نقش سازمان نقشه‌برداری در مخاطرات طبیعی؛ تهیه نقشه مخاطرات زلزله بلافاصله بعد از رخدادهای لرزه‌ای/ پایش گسل‌ها بر مبنای ایستگاه‌های GPS

اعتمادآنلاین| عبدالرضا سعادت، مدیرکل زمین‌سنجی و نقشه‌برداری زمینی سازمان نقشه‌برداری کشور با بیان اینکه سازمان زمین‌شناسی متولی تهیه نقشه‌ها و داده‌های مکانی است، افزود: برای این امر چندین اقدام در این سازمان اجرایی می‌شود که از آن جمله ایجاد ایستگاه‌هایی است که برای پایش حرکات پوسته در کشور تحت عنوان شبکه ایستگاه‌های GPS راه‌اندازی شده است و این ایستگاه‌ها به طور متناوب هر 30 ثانیه دیتاها را جمع‌آوری و تغییرات پوسته کشوری را برای ما ارسال می‌کنند.

به گزارش ایسنا،وی ایجاد بانک جامع تهیه نقشه راه‌ها، اماکن و غیره را از دیگر اقدامات سازمان نقشه‌برداری نام برد و اظهار کرد: زمانی که زلزله‌ای در کشور رخ می‌دهد، اطلاعاتی چون نزدیکترین مراکز جمعیتی به کانون زلزله، فاصله مراکز جمعیتی تا کانون زلزله، تمرکز جمعیتی و راه‌های دسترسی به مناطق را مشخص می‌کنیم و این اطلاعات را در اختیار ستاد مدیریت بحران قرار می‌دهیم.

سعادت ادامه داد: در برخی موارد مانند زلزله بم به منظور نقشه‌برداری از پهنه زلزله زده، پروازهایی به منطقه خواهیم داشت.

مدیرکل زمین‌سنجی و نقشه‌برداری زمینی کشور، اتفاقات بعد از زلزله، آنالیز تغییر شکل رفتار پوسته در منطقه، مطالعات ژئودینامیکی و نرخ حرکات گسل‌ها را از دیگر خدمات علمی این سازمان ذکر کرد و ادامه داد: در زلزله‌ای مانند زمینلرزه کرمانشاه، درصدی خرابی را با مقایسه تصاویر قبل و بعد از زلزله برای مسؤولان استانی مدیریت بحران ارسال کردیم تا برآوردی از میزان تخریب منطقه صورت گیرد.

سعادت با اشاره به زوج زلزله فین استان هرمزگان، یادآور شد: اولین کاری که در زلزله فین هرمزگان اجرایی کردیم، این بود که اطلاعات مربوط به ایستگاه‌های دائمی GPS را که حاوی برآیندی از نرخ حرکت گسل‌ها بوده است، استخراج کردیم و در اختیار مسؤولان قرار دادیم و بر اساس آن می‌توان نوع حرکت گسل‌ها و پوسته را در منطقه مشخص کرد.

وی تهیه نقشه مخاطره را از دیگر اقدامات سازمان نقشه‌برداری در زلزله فین هرمزگان عنوان کرد و گفت: این نقشه حاوی مراکز جمعیتی و راه‌های دسترسی است که بلافاصله بعد از رخداد این زمینلرزه متخصصان اقدام به استخراج این نقشه‌ها کردند و در اختیار مدیریت بحران استان قرار دادیم.

مدیرکل زمین سنجی و نقشه‌برداری زمینی کشور خاطر نشان کرد: ما حدود 130 ایستگاه ژئودینامیک یا ایستگاه‌های پایش تغییرات پوسته زمین داریم که در سراسر کشور پراکندگی دارند و این ایستگاه‌ها به طور دائم تغییرات مختصات ایستگاه را رصد می‌کنند و اطلاعاتی همچون نرخ حرکت گسل‌ها به چه میزان است را ارائه می‌دهند.

سعادت خاطر نشان کرد: حرکات صفحات نسبت به یکدیگر موجب رخداد زلزله‌های مخرب می ‌شوند و این حرکات از چندین میلیون سال قبل آغاز شده است و ادامه دارد، ضمن آنکه ایران در منطقه فعال تکتونیکی قرار دارد، به گونه‌ای که تغییرات متوسط همگرایی حدود 21 میلی متر در سال است. تغییرات پوسته از سمت غرب به شرق متفاوت است و در برخی از مناطق پدیده‌های کوهزایی و کوتاه شدگی را شاهدیم.

رییس کمیته مدیریت بحران سازمان نقشه‌برداری کشور با تاکید بر اینکه در منطقه هرمزگان گسل‌های فعالی چون زاگرس، کازرون و برازجان وجود دارد، گفت: از سمت هرمزگان به سمت مکران نرخ کوتاه شدگی 9 میلی‌متر در سال است.

وی، منطقه زاگرس را یک منطقه لرزه‌خیز توصیف کرد.

به گزارش ایسنا، در پی وقوع زلزله‌ای به بزرگای 6.4 در شهر فین استان هرمزگان در روز یکشنبه 23 آبان ماه سازمان نقشه‌برداری کشور اقدام به تهیه گزارش فنی و تحلیلی این رخداد لرزه‌ای کرد و طی آن نقشه‌های مراکز جمعیتی در شعاع 50 کیلومتری مرکز این زلزله و راه‌های دسترسی به هریک از آنها را تعیین و ارائه کرد.

بر اساس نتایج مطالعات سازمان نقشه‌برداری در منطقه زلزله‌زده فین استان هرمزگان، روستای "سرزه" از توابع دهستان رضوان، شهرستان بندرعباس با جمعیتی در حدود 939 نفر بر اساس سرشماری سال 1395 در فاصله کمتر از 2 کیلومتری مرکز زمین‌لرزه قرار داشته و شهرهای فین به فاصله 25 کیلومتری، قلعه‌قاضی به فاصله 43 کیلومتری و بندرعباس به فاصله 44 کیلومتری از کانون این زمین‌لرزه واقع شده‌اند.

استان هرمزگان بر اساس تقسیم‌بندی زمین‌شناسی ساختاری ایران، گستره‌ای است که از شمال به زون ایران مرکزی، از غرب و شمال غرب به واحد ساختاری زاگرس مرتفع، از شرق به واحد ساختاری زاگرس چین خورده و از جنوب شرق به واحد ساختاری مکران و از جنوب به خلیج فارس محدود می‌شود و قسمت عمده استان هرمزگان در زون زاگرس واقع شده است.

موقعیت شهرهای فین، قلعه‌قاضی و بندرعباس در اطراف کانون زلزله 6.4 روز یکشنبه 23 آبان

مطالعه تاریخچه لرزه‌خیزی گستره رسوبی ساختاری زاگرس، حکایت از رویداد زمینلرزه‌های ویرانگر در این منطقه دارد که بارها باعث ویرانی و تخریب شهرها و روستاهای این گستره شده است.

همچنین مشاهدات و اندازه‌گیری‌های مربوط به شبکه ایستگاه‌های دائمی ژئودینامیک سازمان نقشه‌برداری کشور و تحلیل نتایج مربوط نشانگر آن است که نرخ کوتاه شدگی در جنوب شرقی زاگرس حدود 3±9 میلی‌متر در سال است، در حالی که در شمال غربی زاگرس این نرخ به حدود 3 تا 5 میلی‌متر درسال می‌رسد.

بردار تغییر پوسته زمین در منطقه هرمزگان

بردارهای سرعت حاصل از پردازش داده‌ها نیز بیانگر آن است که کوتاه شدگی به طور یکنواخت در عرض زاگرس توزیع نشده است، به گونه‌ای که در شمال غرب زاگرس (غرب گسل کازرون) کوتاه شدگی عمدتاً به گسل لبه کوهستان جایی که محل تجمع زمینلرزه‌های بزرگ است، محدود می‌شود.