به اینترنت با طعم چینی عادت کنید/ اینترنت در ایران وارد سیاهچاله شد
علی رغم ادعاهای مقامات وزارت ارتباطات، گزارش ها و اطلاعات فنی از وجود اختلالات پی در پی و عمدی در اینترنت ایران حکایت دارد. آن هم در حالیکه در روزهای اخیر نشانه هایی مبنی بر آغاز فیلترینگ به سبک چینی ها در ایران ظاهر شده.
روزنامه فرهیختگان در گزارشی به صحت سنجی اداعاهای پی در پی مقامات وزارت ارتباطات درباره اینترنت پرداخته که مدام بر افزایش سرعت و کیفیت خدمات اینترنت در دولت سیزدهم تاکید دارند. حال آنکه تجربه شهروندان و کاربران اینترنت و فضای مجازی در ایران کاملا عکس سخنان مقامات دولتی است.
حتی در مواقعی مانند روزهای اخیر که اینستاگرام دچار اختلال شدید در کشور شد، وزارت ارتباطات آن را به مشکل در لینک های ارتباطی شمالی کشور از مبدا کشورهای همسایه ربط داد. حال آنکه داده های فنی معتبر نشان از چیز دیگری دارند؛ داده هایی که طبق گزارش اخیر روزنامه فرهیختگان ثابت می کنند که اینترنت و فضای مجازی در ایران طی ماه های گذشته به شدت دستخوش دستکاری و برخی اختلالات عمدی است.
طبق آخرین گزارش‌ها نیمی از سال گذشته در کشور اختلال اینترنتی داشته‌ایم که ۸۹درصد سهم اختلالات مربوط به وب‌سایت‌های بین‌المللی و ۶۷درصد هم اختلالات مربوط به ارتباطات اینترنتی اینستاگرام بوده است و در اردیبهشت‌ماه امسال نیز دیتاسنترهای ایران ۲۵برابر دیتاسنترهای خارجی با اختلال ارتباطات اینترنتی روبه‌رو بوده‌اند.
همزمان روزنامه اعتماد هم از قول آرین اقبال، دیگر کارشناس حوزه فناوری اطلاعات و شبکه‌های کامپیوتری درباره مشکل دسترسی به اینستاگرام در ایران نوشت: «این موضوع را نمی‌توان به کاهش سرعت اینترنت ارتباط داد چراکه اگر کاهش سرعت در نظر گیریم، کل پهنای باند پایین می‌آید در صورتی که الان این مشکل را تنها روی اینستاگرام و یک‌سری سرویس‌هایی مثل گیت‌هاب می‌بینیم. این امر نشان می‌دهد که یک اختلال عمدی در کار است. همه این موارد نشان از سیستم پیچیده‌ای است که این سیستم رفتاری شبیه سیستم فیلترینگ چین است.»
آرین اقبال گفته است: «روز گذشته و دو روز قبل، شرکت زیرساخت به افرادی که در کار‌های فنی هستند، پیامکی فرستاد مبنی بر اینکه ما قرار است تغییراتی داشته باشیم و این تغییرات باعث اختلال در اینترنت می‌شود و ممکن است قطعی داشته باشیم. این یک مساله قابل قبول و عادی است، ولی ما دیدیم که در اثر این تغییرات، فقط اینستاگرام و گیتاب مشکل پیدا کردند، در صورتی که تغییرات روی همه‌چیز تاثیر می‌گذارد. چنین اتفاقی به معنای تغییرات روی سیستم فیلترینگ است و سوال اصلی اینجاست که چرا تغییرات سیستم فیلترینگ باید روی چیزی که فیلتر نیست، تاثیر بگذارد؟ این امر نشان می‌دهد که احتمالا چیزی که الان فیلتر نیست، در حال اختلال پیدا کردن است.»
او نیز مانند سوزنگر معتقد است که مشخصات اختلافات فعلی اینترنت در ایران شبیه فیلترینگ چینی است.
اقبال در این زمینه گفته است: «فیلترینگ در کشور چند لایه دارد؛ لایه اول DNS است که زمانی که آی‌پی سرور را می‌گیرد، صفحه پیوند‌ها را برمی‌گرداند. این لایه برای سرویس‌های عادی بسیار راحت است. لایه دوم برای سرویس‌هایی است که فیلترینگ‌شان سخت‌تر است و در لایه آی‌پی، آنها را فیلتر می‌کنند. بدین معنا که شما نمی‌توانید به سرور متصل شوید و به اصطلاح به سیاهچاله می‌روید. ولی الان، چون در مدل جدید اینترنت، خیلی از سرویس‌ها پشت یک آی‌پی قرار می‌گیرند، این لایه برای همه سرویس‌ها قابل استفاده نیست.»
این کارشناس فناوری اطلاعات درباره لایه سوم فیلترینگ عنوان کرد: «لایه سوم را آنالیز پکت می‌گوییم. به بیانی ساده، پکت را باز و داخل آن تا لایه آخر نگاه می‌کنند و با توجه به اینکه برای چه سرویسی است، دراپش می‌کنند. نتیجه این لایه این می‌شود که پیچیدگی سنگینی داریم.»
اقبال در پایان خاطرنشان کرد: «صفحه پیوند‌ها را ما در لایه اول و در لایه‌های بعدی فقط اختلال می‌بینم. یعنی اگر چیزی به صورت آی‌پی فیلتر شده باشد، مثل تلگرام یا چیزی مثل اینستاگرام در لایه آنالیز پکت فیلتر شده باشد، فقط اختلال می‌بینیم و صفحه پیوند‌ها را مشاهده نمی‌کنیم. همه این موارد نشان از سیستم پیچیده‌ای است که این سیستم رفتاری شبیه سیستم فیلترینگ چین است. مستندات داخلی وجود دارد که حاکی از آن است که سیستم ما دارد مثل فیلترینگ چین عمل می‌کند.»
علی برکت الله ...