جاماندگی ایران از جنبش نه به پلاستیک/ نه خبری از قوانین بازدارنده و سیاست‌گذاری است و نه مدیریت مصرف و آموزش

پلاستیک - از بزرگ‌ترین اختراعات دنیای مدرن - حالا به یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات محیط زیستی جهان تبدیل شده است. هر ساله، 13 میلیون تن پلاستیک وارد اقیانوس‌ها می‌شود و این یعنی در هر دقیقه یک کامیون زباله در اقیانوس‌ها تخلیه می‌شود. این در حالی است که ده‌ها میلیون تن دیگر از پلاستیک‌های مصرفی و چندین برابر آنچه در آب‌ها تخلیه می‌شود، هر ساله در زمین دفن می‌شود؛ از بطری‌های پلاستیکی گرفته تا کیسه‌های نایلونی و ظروف یک‌بارمصرف. همین‌هایی که این روزها مصرفش در بین مردم ایران شدت گرفته است، از سفره و کاسه و بشقاب و قاشق و چنگال و لیوان پلاستیکی گرفته تا کیسه‌هایی که موقع خرید خرواری برمی‌داریم و یک ساعت بعد روانه سطل زباله می‌کنیم! 

به گزارش روزنامه اعتماد، با اینکه جهان در چند سال اخیر توافقات و تصمیمات زیادی برای ممنوعیت مصرف نی و کیسه‌های پلاستیکی در برخی کشورها داشته اما هنوز موضوع آلودگی بیش از حد دریاها و اقیانوس‌ها و خشکی‌ها به پلاستیک به قوت خود باقی است. در همین حال 127 کشور جهان، قوانینی را برای محدودیت مصرف کیسه‌های پلاستیکی در سال‌های گذشته وضع کرده‌اند که متاسفانه ایران جزو این کشورها نیست و در ایران همچنان تولید و مصرف پلاستیک هر سال بیش از پیش شدت می‌گیرد بی‌آنکه این موضوع حتی نگرانی در بین دولتمردان و مدیران مسوول ایجاد کند.

مصرف بی‌رویه پلاستیک در ایران در سایه حکمرانی غلط منابع و نبود قوانین بازدارنده برای ممنوعیت مصرف بی‌رویه پلاستیک و بی‌مسوولیتی بسیاری از ما شهروندان ایرانی باعث شده تا کمتر نقطه‌ای در ایران از گزند زباله‌های پلاستیکی‌مان مصون مانده باشد. از بلندای دماوند و سبلان و علم‌کوه تا سواحل ایران، از اعماق غارها و دره‌ها تا مناطق بیابانی و دورافتاده‌ترین نقاط بیابان لوت، همه جا پر از پلاستیک و دورریز‌های مصرفی ما ایرانیان شده است. 

رهاسازی غیرمسوولانه پلاستیک‌ها در طبیعت، حالا چندسالی هم هست که بلای جان زیستمندان شده است. از بقایای زباله‌های پلاستیکی به جامانده در دستگاه گوارش لاک‌پشت‌های دریایی در چابهار تا پلاستیک‌هایی که به پای انواع پرندگان در سراسر کشور هر از گاهی گیر کرده و تصاویر و فیلم‌های آنها منتشر می‌شود و نیز دبه‌های پلاستیکی که جان روباه و شغال و سمورهای زیادی را در کوهستان‌ها و جنگل‌های کشور به دلیل گیرکردن سر حیوان در آنها گرفته است. 

ایران، سراسر مملو از زباله شده است. در این میان نه خبری از قوانین بازدارنده و سیاست‌گذاری در این حوزه است و نه خبری از مدیریت مصرف و آموزش و ترویج کاهش تولید و کاهش مصرف و تفکیک زباله! چون همه هنر ما در ایران در سال‌های اخیر عمدتا روی افزایش تولید هرچه بیشتر محصولات پتروشیمی و رونق بازار مصرفی آن در داخل کشور به قیمت آلودگی شدید آب و خاک مان متمرکز بوده است تا در زمانه‌ای که تحریم‌های هسته‌ای روز به روز علیه ایران تشدید می‌شود، بتوانیم به خودمان پز بدهیم که چرخه تولید در کشور متوقف نشده است! گویی برای هیچ‌کس اهمیتی ندارد که تولیدات‌مان سازگار با طبیعت و پایدار باشد! تنها این مهم است که چرخ کارخانجات سیمان و فولادمان به قیمت تخریب گسترده سرزمین و گسترش معادن با صرف انرژی و هزینه‌های کلان بچرخد و صنایع نفت و پتروشیمی‌مان نیز با تکنولوژی قدیمی و به دور از فناوری‌های پاک و با آلایندگی فراوان، فقط تولید کنند. 

دستاورد چنین رویکرد نادرستی در انتخاب الگوی توسعه کشور، نه تنها برای سرزمین مان هیچ بوده، بلکه هرکجا هم از بازارهای بین المللی جامانده، محصولاتش را با تشویق و ترویج مردم به مصرف گرایی، روانه بازارهای داخلی کرده تا امروز حال سرزمین ایران، ناخوش احوال باشد از این همه آلودگی و بیماری های ناشی از تشدید آلودگی ها.

21 تیر ماه، روز بدون پلاستیک 

چندسالی است که از سوی نهادهای بین‌المللی روز سوم جولای مصادف با 12 تیر با عنوان جهانی بدون پلاستیک نامگذاری شده است. در ایران نیز، بیش از یک دهه است که با تلاش دوستداران محیط زیست 21 تیرماه با عنوان روز بدون پلاستیک نامگذاری شده است، این روز گرچه هنوز در تقویم رسمی کشور جایی ندارد اما عمدتا از سوی گروه‌های غیردولتی و سازمان‌های متولی حفظ محیط زیست از جمله سازمان محیط زیست و سازمان مدیریت و پسماند شهرها وابسته به شهرداری‌ها گرامی داشته می‌شود. هدف از نامگذاری این روز، ترویج فرهنگ کاهش مصرف پلاستیک در بین مردم بوده و معمولا مراسم‌های نمادینی در این روز با حضور فعالان محیط زیست در گوشه و کنار شهرها و مراکز خرید کشور برگزار می‌شد که این مهم در سال‌های اخیر به دلیل عدم همکاری دستگاه‌های اجرایی و بعضا ایجاد ممانعت در برگزاری مراسم‌ها یا برنامه‌های آموزشی عمدتا به اطلاع‌رسانی در فضای مجازی محدود شده و کمابیش در بخش اجرا شاهد تلاش گسترده‌ای برای ترویج فرهنگ کاهش مصرف پلاستیک هستیم. 

جنبش جهانی نه به پلاستیک چیست؟

با شدت گرفتن آگاهی‌های جهانی نسبت به روند روزافزون تولید زباله‌های پلاستیکی و مخاطرات آن برای سلامت انسان، جنبش نه به پلاستیک از چهارسال پیش در جهان با حمایت برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد برای نخستین‌بار معرفی شد. این جنبش سعی می‌کند هرچه بیشتر دولت‌ها و ملت‌های بیشتری را برای انتخاب این مسیر که «نه به پلاستیک» بود، همراه خود کند. هر چند از یک دهه پیش بسیاری از کشورهای اروپایی و آفریقایی و آسیایی و امریکایی تلاش برای کاهش مصرف پلاستیک و حتی وضع مقررات سخت‌گیرانه برای ممنوعیت تولید و مصرف برخی اقلام پلاستیکی را آغاز کردند، اما در ایران به رغم گذشت نزدیک به دو دهه از تصویب قانون مدیریت پسماند نه تنها این قانون به‌طور کامل هنوز هم اجرایی نشده که حتی عملا کوچک‌ترین قانون و مقرراتی برای ممنوعیت مصرف یا تولید برخی اقلام پلاستیکی هرگز وضع نشده است! 

در ایران آمارهای غیر رسمی نشان می‌دهد سالانه حدود 250 هزار تن پلاستیک دور ریخته می‌شود تا جایی که ایران در زمره ده کشور نخست مصرف پلاستیک قرار گرفته متاسفانه حتی بازیافت پلاستیک هم سهمی زیر 10 درصد دارد و خبری هم از قوانین بازدارنده و مقررات مالیاتی برای تولید‌کننده‌ها و مصرف‌کننده‌های پلاستیک نیست و بسیاری از صنایع بی‌توجه به سرنوشت زباله‌های پلاستیکی که تولید می‌کنند تنها روز به روز به تولیدات خود می‌افزایند بی‌آنکه تعهدی در قبال بازیافت آن یا حداقل فرهنگ‌سازی در جامعه برای استفاده بهینه و مناسب پلاستیک‌ها داشته باشند.

بر اساس گزارش یونپ، هم‌اکنون بیش از 50 کشور جهان دارای برنامه فعال برای مقابله با آلودگی پلاستیک هستند، با این حال اقدامات داوطلبانه در سطح ملی به تنهایی برای مقابله با این معضل که به بحرانی جهانی بدل شده، کفایت نمی‌کند و از این رو جنبش نه به پلاستیک از چهارسال قبل با هدف تشویق دولت‌ها به وضع مقررات سخت‌گیرانه برای کاهش مصرف پلاستیک آغاز به کار کرد.

چرا به این وضعیت گرفتار شدیم؟

از سال 1950 تاکنون که بیش از 70 سال می‌گذرد تنها مقدار کمی از پلاستیک‌های تولیدشده بازیافت شده‌اند و مابقی بدون اینکه مدیریت شوند در محیط رها شدند. از سوی دیگر در دو دهه اخیر تولید و مصرف پلاستیک‌ها سه برابر افزایش یافته اما باز هم صنعت بازیافت پلاستیک آن طور که باید مورد توجه قرار نگرفته است. تنها در سال 2000 میلادی، میزان پلاستیک‌های دور ریخته شده از کل پلاستیک‌های دور ریخته در 40 سال قبل‌تر از آن نیز بیشتر بوده است از این رو در حال حاضر هر ساله حدود 300 میلیون تن زایدات پلاستیکی تولید و دور ریخته می‌شود که این رقم تقریبا مساوی است با وزن کل جمعیت انسان‌های روی زمین. گزارشی از سازمان ملل در این باره می‌افزاید در 70 سال گذشته حدود 8 میلیارد تن زباله پلاستیکی تولید و روی زمین به جا مانده که حدود 60 درصد آنها در زمین دفن و مابقی در محیط رها یا از طریق رودخانه‌ها به دریاها و اقیانوس‌ها تخلیه شده‌اند. 

با این حال جهان به تدریج در حال بیدار شدن است و کشورهای جهان در حال طراحی برنامه‌هایی در سطح ملی هستند. طراحی کمپین‌هایی برای آگاه‌سازی افکار عمومی، تشویق سرمایه‌گذاران برای بازیافت، معرفی کالاهای جایگزین پلاستیک و ممنوعیت مصرف پلاستیک همچنان ادامه دارد. در حال حاضر در 25 کشور آفریقایی مقررات شدیدی برای ممنوعیت مصرف پلاستیک وضع شده که نیمی از این کشورها در 6 سال اخیر این قوانین را وضع کرده‌اند. کنیا، اتیوپی، اوگاندا، روآندا، تانزانیا، موزامبیک، زیمباوه، آفریقای جنوبی، کنگو، چاد، نیجر، نیجریه، از جمله کشورهای آفریقایی هستند که مقررات خوبی در این حوزه وضع کرده و به اجرا در آورده‌اند، اما در ایران هنوز هم خبری از اقدام ملی برای کاهش مصرف پلاستیک نیست! 

تنها در یک نمونه در سال 2016 دولت کنیا قانون ممنوعیت مصرف کیسه‌های پلاستیکی را به اجرا گذاشت. به موجب این قانون عرضه کیسه‌های پلاستیکی توسط فروشندگان ممنوع شد در این صورت حدود 180 واحد تولیدی کیسه‌های پلاستیکی در مدت کمتر از دو هفته در این کشور تعطیل شد و دولت تولیدکنندگان را به جایگزین‌های بهتر برای پلاستیک ملزم کرد. در انگلیس و فرانسه نیز در سال 2019 مصرف نی‌های پلاستیکی و گوش‌پاک‌کن ممنوع شد و فروش آن تنها با توصیه پزشک برای بیمارانی که نیاز ملزم به آن دارند از طریق داروخانه‌ها صورت گرفت. نی‌های پلاستیکی و گوش‌پاک‌کن‌های رها شده در آب‌های جهان تا به امروز جان بسیاری از لاک‌پشت‌های دریایی و دیگر انواع آبزیان را گرفته است. 

تاثیر آلودگی پلاستیکی روی حیات دریایی 

آلودگی پلاستیک‌ها تنها به کیسه‌های پلاستیکی محدود نمی‌شود. میکرو پلاستیک‌های حاصل از تجریه انواع اقلام پلاستیکی و حتی لباس‌های نایلونی دور ریخته شده و نیز تورهای ماهیگیری رهاشده در دریاها، بزرگ‌ترین تهدیدات زیست‌محیطی سیاره ما به شمار می‌روند. به نحوی که می‌توانند باعث آسیب‌های جدی به جانوران دریایی و بیماری‌شان شوند. زباله‌های پلاستیکی اقیانوس‌های ما را از بین می‌برند و زندگی میلیون‌ها جانور دریایی را تهدید می‌کنند. فوک‌ها، نهنگ‌ها، دلفین‌ها، پرندگان دریایی، ماهی‌ها، خرچنگ‌ها و بسیاری از جانواران دریایی به دلیل همین رشد روزافزون آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از پلاستیک‌ها و میکروپلاستیک‌ها امروزه به‌طور فزاینده‌ای در حال تلف شدن هستند و آمارها نشان می‌دهد تنها تا سال 2014 بین 15 تا 51 میلیارد ذره میکروپلاستیک در اقیانوس‌های جهان شناور بوده که وزن آنها بین 93 هزار تا 236 هزار تن برآورد می‌شود.

میکروپلاستیک‌ها ذرات بسیار کوچکی از پلاستیک‌های بزرگ‌تر هستند که در طول زمان تجزیه و به وجود آمده‌اند. جانوران دریایی به دلیل کوچک بودن این ذرات، آنها را ناخواسته می‌بلعند اما چون این ذرات پلاستیکی حاوی مواد شیمیایی سمی است که می‌تواند احتمال بیماری را افزایش دهد و بر تولید مثل جانور نیز تاثیر بگذارد عموما پس از استفاده، برای ماه‌ها و گاه تا سالیان سال جانور را با رنج و عذاب بیمار کرده و در نهایت باعث مرگش می‌شود. میکروپلاستیک‌ها همچنین می‌توانند از راه آب آشامیدنی، نمک‌های دریایی، پلانکتون‌ها و موجودات دریایی که از آنها تغذیه می‌کنند، وارد زنجیره غذایی انسان‌ها شوند. براساس تحقیقات متعددی که اخیرا در چندین کشور از جمله ایالات متحده و برخی از کشورهای آسیایی و اروپایی صورت گرفته است، بیش از 80 درصد آب لوله‌کشی شهرها در اکثر مناطق جهان با موادی به نام میکروپلاستیک به‌شدت آلوده شده است. 

بر اساس اعلام یونپ، هرساله حدود 640 هزار تن از ملزومات و تورهای ماهیگیری نیز در دریاها و اقیانوس‌ها گم شده یا بعضا رها می‌شود که عمدتا باعث گیر افتادن لاک‌پشت‌های دریایی می‌شوند. برآوردها همچنین نشان می‌دهد که تاکنون حدود 136 هزار نهنگ، دلفین، فک، شیر دریایی و لاک‌پشت در میان این تورها به نوعی گرفتار شده و جان باخته‌اند. همچنین به نظر می‌رسد حدود 71 درصد از جانوران درشت‌جثه دریایی با خطر گیر افتادن در میان تورهای رهاشده و ملزومات پلاستیکی ماهیگیری تهدید می‌شوند. آنچه امروز دانشمندان می‌توانند از زباله‌های موجود در دریاها و اقیانوس‌ها ببینند و اندازه‌گیری کنند، تنها تکه‌های زباله موجود در سواحل را تشکیل می‌دهد که این بخش کوچکی از کل پلاستیک موجود در آب‌های جهان را شامل می‌شود. بر اساس آمار منتشره همه ساله 13 میلیون تن پلاستیک وارد اقیانوس‌ها می‌شود. اما بیشتر پلاستیک‌هایی که در دریاها ریخته می‌شوند قابل مشاهده و اندازه‌گیری نیستند این پرسش را مطرح می‌کنند که این 99 درصد پلاستیک‌هایی که دیده نمی‌شود پس کجا هستند؟ اریک وان سبیل، اقیانوس‌شناس در دانشگاه اوترخت هلند می‌گوید: «آنچه معمولا در سطح دریا انباشته می‌کنیم کمتر از نوک کوه یخ و شاید یک درصد از کل زباله‌ها باشد.»

او می‌گوید: «من اغلب شوخی می‌کنم که تحقیقات محیط زیستی و کار کردن روی پلاستیک‌های اقیانوس‌ها می‌تواند کار ساده‌ای باشد، چون همیشه می‌توانید در هر کجا که نگاه می‌کنید کمی زباله پلاستیکی پیدا کنید. اما واقعیت این است که اقیانوس‌های ما فقط به سطح آب ختم نمی‌شوند. بنابراین آشکارا مشخص است که پلاستیک‌ها در اعماق اقیانوس‌ها انباشته شده و در رسوبات کف دریا دفن می‌شوند، جایی که ما کمتر امکان دیدن و بررسی آنها را داریم. به گفته او «ترسناک‌ترین قسمت ماجرا، تکه‌های کوچک پلاستیکی است که با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شود، در این مرحله آنها بیشتر شبیه یک ماده شیمیایی حل شده در آب هستند تا شناور.»

پلاستیک‌ها در عمق 200 متری دریاها

در دو سال گذشته، دانشمندان در حال بهره‌گیری از روشی هستند تا بتوانند ریز پلاستیک‌های محلول در آب را شناسایی و مورد مطالعه قرار دهند. آنلا چوی، استاد اقیانوس‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو و محقق اصلی این پروژه می‌گوید: «فقط به این دلیل که آن را نمی‌بینید، به این معنی نیست که در آنجا چیزی نیست». در زیر آنچه که او «سطح پوسته» اقیانوس می‌نامد، زیردریایی‌ها با دقت آب دریا را فیلتر کرده و از آنچه در آن قرار دارد عکسبرداری می‌کنند. تیم او دریافته در عمق 200 متری دریا، تقریبا 15تکه ریز پلاستیک در هر لیتر آب وجود دارد. او می‌گوید: «بعد از دو تا سه سال کار، حقیقت این است که ما فقط یک نمونه کوچک از یک بخش از حقیقت پلاستیک‌ها در اقیانوس‌های جهان را توانستیم پیدا کنیم». 

ریچارد تامسون، اقیانوس‌شناسی که برای اولین‌بار اصطلاح «میکروپلاستیک» را در سال 2004 برای توصیف تکه‌های کوچک‌های به طول 2 میلی‌متر به‌کار برده بود، می‌گوید اعماق دریاها مملو از میکروپلاستیک‌هاست. دانشمندان حالا با توجه میزان زباله‌هایی که هرساله در دریاها تخلیه می‌شود پیش‌بینی کرده‌اند از سال 1950 تاکنون حدود 196 میلیون تن پلاستیک در اعماق دریاها نفوذ کرده و دفن شده باشد. 

چه موجوداتی پلاستیک بیشتری می‌خورند؟

دانشمندان دو نوع جانور، خرچنگ قرمز و موجودات شفاف و یک عروس دریایی غول پیکر را شناسایی کردند که می‌توانند پلاستیک را مصرف کرده و آن را به سمت آب‌های عمیق‌تر منتقل کنند حالا یا با خوردن آن در نزدیکی سطح آب یا با کشاندن آن به سمت پایین و پیچیده شدن پلاستیک به دور بدن این جانوران.  این نوع از انتقال، به‌طور ناخواسته در بسیاری از گونه‌ها مشاهده شده است. یک مطالعه در سال 2021 نشان داده که هرساله حدود 12 هزار تن پلاستیک توسط ماهی‌ها در شمال اقیانوس آرام به اعماق برده می‌شود. در یک مقاله دیگر، دانشمندان خاطرنشان می‌کنند که هرساله حدود 100 هزار تن پلاستیک می‌تواند توسط آبزیان به اعماق آب اقیانوس‌ها کشیده شده و آنجا انباشته شود. 

نانو پلاستیک چیست؟

جست‌وجوی پلاستیک‌های دریایی مفقود شده، مرزهای جدیدی از تحقیقات را برای دانشمندان ایجاد کرده است. یک دهه پیش کشف میکروپلاستیک‌ها باعث تغییر اساسی در باور دانشمندان نسبت به آلودگی پلاستیک‌ها شد. دانشمندان به وجود میلیاردها تکه پلاستیک کوچک در دریاها پی بردند که به راحتی توسط کوچک‌ترین موجودات دریایی خورده می‌شوند. اکنون آنها در حال کشف ابهامات جدید در مورد میزان آلودگی پلاستیک‌ها هستند. اما حالا این نانو پلاستیک‌ها هستند که ذهن دانشمندان بسیاری را در سراسر جهان به خود معطوف کرده است. پلاستیک‌هایی که چند هزار برابر کوچک‌تر از میکروپلاستیک‌ها هستند.

گرچه تحقیقات نانوپلاستیک هنوز در مراحل ابتدایی است اما آزمایشات نشان می‌دهد که برخلاف میکروپلاستیک‌ها، نانوپلاستیک‌ها اینقدر ریز و کوچک هستند که در داخل سلول‌های خون و غشای سلولی هم دیده شده‌اند. دانشمندان موفق شدند نانوپلاستیک‌های متعددی را از سلول‌های خونی طیف وسیعی از موجودات شناسایی و جمع‌آوری کنند، حتی با عبور از سد خونی و مغزی در آزمایش روی نوعی ماهی در آب‌های ژاپن، متوجه ایجاد اثرات سمی مختلف از جمله آسیب عصبی در بدن این موجود زنده شدند. ناهنجاری‌های تولیدمثلی نیز از دیگر اثرات منفی آلودگی به نانو پلاستیک‌هاست که دانشمندان نسبت به آن هشدار داده‌اند. 

دانشمندان 40 سال است که روی موضوع آلودگی دریاها به پلاستیک تحقیقات را آغاز کرده‌اند اما همین اواخر متوجه ذرات نانو پلاستیک شدند که بسیار واکنش‌پذیر بوده و می‌توانند روی بدن موجودات زنده اثرات منفی به جا بگذارند. 

مقادیر عظیمی از پلاستیک در سطح اقیانوس، این همه‌چیزی بود که در ابتدا علاقه عمومی و علمی بسیاری از دانشمندان را برای مساله پلاستیک برانگیخت. به این ترتیب، آنها سال‌ها تحقیقات‌شان را روی این موضوع متمرکز کردند. اقیانوس‌ها، «بزرگ‌ترین زیستگاه و اکوسیستم‌های موجود در جهان» هستند و ما حالا شروع به حسابداری و شمارش و تخمین میزان پلاستیک‌ها در آن کرده‌ایم.

انباشت پلاستیک‌ها در دریاها 3 برابر می‌شود

دانشمندان می‌گویند میزان زباله‌های پلاستیکی که وارد اقیانوس‌ها می‌شوند، طی 20 سال آینده سه برابر خواهد شد. آنها هشدار می‌دهند تلاش‌های فعلی و برنامه‌ریزی شده برای کاهش زباله، تنها 7 درصد از حجم زباله‌ها را کاهش می‌دهد. به گفته دانشمندان دولت‌ها می‌توانند از طریق اقداماتی مانند محدود کردن فروش پلاستیک و جایگزین کردن اجباری کیسه‌های پارچه‌ای، کاهش چشمگیری در جریان ورود پلاستیک به اقیانوس‌ها داشته باشند، اما حتی اگر باز هم همه این اقدامات انجام شود، این فقط باعث می‌شود زباله‌ها به مقدار خیلی کمی کاهش یابد. اما در صورت ادامه روند فعلی، میزان ضایعات پلاستیکی وارد شده به اقیانوس‌ها تا سال 2040 به 39 میلیون تن در سال خواهد رسید، یعنی به ازای هر متر مربع خط ساحلی جهان، حدود 50 کیلوگرم زباله پلاستیکی! 

این یافته‌ها، حاصل یکی از دقیق‌ترین ارزیابی‌های جهانی است که تا به امروز در حوزه پسماندهای پلاستیکی صورت گرفته است. پلاستیک‌های یک‌بار مصرف که عموما برای بسته‌بندی کالاها استفاده می‌شود، چهره سیاره ما را در نیم قرن اخیر کاملا دگرگون کرده و اوضاع در آب‌های کشورهای در حال توسعه به مراتب بدتر از دیگر کشورهاست. کارشناسان می‌گویند هنگامی که پلاستیک‌ها وارد اقیانوس‌ها می‌شوند، بیشتر قسمت‌های آن برای همیشه در آنجا می‌ماند و در میکروپلاستیک‌هایی که باعث ایجاد مشکلات دیگر می‌شوند، فرو می‌روند به همین دلیل تلاش برای پاکسازی زباله‌ها از اقیانوس‌ها تاکنون بی‌نتیجه مانده است. 

ما چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟

عدم استفاده از ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی همچون لیوان، سفره و کاسه و بشقاب‌های پلاستیکی و نیز کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی در هنگام خرید و استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای و زنبیل از مهم‌ترین اقداماتی است که هر یک از ما ایرانیان می‌توانیم برای بهبود وضعیت آب و خاک کشورمان از بحران رو به رشد زباله‌های پلاستیکی انجام دهیم. گرچه تا به امروز کوچک‌ترین تلاشی از سوی دولت برای آموزش و ترویج همگانی برای کاهش مصرف پلاستیک صورت نگرفته، اما اقدامات فردی هر یک از ما می‌تواند نقش بسزایی در برون‌رفت از این بحران در کشور داشته باشد.