تغییر رویکرد وزارت بهداشت برای تشویق زنان به فرزندآوری در سن بالا خطرات سلامت مادر و جنین را نادیده می‌گیرد

نیره خادمی- سیمین کاظمی، جامعه شناس حوزه زنان هم ابتدا به توجه دادن اذهان نسبت به خطرات این کار برای سلامت زنان، نوزاد و جامعه تاکید دارد. او در این باره با توضیح مختصری از تغییر سیاست جمعیتی، معطوف شدن به افزایش جمعیت و تغییر رویکرد و دستورالعمل‌های وزارت بهداشت ادامه می‌دهد: «بارداری در سن زیر ۱۸ و بالای ۳۵ سال که براساس متون و پژوهش‌های پزشکی به عنوان بارداری پرخطر شناسایی می‌شد، از شمول پرخطر بودن خارج و حذف شد و دیگر از نظر وزارت بهداشت سن کمتر از ۱۸ و بیشتر از ۳۵ خطرساز نیستند. این تغییر رویکرد هر چند برای تشویق زنان به فرزندآوری اتخاذ شده اما خطراتی را که جان و سلامت مادر و جنین را تهدید می‌کند، نادیده می‌گیرد. وزارت بهداشت هم مانند برخی دیگر از دستگاه‌های دخیل در امر افزایش جمعیت، افزایش کمی را هدف خود می‌داند و به جنبه‌های مهم دیگر مانند سلامت مادر و جنین بی‌توجه و بی‌اعتناست. سن ۱۵ تا ۴۹ سال سن باروری زنان است، به این معنی که امکان وقوع بارداری در این بازه سنی وجود دارد ولی به این معنی نیست که تمام این بازه، سن مناسب برای بارداری است. مرجعی مثل سازمان بهداشت جهانی خطرات بارداری در سن پایین را متذکر شده و می‌گوید بارداری در سن زیر ۱۹ سال نسبت به سن ۲۰ تا ۲۴ سال با خطر بالاتر اکلامپسی، اندومتریت و عفونت‌های سیستمیک همراه است. همچنین با احتمال بیشتری نوزادشان نارس و دچار کمبود وزن و مشکلات جدی در بدو تولد خواهد بود. در زنان بالاتر از ۳۵ سال هم امکان از دست رفتن بارداری، تولد نوزادان با مشکلات و ناهنجاری‌های کروموزومی بیشتر است و احتمال ابتلا به دیابت بارداری و فشارخون بالا در آنها بیشتر است و با احتمال بیشتری زایمان‌شان با روش سزارین انجام می‌شود.» او معتقد است که وزارت بهداشت چشم بر این خطراتی که با سن بالا و پایین برای مادر و نوزاد وجود دارد، بسته و انکار بارداری پرخطر را راهی برای افزایش جمعیت می‌داند درحالی که این موضوع، مادرانی که سواد و آگاهی کافی ندارند را در معرض خطر قرار می‌دهد و با رسالت وزارت بهداشت که محافظت از سلامت جامعه است مغایرت دارد: «بارداری باید در شرایط امن و بدون عارضه انجام شود، بی‌خطر نشان دادن تمام بازه سنی ۱۵ تا ۴۹ سال، زنان را با خطرات جسمی ناشی از بارداری در سنین دو سر طیف مواجه خواهد کرد. همچنین تایید و تشویق به کودک همسری و مادر شدن نوجوانان است که خود پیامدهای جدی در سلامت جسمی، روانی و اجتماعی نوجوانان دارد.»

برای حل مشکل جمعیتی چه باید کرد؟

از نظر این جامعه‌شناس، دولت‌ها به جای این اقدامات باید به حل مشکلات اصلی در این زمینه‌ها توجه کنند آن‌هم در شرایطی که فراهم نبودن شرایط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی منجر به تجرد یا ازدواج در سنین بالاتر می‌شود و در نتیجه فرزندآوری را کاهش می‌دهد؛ «لازم است وضعیت اقتصادی اصلاح شود، امید به جامعه بازگردد و قوانین خانواده که به زیان زنان است اصلاح شود و تشکیل خانواده برای زنان متضمن از دست دادن حقوق‌شان نشود. تا جایی که به وزارت بهداشت مربوط است به حقوق باروری و حق اختیار زنان بر بدن‌شان احترام بگذارد و رویکرد تشویقی و احترام‌آمیز را به جای وضع ممنوعیت و محدودیت در پیش بگیرد.» به گفته او قوانین فعلی ازدواج به شکلی است که زن بعد از آن، استقلال و حقوق خود را از دست می‌دهد و تحت قیمومت مرد در می‌آید و برای اکثر فعالیت‌هایش مجبور به کسب اجازه از مرد است، با چنین قوانینی زنان تحصیلکرده و مدرن که علاقه‌مند به حفظ آزادی و استقلال‌شان هستند به قرارداد ازدواج است، رغبت نشان نمی‌دهند؛ «در مورد فرزندآوری هم اولا مادر حقی بر فرزند ندارد و فرزند متعلق به پدر است و پدر می‌تواند درباره او تصمیم بگیرد. ثانیا حمایتی از زنانی که بچه‌دار می‌شوند وجود ندارد و به خصوص زن اگر شاغل باشد به علت نبود مهدکودک در محل کار یا گران بودن هزینه مهد مجبور است بین شغل و مراقبت از کودک دست به انتخاب بزند یا سختی فراوانی را برای ایفای دو نقش همزمان تحمل کند‌.»