تاثیر کرونا بر کاهش «شادی» و افزایش «غم» در جامعه

علی‌اکبر مجدی در وبینار دوم سلسله‌نشست‌های تخصصی پیرامون «تأثیرات روانی ـ اجتماعی کرونا» که به همت موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی برگزار شد با بیان اینکه اپیدمی کرونا دو سال است جامعه را درگیر خود کرده و مشکلات جدی در پی داشته که از جمله آنها می‌توان به مسائل و مشکلات اجتماعی اشاره کرد گفت: این در حالی است که نگاه درستی را به این موضوع از بعد تخصصی شاهد نبودیم. تمرکز بر حل پیامدهای اجتماعی با توجه به عمقی که پیدا کرد، به صورت جدی صورت نگرفت و نیازمند ورود گسترده‌تر نهادهای اجتماعی به این حیطه بودیم.

به گزارش ایسنا، وی افزود: البته دانشگاه‌ها می‌توانستند بازوی علمی و پژوهشی نهادهای اجتماعی باشند. یکی از مشکلات جدی ما پیوند ضعیف نهادهای اجرایی با دانشگاه‌هاست. دانشگاه‌ها از ظرفیت‌های علمی و مطالعاتی بسیار خوبی برخوردار هستند و دغدغه حل مشکلات را دارند، اما متاسفانه استفاده چندانی از این ظرفیت نمی‌شود.

کاهش مناسبات اجتماعی با شیوع کرونا / لزوم برنامه ریزی برای احیای صله رحم در دوران پسا کرونا

 عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه معتقدم بسیاری مسائل و مشکلات اجتماعی به راحتی و باکمترین هزینه به واسطه پژوهش‌های واگذار شده به دانشگاه‌ها، راه‌حل یابی شده و کاهش می‌یابد گفت: پیامدهای کووید ۱۹ ابعاد گسترده و مختلفی دارد. به عنوان مثال یکی از مصادیق شیوع کرونا بر جامعه ما، کاهش مناسبات اجتماعی است. شاید اگر فضای مجازی و ارتباطات الکترونیکی نبود، مشکل عمیق‌تر هم می‌شد. فضای مجازی عوارض منفی دارد، اما پیامد مثبتش تسهیل مناسبات و روابط اجتماعی در این شرایط بود که توانست تا حدی این کاهش مناسبات را جبران کند.

مجدی ادامه داد: با این حال لازم است برای احیای روابط و مناسبات اجتماعی و صله رحم به ویژه در دوران پساکرونا برنامه ریزی شود.

کاهش شادی؛ دیگر عارضه شیوع کرونا

وی یکی دیگر از پیامدهای کرونا را که خود علت تشدید بسیاری از ناملایمات و آسیب‌های روانی و اجتماعی شده است را کاهش شادی دانست و گفت: جامعه ما قبل از بروز کرونا بر اساس شاخص‌های اعلامی جهانی، جزو جوامع شاد نبود، اما بعد از کرونا به دلایل مختلف که یکی از آنها می‌تواند کاهش گردش و سفرها باشد، به طور جدی‌تری تحت‌الشعاع قرار گرفت.

 عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: یکی دیگر از علل کاهش شادی این بود که ناچار شدیم جشن‌ها و مراسم شادی آفرین را به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار نکنیم و یا کمرنگ برگزار کنیم. واقعا نیازمند آن هستیم که پس از کرونا روی بهبود این موارد سرمایه‌گذاری ویژه‌ای انجام دهیم که البته نیاز به سرمایه‌گذاری دولتی ندارد و خود مردم و نهادهای مردمی به راحتی می‌توانند این حوزه را پوشش دهند.

غریبانه شدن مراسمهای ترحیم و سوگواری؛ افزایش غم در جامعه

مجدی از بین رفتن و یا کمرنگ شدن مراسم ترحیم و سوگواری را نیز در افزایش غم و کاهش شادی در جامعه دخیل دانست و گفت: از جمله اوقاتی که انسان نیاز به همدردی و حضور دیگران دارد، سوگواری در غم از دست دادن عزیزانش است. البته چاره ای هم جز این نبود و ناچار شدیم این مراسم را غریبانه برگزار کنیم. اغلب ما غم‌های فروخفته‌ای در سینه‌هایمان داریم که در مراسم ترحیم تا حدی تخلیه می‌شد، اما عدم برگزاری مراسم به ویژه برای افراد فوت شده به علت کرونا باعث باقی ماندن این غم و تشدید آن شد. به علت آنکه این مراسم کارکرد مثبتی در جهت کاهش غم داشته و اکنون تا حد زیادی از بین رفته، افزایش غم در جامعه را شاهدیم و می طلبد که صداوسیما هم و غم خود را برای ساختن برنامه‌هایی بگذارد که تا حدی این شادی و نشاط را به خانواده ها برگرداند که البته ظرافتهای خاص خودش را دارد.

وی با بیان اینکه یکی دیگر از پیامدهای کرونا که از منظر اجتماعی قابل ذکر است منازعات، اختلافات و مشاجرات خانوادگی و کشانده شدن به حوزه خشونت خانگی است گفت: بر خلاف برخی نظرات، این خشونت‌ها فقط دامن گیر زنان نشده و در حوزه خانواده گسترده است؛ یعنی شامل فرزندان و مردان نیز شده است. اینکه خشونت را یک طرفه و عاملش را مرد بدانیم چندان صحیح نیست؛ به‌ویژه در دروان کرونا که روی همه اعضای خانواده اثر گذاشته است.

احتمال شیوع «وسواس» بعد از کرونا

 عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: شاید یکی از دلایل بروز اختلافات، قرنطینه و در خانه ماندن‌ها در پی تعطیلی مدارس و مشاغل و اعمال محدودیتهای اجتماعی است. وسواس بر نظارت نیز به اختلافات دامن زده است و بیش از آنکه اثرجسمانی داشته باشد، اثر روانی منفی در پی داشته است. بسیاری افراد اضطراب و استرس دارند که درگیر و مبتلا به بیماری نشوند. بنابراین با کاهش قرنطینه‌های خانگی، ورود به منزل با چالش‌ها و تنش‌هایی همراه شد. احتمالا بعد از کرونا نیز با موجی از وسواس‌ها مواجه می‌شویم که به راحتی از بین نمی‌رود و در کنار بیماری‌های استرس و افسردگی، وسواس هم در آینده شیوع بیشتری پیدا خواهد کرد.

مجدی یکی دیگر از پیامدهای کرونا در سطح خانواده را بروز اختلالات جسمانی ناشی از عدم تحرک و ورزش دانست و گفت: در حوزه اشتغال نیز به ویژه مشاغل غیررسمی و غیرثابت و مشاغل زنان سرپرست خانوار آسیب‌های جدی دیدند و باید حمایت گسترده‌تری از آنها صورت گیرد.

وی در ادامه به استفاده از ظرفیت آموزه‌های دینی برای کاهش برخی مشکلات اجتماعی ناشی از کرونا نیز اشاره کرد و گفت: کرونا مسائل و مشکلات زیادی از منظر اجتماعی ایجاد کرده که هنوز آثارش هویدا نشده و شاید چندسال آینده قابل سنجش باشد. نیازمند عزم جدی در زمینه پژوهش‌های علمی روی این موضوع هستیم که به ویژه باید از سوی دولتمردان جدی گرفته شود.