اراک غرق در هاله‌ای خاکستری/امسال شروعی برای سال‌های سخت خواهد بود؟

 

سال گذشته استفاده از سوخت مازوت در این نیروگاه از ۲۱ آذرماه آغاز شد و سر و صداهای بسیاری به پا کرد، اما امسال با وجود آنکه نیروگاه ۱۲ روز زودتر مازوت سوز شد، تا امروز تنها شاهد انتشار ویدئوهایی از دودکش‌های نیروگاه در فضای مجازی هستیم که بیشتر جنبه اطلاع رسانی دارد تا اعتراضات زیست محیطی.

به گزارش ایسنا، آلودگی هوا و لزوم کاهش آن یکی از دستمایه ها برای تبدیل اراک به کلانشهر بود، هرچند که تا امروز انتفاعی از این عنوان نبرده است ولی فارغ از کلانشهر بودن یا نبودن، اراک هر سال، زمستانی خاکستری را تجربه می کند. هر سال شهروندان اعتراض می‌کنند، اما در نهایت کاری از پیش نمی رود و زمستان بعدی روز از نو روزی از نو.

این شهر یا کلانشهر تا امروز ۱۳۹ روز ناسالم را سپری کرده است. سال گذشته در چنین روزی تعداد روزهای ناسالم در اراک ۳۵ روز بود، اما امسال تعداد روزهای ناسالم این شهر بیش از ۳۰۰ درصد رشد داشته و متاسفانه برای این حجم افزایش هم تاکنون اقدامی صورت نگرفته است.

سال گذشته به دستور استاندار وقت مصرف مازوت در نیروگاه حرارتی شازند به روزانه ۲ تا ۲.۵ میلیون لیتر محدود شد، اما این روزها مصرف مازوت حدود ۶ میلیون لیتر است و با توجه به اینکه براساس آنالیزهای صورت گرفته هر صد کیلوگرم مازوت سه کیلوگرم گوگرد در هوا منتشر می کند، ۶ میلیون لیتر مازوت روزانه بیش از ۵۰۰ تن گوگرد بر اراک فرود می‌آورد و در این شرایط رشد ۳۰۰ درصدی روزهای ناسالم و آلوده در اراک نیز امری طبیعی به نظر می رسد.

اراک در ۱۳۹‌اُمین روز ناسالم

به گفته رئیس آزمایشگاه‌های اداره کل محیط زیست استان مرکزی، اراک در دی‌ماه تاکنون ۸ روز ناسالم را پشت سر گذاشته است، البته بیشترین روزهای ناسالم این کلانشهر در سال جاری در شهریور، مهر و آذرماه بوده است که در هر ماه ۱۹ روز ناسالم ثبت شده است.

علیرضا محرابیان گفت: براساس اطلاعات دریافت شده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای استان، متوسط شاخص کیفیت هوای اراک در ٢٤ ساعت گذشته منتهی به ساعت ۱۰ صبح روز یکشنبه نوزدهم دیماه برابر با عدد ۱۰۲ و کیفیت هوا ناسالم برای گروه‌های حساس بوده است.

وی افزود: شاخص لحظه‌ای کیفیت هوا ساعت  ۱۰ صبح امروز نیز برابر با ۱۷۳ و شرایط برای تمام گروه‌های سنی ناسالم است.

محرابیان آلاینده مسئول این شرایط را ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون و مصرف سوخت مازوت در نیروگاه حرارتی شازند و علت آلودگی را پدیده وارونگی دما و افزایش آلاینده‌های جوی دانست.

مشخص نیست که این روند آلودگی هوا در اراک تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، اما حداقل انتظار این است که عاملین این آلودگی بخشی از وظایف زیست محیطی خود را انجام دهند.

رضا میرزایی مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان مرکزی ۲۵ آبانماه در جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوا بیان کرد: مجوز نیروگاه حرارتی شازند، مازوت سوز است و براساس آن موظف بودند که فیلتراسیون نصب کنند، اما نیروگاه بر روی سوخت گاز قرار گرفت که البته براساس مصرف گاز نیز آلاینده ناکس تولید می کند و زمانی که مازوت مصرف می کند، گوگرد تولید می کند. باید پایش آنلاین این مجموعه میسر باشد که تاکنون انجام نشده است در حالی که استفاده از مازوت روزانه ۴۵۰ تن گوگرد در هوا پراکنده می کند در واقع طبق تحقیقات سال ۱۳۹۶، این مجموعه صنعتی، سالانه ۲۳ هزار تن آلاینده از طریق ۲ مشعل وارد محیط می کند.

مهدی زندیه وکیلی ۲۲ آذرماه ۱۴۰۰ در جلسه کارگروه اضطرار کاهش آلودگی هوای شهر اراک از اختصاص مقداری گاز به نیروگاه شازند خبر داد و گفت: با پیگیری استاندار و دستور وزیر نفت ۵ میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه اختصاص داده شده است.

گرچه تامین گاز برای نیروگاه هرچند به صورت مقطعی اقدام مفیدی برای کاهش آلودگی هواست، اما این درمان مقطعی، کاهش مقطعی آلودگی را بدنبال دارد و در واقع مشکل اساسی را برطرف نمی کند و باید فکری برای فیلتراسیون نیروگاه کرد.

نیروگاه همچنان اقدامی برای فیلتراسیون انجام نداده

نیروگاه با چنین حجم از آلودگی موظف به انجام وظایف محوله است، اما طبق گفته سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی تا کنون هیچ اقدامی از سوی نیروگاه برای پایش آنلاین و فیلتراسیون صورت نگرفته است.

سید مهدی مصطفوی، اظهار کرد: نیروگاه برای انجام ندادن وظایف خود توجیهات فنی و بحث مصرف آب را مطرح می کند ولی مسلما برای هر اقدامی باید موارد علمی مورد بررسی قرار گیرد.

وی با بیان اینکه وزارت نیرو اخیرا فراخوانی را اعلام کرده است مبنی بر اینکه اگر شرکت، دانشگاه و افرادی در بحث فیلتراسیون نیروگاه ها فعالند، طرح خود را ارائه کنند، گفت: تا امروز با وجود اینکه در حال حاضر نیروگاه حرارتی شازند در حال استفاده از سوخت ترکیبی گازو مازوت است، اقدامی در جهت انجام تکالیف محوله و فیلتراسیون انجام نشده است.

ادامه یافتن این شرایط قطعا سلامت عمومی را تحت تاثیر قرار می دهد ولی ظاهرا تصمیمی بر تامین گاز برای نیروگاه وجود ندارد و متاسفانه شرکت گاز نیز تاکنون در این راستا پاسخگو نبوده است.

شرکت گاز پاسخگو نیست

 دقیقا یکشنبه گذشته ۱۲ دیماه طی تماس با سمیعی مدیرعامل شرکت گاز استان مرکزی سوالاتی مبنی بر میزان مصرف گاز استان و اراک، میزان گاز اختصاصی به نیروگاه و تعداد واحدهای فعال این مجموعه صنعتی به واسطه گاز پرسش هایی را مطرح کرد که وی پاسخگویی را منوط به ارسال این سوالات برای مسئول روابط عمومی شرکت دانست.

همان روز سوالات برای مسئول روابط عمومی شرکت ارسال شد، اما پاسخی داده نشد و در نهایت چهارشنبه هفته گذشته یکی از کارشناسان روابط عمومی این شرکت، اعلام کرد که پاسخ ظرف چند روز آینده ارسال می شود، اما امروز با وجود گذشت حدود ۵ روز هنوز پاسخی برای ساده‌ترین سوالات  داد نشده است و ظاهرا عزمی هم برای پاسخگویی وجود ندارد.

 به هرحال دودکش های نیروگاه حرارتی شازند در مقابل چشم مردم در حال انتشار گوگرد به هواست، یک کیلوگرم یا ۵۰۰ تن گوگرد دیگر فرقی ندارد، چون به هرحال سلامت عمومی در معرض خطر قرار دارد، اما عدم پاسخگویی قطعا پذیرش این شرایط را سخت تر می‌کند.

بر اساس این گزارش، 19 دیماه استاندار مرکزی در تشریح جلسه ای که با حضور استاندار مرکزی و مجمع نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی در دفتر آیت الله دکتر سید ابراهیم رئیسی رییس جمهور  برگزار و مسائل و مشکلات استان در آن بررسی و درخصوص رفع آنها تصمیماتی اتخاذ شد، از نیروگاه شازند نیز سخن گفت و افزود: رئیس جمهور دستوراتی را درخصوص فیلتراسیون نیروگاه شازند، ضرورت تأمین پایدار هم‌زمان برق و گاز و تلاش دولت برای حذف سوخت مازوت از نیروگاه‌ها به‌ویژه نیروگاه‌های مجاور شهرها، عدالت توزیعی و توجه به رضایت عمومی، توسعه گلخانه‌های صنعتی، گردشگری استان و ...  صادر کرد.

اینکه این دستورات چیست و تا کجا اجرایی شده است سوالی است که خوب است مسئولان استان به آن پاسخ دهند و گزارشی از دستورات و اقدامات انجام شده ارائه دهند.

برای رفع آلودگی برنامه‌ای وجود ندارد

یک فعال محیط زیست  در خصوص شرایط فعلی و ادامه‌ دار بودن استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه حرارتی شازند اظهار کرد: یکی از وظایف دستگاهای دولتی تامین سلامت عمومی است و ادارات باید این وظایف را در اولویت کاری خود قرار دهند.

سیاوش آقاخانی با اشاره به افزایش ۳۰۰ درصدی روزهای ناسالم در شهر اراک نسبت به سال گذشته، افزود: متاسفانه نه تنها برای رفع آلودگی فعلی برنامه ای را شاهد نیستیم، بلکه با ادامه دار بودن این شرایط، در آینده با چالش‌های حادتری روبرو می شویم.

وی تصریح کرد: فقط نگران حال حاضر نیستیم، بلکه با توجه به روند دمایی و گرمایش زمین و بهم ریختن الگوهای بارشی، به نظر می رسد که تابستان پیش رو و سال آتی، معضل را به صورت ادامه دار داشته باشیم.

امسال؛ شروعی برای سال‌های سخت

آقاخانی با بیان اینکه مسلما در سال آینده در بحث سوخت نیروگاه ها شرایطی مشابه امسال را خواهیم داشت، افزود: اتفاق امسال، شروعی برای سال‌های سخت‌تر زیست محیطی خواهد بود، باید یک اقدام جدی از سوی مسئولان این حوزه صورت گیرد.

وی با تاکید بر اینکه بدترین کار ممکن در شرایط کنونی، سکوت و پذیرش وضعیت فعلی است که در اصل خیانت به سلامت عمومی است، گفت: انتظار مردم از مسئولین داشتن برنامه برای رفع این شرایط و جلوگیری از تکرار آن در سال‌های آتی است.

این فعال محیط زیست بیان کرد: نگرانی ما بی برنامه بودن مدیران مربوطه در حوزه پیگیری امور و پیشگیری در سال‌های آینده است، خطرناک تر از کمبود گاز و برق و بحران ریزگردها، عادی انگاری شرایط موجود توسط مدیران است، به وضوح شاهد بی برنامگی مدیران در حوزه کنترل ترافیک، آلاینده‌های شهری و ترافیکی، مواجهه و مقابله با ریزگردها، آلودگی واحدهای صنعتی و جلب مشارکت مردم در کاهش تولید آلاینده‌های هوا و برخورد با صنایع متخلف و وجود برنامه جایگزین در شرایط اضطرار هستیم.

طرح جامع آلودگی هوای اراک، پر از خلاء

وی با بیان اینکه در امر کاهش آلودگی هیچ طرح جدیدی را نمی بینیم، اظهار کرد: با مطالعات دو دهه قبل نمی توان وضعیت کنونی را مدیریت کرد، امروز با انواع منابع آلودگی حوزه شهری روبرو هستیم که در هیچ جای طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک دیده نشده است، در این طرح راهکاری برای کنترل آلایندگی‌های پمپ های بنزین، آلاینده های کربنی شهری و خانگی و ریزگردها و نقش مردم در کاهش آلودگی و برنامه های فرهنگی با کمک رسانه ها وجود ندارد و این عوامل خلاءهای موجود در طرح را نشان می دهد و اگر فقط به دنبال مصوبات این طرح باشیم، خیانت بزرگی صورت گرفته است.

آقاخانی تصریح کرد: امروز نیازمند عزم جدی و برنامه جدید همراه با مشارکت شهروندی و آگاهانه برای عبور از شرایط فعلی هستیم، نمی شود با خودروی تک سرنشین تردد کرد و به آلودگی هوا و مسببین آن لعنت فرستاد، نمی شود مدیر بود و انگشت اتهام را به سمت مدیران قبلی گرفت و برای وضعیت فعلی برنامه ای نداشت.

طرح مدیریت زیست بوم دشت‌های اراک و شازند اجرایی شود

وی افزود: معضل جدی امروز بی برنامگی است، هیچ برنامه ای در دستگاه های اجرایی مرتبط شاهد نیستیم، هیچ چیز مهمتر از سلامت عمومی و امنیت روانی نیست و باید از فرصت های طلایی استفاده کرد، به زودی سفر رییس جمهوری را به اراک و استان مرکزی خواهیم داشت اما هیچ برنامه ای در زمینه به روزرسانی طرح جامع کاهش آلودگی هوا وجود ندارد، بارها پیشنهاد شد که به جای این طرح، طرح مدیریت زیست بوم دشت های اراک و شازند را دنبال کنیم، چراکه باید نگاهی فراتر از اراک داشت و باید دایره چارچوب مدیریتی را گسترش داد.

این فعال محیط زیست گفت: فعالین محیط زیست انتظار دارند که همه اضلاع مدیریت آلودگی در کنار هم قرار گیرند و در قالب یک مدیریت واحد زیر نظر استاندار مرکزی امور پیگیری شود.

مراکز بهداشتی و درمانی در حالت آماده باش

 شدت آلودگی در اراک در شرایطی قرار گرفته است که دانشگاه علوم پزشکی اراک آماده باش تمامی مراکز بهداشتی و درمانی در پی افزایش آلودگی هوا را در دستور کار خود قرار داده است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اراک اظهار کرد: در پی آلودگی هوا در سطح کلانشهر اراک کلیه مراکز بهداشتی و درمانی به صورت آماده باش درآمده‌ و آمبولانس ها نیز در مناطق مشخص، مستقر می شوند.

سید محمد جمالیان اظهار کرد: افزایش آلاینده ها و تشدید الودگی هوا ممکن است به افزایش بار مراجعه بیماران به بیمارستان ها و مراکز بهداشتی درمانی منجر شود لذا تمامی مراکز درمانی، مراکز جامع سلامت و فوریت ها آمادگی کامل برای پذیرش بیماران در آماده باش کامل قرار دارند تا در زمینه پذیرش و خدمات رسانی به بیماران کوچکترین خللی ایجاد نشود.

متولی سلامت استان مرکزی اضافه کرد: با توجه به شرایط حساس در حال حاضر و افزایش آلاینده های جوی و تشدیدی آلودگی هوا لازم است که کلیه مردم به ویژه گروه های در معرض خطر از جمله سالمندان، افراد بالای ۶۰ سال، زنان باردار، کودکان، افراد دارای ریه حساس و مبتلا به آسم حتی الامکان از منازل شخصی خود خارج نشوند و از تردد غیرضروری به بیرون از منزل خودداری کنند و با این کار کمک حال مدافعین سلامت باشند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با وقوع آلودگی هوا در این شهر از تعطیلی آموزش حضوری در مقطع تحصیلی ابتدایی، پیش دبستانی و مهدکودک‌ها در تمامی واحدهای آموزشی دولتی و غیردولتی، مدارس استثنایی، مهدکودک‌ها و آموزشگاه‌های زبان علمی آزاد در شهر اصفهان و ۱۱ شهر دیگر در روز یکشنبه ۱۹ دی خبر داد، اما چرا با وجود آنکه اراک هر روز آلودگی فراتر از اصفهان را تجربه می‌کند مشمول تصمیمات اثربخش برای کاهش اثرات آلودگی بر سلامت عمومی نمی شود یا چرا برای این غول آلاینده در غرب اراک تصمیمی همیشگی اتخاذ نمی شود تا این سایه خاکستری دست از سر اراک و اراکی ‌ها بردارد؟