چاره‌اندیشی‌ برای اعتراضات با ریشه‌یابی مشکلات

مریم دهقان، وکیل دادگستری، در یادداشتی برای اعتمادآنلاین نوشت: اعتراضات هنگامی‌که در یک جامعه از سوی مردم رخ می‌دهد و به صورت مستمر در زمان‌های متفاوت، در اصناف مختلف و سطوح متعدد اجتماعی اعم از هنرمند، کارگر، اساتید، شاعران، دبیران و... شکل می‌گیرد و سنین گوناگونی از شهروندان را درگیر و در سطوح مختلف افراد اعم از اعتقادی و فرهنگی بروز می‌کند، نشان از ناکارآمدی‌های حکمرانی است و از شکاف حاکمیت با مردم، ضعف تخصص و مهارت در حل مشکلات خبر می‌دهد. ولیکن متاسفانه به رغم تکرار و تداوم اعتراضات و وجوه مختلف آن، همچنان در بدنه حاکمیت به جای شنیدن صدای مطالبات عمومی، دیدن واقعیت‌های موجود، آسیب‌شناسی و چاره‌اندیشی، شاهد انکار واقعیت‌های جاری، به نوعی توجه به حاشیه‌ها به جای تمرکز به اصل خواسته سرمایه‌های اجتماعی جوان هستیم و به مانند سابق، صرفاً بر کشورهای دیگر و گروه‌های خارجی توجه می‌شود.

این واقعیت که گروه‌هایی در خارج از کشور و نیز کشورهای دیگر مایل هستند از فضای پرتشویش فعلی و دغدغه‌های داخلی استفاده کنند واقعیتی غیرقابل انکار است و حقیقت فضای سیاست و بین‌الملل است؛ اما اینکه چه شرایطی در داخل جاری است که کشور به این حجم از التهاب رسیده و شکاف میان حاکمیت و ملت بیشتر و بیشتر شده مساله‌ای است که مدیران از توجه به آن سر باز می‌زنند یا گه‌گاه به دلیل نبود مهارت و تخصص در حل آن، چاره را برای خویش در ندیدن وضعیت جاری، انکار آن و توجه به حواشی دیده‌اند.

لکن هر جامعه برای آگاهی از شرایطش دارای شاخص‌ها و آمارهایی است؛ دریافت علل وضعیت جاری و سبب رسیدن به وضعیت موجود امری غیرممکن نیست.

کافی است به شرایط و آمارهای اقتصادی و بحران‌های اقتصادی جاری حداقل در همین دهه گذشته توجه کرد. شرایط فرهنگی جامعه را سنجید؛ آمار اشتغال و تحصیلات زنان را با دهه‌های گذشته به مانند دهه‌های ۵۰ و ۶۰ ارزیابی کرد؛ وضعیت اجتماعی، روابط بین‌الملل و بحران محیط‌زیستی و غیره را مورد توجه قرار داد. نسل دهه‌های ۸۰ و ۹۰ را تحلیل روانشناسی، نسل‌شناسی و شخصیت‌شناسی کرد. میزان سواد جهانی جامعه امروز ایران و اطلاعات زنان و جوانان جامعه امروز را از وضعیت‌های اقتصادی و اجتماعی سایر کشورها و جوامع دیگر ارزیابی کرد و دلایل رسیدن به وضعیت حساس کنونی را مورد شناخت و درک قرار داد و با آگاهی و فهم حقایق موجود به سوی حل مشکلات رفت.

حقیقت استفاده کشورهای دیگر از شرایط داخلی، نباید یک حاکمیت را اگر هوشیار و دارای سواد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی باشد از مشکلات جاری دور و به حواشی مشغول کند.

ندیدن ریشه‌های اعتراضات جاری و خاموش کردن اساتید، دانشجویان و اقشار مختلف شاید یک سکوت موقتی ایجاد کند اما راه درمان دردهای موجود نیست و این تروما و هم‌ذات‌پنداری با یک موج دیگر، یک مشکل جدید یا یک اتفاق به صورت خیلی شدیدتر باز شعله می‌کند.

لذا لازم است حاکمیت بستر اجتماعی کنونی را درک کند و در قدم اول با نگاهی صلح‌آمیز به همین قانون اساسی موجود که یک مرتبه در سال ۱۳۶۸ بازنگری شده و الان بیش از ۳۰ سال است که هیچ بازنگری‌ای نشده است توجه کند؛ قطعاً می‌تواند کمک شایانی به رفع شکاف میان حاکمیت و مردم و حل مشکلات کند. مطابق اصل ۲۷ قانون اساسی تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها به رسمیت شناخته شده است و مطابق اصل ۲۴ قانون اساسی نشریات و مطبوعات در بیان مطالب آزادند و کلیتِ فصل دوم قانون اساسی به حقوق و آزادی‌های بنیادین توجه داشته است؛ اگر همین میزان در عمل و اجرا هم از سوی حکمرانان محترم شمرده شود و به اعتراضات و مشکلات زنان، خود حاکمیت توجه نشان دهد و سازماندهی کند، می‌تواند به آرامش و صلح داخلی و احیای جامعه کمک کند.

سپس در قدم‌های بعدی نسبت به حذف گشت ارشاد که بیشتر با برخورد ناصواب و ناکارآمد به سمت تخریب پایه‌های دینی ملت گام برداشته و از هدف بنیاد‌ی‌اش بسیار دور شده، اقدام کند و به جای جداسازی هنرمندان، اساتید، روزنامه‌نگاران، نویسندگان، دانشجویان و اقشار مختلف اجتماعی و مذهبی منتقد داخل مرز، از تفکر، دلسوزی، علم و تخصص آنها در حل مشکلات پیش‌آمده بهره ببرد و صدای آنان را بشنود. به ضرس قاطع وضعیت موجود و مشکلات با معطوف شدن به دشمن خارجی واقعی یا فرضی خارجی حل نمی‌شود و اگر در ظاهر سکوتی را حاکم کند، در باطن موج شدیدتری از نارضایتی را به همراه می‌آورد و به زودی مانند فرونشست یا فروچاله‌های زمین، حاکمیت نیز با فرونشست‌های جدی مواجه می‌شود که جبران آن شاید بسیار دشوار یا غیرممکن شود. بنابراین باید در زمان فعلی حاکمیت تمام توان خویش را بر آگاهی از جنس مشکلات معطوف و از ظرفیت‌های فکری داخلی به منظور رشد، توسعه و صلح داخلی استفاده کند.