باید از محیط زیست امنیت‌زدایی شود

علی ربیعی در یادداشتی با عنوان «امنیت زیست محیطی» در روزنامه اعتماد نوشت: پنجم ژوئن به عنوان روز جهانی محیط زیست نام گرفته است.

«سرزمین ما، آینده ما» شعار امسال روز جهانی محیط‌زیست است.

چگونگی زیست همراه با سلامت، کمیت و کیفیت زندگی انسان‌ها هر روز ارتباط وسیع‌تری با محیط زیست می‌یابد. محیط زیست چه در سطح جامعه چه سطح جهانی از سه عامل تاثیر می‌پذیرد: 

۱-  سیاستگذاری‌های توسعه صنعتی و کشاورزی. 

۲-  فرهنگ عمومی جوامع، قواعد اجتماعی در هر جامعه. 

۳-  رفتارهای زیست محیطی افراد در جامعه.

امروزه، بدون تردید هرگونه تلاشی در جهت احیای محیط زیست، امری در راستای خیر جمعی و مرتبط با زندگی امروز و فردای انسان‌هاست که متاسفانه با موانعی روبرو است. خوشبختانه در چند سال اخیر، سازمان‌های مردم نهاد و خیریه‌های بسیاری در زمینه محیط زیست فعال شده‌اند. 

فعالیت‌های مطالبه‌گری، پرسشگری و نقد سیاست در ذات سازمان و خیریه‌های محیط زیستی وجود دارد.  همچنین ترویج فرهنگ محیط زیستی نیز از جمله وظایف این نوع سازمان‌هاست.

در این میان، دولت‌ها، نوع نگاه و سیاستگذاری آنها، اصلی‌ترین نقش را در سرنوشت محیط زیست بازی می‌کند. وقتی دولت‌ها در درازمدت در تبعیت از برخی عوامل خود، تخریبگر محیط زیست می‌شوند، فرهنگ عمومی نیز کمکی به حفظ ارزش‌ها و هنجارهای محیط زیستی نمی‌کند. دستیابی به ثروت (به هر قیمتی) به تخریب امروز و آینده فرجامی است که با آن روبه‌رو هستیم.

 ناآگاهی از میزان منابع آب و خاک، توسعه صنعتی مبنی بر عدم مطالعه محیط زیستی به نحوی که توزیع صنایع برخلاف منطق آینده‌نگر تداوم یافته، فشار ذی‌نفعان منطقه‌ای برای راه انداختن نمایش به خصوص از سوی نمایندگان استان‌ها و مسوولان استانی و همچنین منطقه‌ای‌بینی، فساد اقتصادی و غارت منابع طبیعی، سیاست‌های توده‌ستایانه برخی دولت‌ها بخشی از این روند را نشان می‌دهد.

در این میان، نهادهای مدنی در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی را برای به منطق کشیدن این فرآیند صورت داده‌اند. متاسفانه نگاه امنیتی غلط به این نوع فعالیت‌ها در چند سال گذشته، منجر به تبعاتی همچون زندان و محکومیت برای این فعالان شده است. باید از محیط زیست، امنیتی‌زدایی شود و به جای آن «امنیت زیست محیطی» را درک و جاری کنیم. اتفاقا بیش از دو دهه است که مکاتب امنیت ملی، علاوه بر امنیت نظامی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، امنیت زیست محیطی را به لحاظ اهمیت آن وارد ادبیات این مطالعات کرده‌اند. 

این یک مسوولیت جمعی است که هریک از ما می‌توانیم هم با مطالبه‌گری و هم رفتار خود به ایران امروز و فردا کمک کنیم