انتقال یا فقط محافظت در برابر بیماری‌های جدی است.

اثربخشی بستگی به میزان پاسخ ایمنی واکسن، سرعت تجزیه آنتی‌بادی‌های حاصله، اینکه ویروس یا باکتری‌ها تمایل به جهش دارند و محل عفونت دارد. آستانه حفاظت سطح ایمنی نیز یعنی میزانی که از ابتلا به بیماری جلوگیری می‌کند. این میزان برای هر مورد متفاوت و حتی نحوه تعیین آن نیز مختلف است.

مارک اسلیفکا، استاد دانشگاه بهداشت و علوم اورگان ایالات‌متحده می‌گوید: اساسا، سطح آنتی‌بادی‌ها یا خنثی‌سازی آنتی‌بادی‌ها در میلی‌لیتر خون اندازه‌گیری می‌شود.

شایان‌ذکر است، سلول‌های تی نیز به حفاظت کمک می‌کنند اما اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌ها آسان‌تر است.

آستانه 0.01 واحد بین‌المللی در میلی‌لیتر برای کزاز در سال 1942 هنگامی تایید شد که دو محقق آلمانی عمدا خود را در معرض این سم قرار دادند تا یافته‌های مطالعات قبلی روی حیوانات را آزمایش کنند.

دکتر اسلیفکا ادامه داد: یکی از آنان دو دوز کشنده کزاز در ران خود تزریق کرد و میزان خوب بودن آن را کنترل کرد و دیگری سه دوز کشنده تزریق کرد؛ البته هیچکدام مریض نشدند.

آستانه سرخک در سال 1985 پس از شیوع سرخک در خوابگاه کالجی تعیین شد. محققان، غلظت آنتی‌بادی را در خون دانش‌آموزان بررسی کردند و 0.02 واحد بین‌المللی در میلی‌لیتر را به‌عنوان سطح مورد نیاز برای جلوگیری از عفونت مشخص کردند.

با این بیماری‌ها، میزان پاسخ به واکسن‌ها همراه با میزان کاهش آنتی‌بادی‌ها باعث ایجاد پاسخ‌های ایمنی پایدار می‌شود؛ آنتی‌بادی‌های سرخک به کندی کاهش می‌یابند. آنتی‌بادی‌های کزاز سریع‌تر از بین می‌روند اما واکسن باعث می‌شود بدن بسیار بیشتر از نیاز تولید و این کاهش را جبران کند.

دکتر اسلیفکا افزود: ما در مورد کزاز، دیفتری، سرخک و آبله خوش‌شانس بودیم و آستانه حفاظت را مشخص کردیم. برای این کار باید کاهش آنتی‌بادی را در طول زمان ردیابی کنیم و اگر آستانه حفاظت را بدانیم، می‌توانیم محاسبه کنیم اما دوام حفاظت با واکسن کووید را نمی‌دانیم.

از نظر تاریخی، موثرترین واکسن‌ها از ویروس‌های تکرارشونده استفاده کرده‌اند که اساسا ایمنی مادام‌العمر ایجاد می‌کنند. در واکسن‌های سرخک و آبله مرغان از ویروس‌های تکرارشونده استفاده شده است.

واکسن‌های بدون تکرار و واکسن‌های مبتنی بر پروتئین (مانند واکسن کزاز) چندان دوام نمی‌آورند اما می‌توان با افزودن یک ماده کمکی، ماده‌ای که میزان پاسخ را افزایش می دهد، اثربخشی آنها را افزایش داد. در واکسن‌های کزاز و هپاتیت A از مواد کمکی استفاده شده است.

واکسن‌های جانسون و جانسون و آسترازنکا از آدنوویروس‌های غیرتکراری استفاده می‌کنند و حاوی مواد کمکی نیستند. واکسن‌های پیام‌رسان فایزر و مدرنا که عملکرد متفاوتی دارند و به‌طور کلی حاوی هیچ گونه ویروسی نیستند.

لازم است بدانید، کنترل ویروس‌ها و باکتری‌هایی که برای فرار از پاسخ ایمنی بدن جهش می‌یابند، سخت‌تر است.

به گزارش مجله پزشکی بریتانیا، سرخک، اوریون، سرخجه و آبله مرغان تقریبا جهش نمی‌یابند اما حداقل هشت نوع جهش‌ سارس-کوو-2، ویروسی که باعث کووید -19 می‌شود، شناسایی شده است.

دکتر اسلیفکا بیان کرد: این کار کارایی واکسن را پیچیده‌تر می‌کند و باید به دنبال اهداف متعددی باشیم. آنفلوآنزا نیز جهش می‌یابد و هر سال با ساختن واکسن آنفلوآنزای جدید با ویروس جهش یافته سازگار شده‌ایم و تا حد ممکن این واکسن با نوع جدید آن مطابقت دارد. واکسن‌های آنفلوآنزا می‌توانند حداقل به مدت 6 ماه محافظت ایجاد کنند.

با کنار گذاشتن پیچیدگی‌های ساخت واکسن موثر برای مقابله با ویروس تغییر شکل‌دهنده، برخی امیدها پیرامون احتمال شکست دادن کووید -19 با دستیابی به ایمنی جمعی ایجاد شده است اما به گفته دکتر آنتیا، شیوه‌ای که کروناویروس‌ها بدن را آلوده می‌کند چالش برانگیز است.

دکتر آنتیا اظهار کرد: بعید است که واکسن‌ها برای بسیاری از عفونت‌های تنفسی منجر به ایمنی طولانی‌مدت جمعی شوند و به سرعت ایمنی از بین می‌رود.

بخشی از مشکل این است که ویروس‌های کرونا در مجاری تنفسی فوقانی و تحتانی تکثیر می‌شوند.

دکتر اسلیفکا خاطرنشان کرد: ما گردش خون خوبی در ریه‌ها و بدن داریم اما در سطوح سوراخ‌های بینی‌مان این گردش خون خوب وجود ندارد و خطر عفونت در دستگاه تنفسی فوقانی می‌تواند ادامه یابد.

واکسن‌های کووید -19 برای مبارزه با انواع ویروس به‌روز می‌شوند و به گفته محققان کالج امپریال لندن، نسل بعدی واکسن‌ها ممکن است بر تقویت ایمنی در سطوح مرطوب بینی و ریه‌ها متمرکز شود.

در این میان برای مقابله با ویروس ممکن است نیاز به تزریق دیگری داشته باشیم.