باید به جهت‌گیری درست و رویکرد پسندیده شادی همگانی توجه داشت

«عید غدیر شادمانی همگانی» عنوان یادداشت سید عطاءالله مهاجرانی برای روزنامه اعتماد است که در آن آمده: واقعیت این است که مطابق سابقه ما در سنت‌های مراسم دینی خود بیشتر بر سوگواری همگانی توجه و تاکید داشته‌ایم تا شادمانی همگانی در اعیاد. نخستین‌بار به این موضوع در قاهره توجه کردم. دوستی مصری از اساتید دانشگاه الازهر که دید من تحت تاثیر مراسم شادی و موسیقی و مدیحه‌سرایی در میلاد امام حسین علیه‌السلام در مسجد راس‌الحسین و اطراف آن قرار گرفته‌ام و از شادی اشک‌هایم جاری است! گفت: «شما ایرانیان شیعه احزان هستید و ما مصری‌ها شیعه افراح!» 

سخنش دقیق و درست بود! ما از حد تعادل خارج شده‌ایم. دو ماه محرم و صفر و نیز دو ایام فاطمه، سوگواری‌های عمومی است، اما میلاد پیامبر و سیزده رجب و میلاد امام حسین و دیگر امامان علیهم‌السلام و نیز اعیاد فطر و قربان و غدیر همواره کمرنگ بوده است. امسال این سنت تاریخی بی‌توجهی نسبت به شادی همگانی شکست و شاهد شادی همگانی در عید غدیر در تهران، مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها بودیم. باید این سنت شادی همگانی به کوچک‌ترین واحد زندگی اجتماعی یعنی روستاهای ما نیز تعمیم پیدا کند. بدیهی است که هر کار بزرگی تا به اصطلاح این روزها نهادینه شود و جا بیفتد، اشکال‌ها و نقد خود را داراست، اما باید به جهت‌گیری درست و رویکرد پسندیده شادی همگانی توجه داشت. دینداری و گرایش دینی در حقیقت سبکبالی و شادی معنوی و روحانی است. جلال‌الدین بلخی که همیشه از زاویه‌ای بسیار پرلطف و کم‌نظیر به پدیده‌ها می‌نگرد، گویی جشن ولایت را جشن شادی همگانی تصور و تصویر کرده است، مولوی در تفسیر سخن پیامبر اسلام محمد مصطفی صلوات‌الله علیه، «من کنتُ مولاه فهذا علی مولاه» در دفتر ششم مثنوی معنوی سروده است: 

زین سبب پیغامبر با اجتهاد/ نام خود وانِ علی مولا نهاد/

گفت هر کو را منم مولا و دوست/ ابنِ عمِّ من علی مولای اوست/ کیست مولا آنک آزادت کند/  بند رِقِیت 

ز پایت بر کند/  چون به آزادی نبوت هادی است/  مومنان را ز انبیا آزادی است/  ای گروه مومنان شادی کنید/  همچو سرو و سوسن آزادی کنید

در واقع جشن ولایت، جشنواره آزادی و شادی همگانی است. به این نکته در روایات ما نیز توجه بلیغ شده است. روایتی از امیرمومنان امام علی علیه‌السلام که روز عید غدیر جشن امامت و ولایت اوست، نقل شده است. به نظرم این روایت به روشنی می‌توان پشتوانه نظری و سند شادی همگانی تلقی شود. روایت در خصال شیخ مفید نقل شده است، علامه مجلسی هم در بحارالانوار آن را در کتاب الایمان و الکفر در باب فضیلت‌های شیعیان روایت کرده است. «شیعتنا بمنزلة النحل... اِخْتار لنا شِیعةً ینْصُرُوننا و یفْرحُون بِفرحِنا و یحْزنُون لِحُزْنِنا و یبْذُلُون أمْوالهُمْ و أنْفُسهُمْ فِینا أُولئِک مِنّا و إِلیْنا .» (۱)  « شیعیان ما همانند زنبور عسلند... خداوند شیعیان را برای ما برگزید، ما را یاری می‌کنند و در شادمانی ما شادمانی می‌کنند و در اندوه ما اندوهگسارند، دارایی‌های خود و جان‌شان را در راه ما نثار می‌کنند، آنان از ما هستند و به سوی ما هستند.»

ما در اندوه و احزان اهل بیت در غمگساری سنگ تمام گذاشته‌ایم و به نحو اجمل و اکمل عمل کرده‌ایم. عاشورا تبدیل به فرهنگ عمومی غمگساری شده است. ‌باید غدیر نیز تبدیل به فرهنگ شادمانی عمومی شود! مثل هر دو بال پرنده، ‌باید هر دو بال غمگساری و شادی متوازن و متعادل باشند تا پرواز در افق‌های دوردست ممکن شود و «ای گروه مومنان شادی کنید!»