زمستان؛ فصل صیادی در خزر

اعتمادآنلاین| زمستان خزر فصل صید و حضور صیادان در دریاست؛ همان هایی که دل به آب می زنند و نان برای زن و فرزند می برند.

امسال هم همانند سال های قبل با آمدن پاییز، فصل کار صیادان گیلانی آغاز شد و 49 شرکت  تعاونی صیادی پره استان از 20 مهرماه با حضور نزدیک به 4000 صیاد از آستارا تا چابکسر فعالیت خود را برای صید انواع ماهیان استخوانی از جمله کفال، کولی، سفید، کپور، سیف و سوف آغاز کردند.

صید ماهی از خزر تا 15 فروردین ماه سال بعد ادامه دارد و بعد از اتمام این مدت براساس نظر کمیته مدیریت صید استان نسبت به اتمام یا تمدید صید تصمیم‌گیری می‌شود.

دریا نعمت الهی و منشا روزی است؛ آن را تمیز نگه داریم

به یکی از پره های صیادی در ساحل انزلی رفتیم. پیرمرد عرق ریزان ولی خوشحال از صیدی که امروز به تورشان خورده، از قایق پیاده شد و می خواست در جمع کردن تور به سایر صیادان کمک کند که اجازه خواستم چند دقیقه ای از وقتش را بگیرم. با وجود سردی هوا، عرق پیشانی اش را پاک می کند و می گوید: 72 سال سن دارم و بعد از بازنشستگی وارد این حرفه شدم و اکنون 20 سال است که صیادی می کنم.

می پرسم در هوای سرد به دریا رفتن برای صید سخت نیست؟ پاسخ می دهد: از صیادی لذت می برم و وقتی گرم کار می‌شوم اصلا سرما را حس نمی کنم. هر کاری سختی و مشکلات خاص خودش را دارد و صیادی و حضور در دریا هم سختی های مخصوص خودش را دارد ولی وقتی عاشق کاری که انجام می دهی باشی، سختی ها به چشم نمی آیند.

او که حتی نامش را نگفت، تاکید می کند: دریا را دوست دارم و از بودن کنار این نعمت الهی خسته نمی شوم؛ حتی پیش آمده در هفته حتی یک روز هم داخل شهر نرفتم، بودن در دریا یعنی خاطرات خوب و طی این مدت هیچ خاطره بدی از صیادی ندارم.

این صیاد پیر که از کودکی در کنار دریا بزرگ شده ادامه می دهد: وقتی می بینم آب آلوده است واقعا غصه می خورم. وقتی کودک بودم دریا زلال بود و تعداد ماهیان دریا بیشتر از ماسه بادی های ساحل بود و با دست ماهی می گرفتیم ولی الان ماهی پیدا نمی شود.

وی می افزاید: دریا نعمت الهی و منشا نعمت و روزی است و باید آن را تمیز نگه داریم. 2500 سال پیش می گفتند حتی آب دهان در دریا نریزیم و پاکیزه نگه داشتن آب تا این اندازه مهم بود ولی الان فاضلاب‌ها را وصل کردند به دریا و رودخانه!

یک شغل سنگین و نفس گیر برای کسب روزی

فرزاد نیکنام، یکی دیگر از صیادان پره، جوانی است که از تالش آمده و بیشتر از سه سال است که صیادی می‌کند. او می گوید که تابستان ها در مزرعه کار می کند و زمستان به خاطر بیکاری و نداشتن شغل ثابت به پره آمده و دل به دریا زده است.

وی در پاسخ به اینکه آیا در دوره های آموزشی شرکت کرده؟ می افزاید که کنار دریا بزرگ شده و از کودکی با صیادی آشنا شده و کاربلد است و ادامه می دهد: به نظرم صیادی آخر کار است، یک شغل سنگین و نفس گیر برای کسب روزی که در سرمای زمستان حداقل هفت ساعت در آب و سرما هستیم.

این صیاد جوان با بیان اینکه متاهل است، تصریح می کند: وقتی دستمزدم را می‌گیرم بخش کمی را صرف امور روزمره خود کرده و مابقی را برای خانواده ام می فرستم. ماهیگیری شغلی نیست که بتوان برای امرار معاش خانواده روی آن حساب کرد، چون وقتی تور به آب می ریزی نمی دانی پُر می شود یا نه.

وی با بیان اینکه دستمزد در پره درصدی است، می گوید: اگر ماهی باشد همان چند درصد هم خوب است؛ البته اگر ماهی اوزون برون به تور بخورد که «نانت در روغن است» و زندگی ات از این رو به آن رو می شود که البته الان کمیاب شده است.

نیکنام، با اشاره به اینکه از دریا نمی ترسد و از کودکی وسط دریا بوده و اتفاقات و سوانحی که ممکن است رخ دهد، برایش عادی است، ادامه می دهد: چند سال پیش که با قایق پارویی برای صید وسط دریا بودیم، ناگهان طوفان شد و تا به خودمان بیاییم، دریا قایق را در هم کشید و با ماهی هایش برد و ما هم اگر قایق موتوری برادرم نبود، غرق شده بودیم و این برایم یک خاطره توام تلخ و شیرین از دریا بود.

گرانی ادوات ماهیگیری و کرونا؛ دغدغه این روزهای پره

یحیی گل امینی، رئیس هیئت مدیره شرکت تعاونی پره برادران شهید کریم بخش انزلی با بیان اینکه از 13 سالگی وارد دریا شدم و 55 سال است که صیادی می کنم، گفت: شش صبح به دریا میر ویم و بعضی مواقع تا 11 شب کار می کنیم و چون پره، صید انتظاری است معلوم نیست آن روز با تور پُر بر می گردیم یا خالی.

وی با اشاره به اینکه صیادی سخت است و فقط عشق و علاقه می تواند ما را در این کار نگه دارد، افزود: گرانی ادوات و ارزانی ماهی از جمله مهمترین این مشکلات است. توری که پارسال کیلویی 60 هزار تومان خریدم، امسال 180 هزار تومان شده است.

گل امینی درخصوص نحوه فروش ماهی های صید شده نیز عنوان کرد: ماهی را در بازار ماهی فروشان عرضه می‌کنیم؛ البته با توجه به اینکه هر شرکت تعاونی توان خرید ادوات صید را ندارد، ناچارا در تابستان هر سال با یک سماک قرارداد می بندیم و پولی که می گیریم را خرج ادوات ماهیگیری و تور و تراکتور می کنیم و زمستان ماهی را به سماک برای فروش می دهیم.

وی افزود: سماک ماهی را می فروشد و 10 درصد بابت حق العمل و 30 درصد هم بابت بدهی می گیرد. 20 درصد خرج هزینه های پره می شود و 40 درصد باقی مانده باید بین 100 نفر تقسیم شود؛ البته چند سالی است که صید کم شده و در نتیجه پول کمی آخر کار می ماند.

رئیس هیئت مدیره شرکت تعاونی پره برادران شهید کریم بخش انزلی، با بیان اینکه قانونا هر تعاونی پره باید 100 نفر باشد ولی امسال و پارسال به خاطر کرونا تعداد کارگران کم شده و الان بیشتر شرکت‌ها این مشکل را دارند، اظهار کرد: کارگرها فقط بیمه حوادث هستند و به دلیل هزینه بالا، نمی توانیم کارگرها را بیمه کنیم.

وی ادامه داد: آذرماه همیشه فصل پُر صیدی بود و قبلا صیادان وقتی خرید می‌کردند، برای آذرماه چک می دادند، زیرا بهترین زمان صید است ولی چند سالی است که آذرماه هم آن طور که انتطار داشتیم، ماهی به تورمان نخورد.

گل امینی با بیان اینکه صیادها تابستان بیکارند و هر کس بر حسب علاقه و توانایی خودش کار می‌کند، افزود: من خودم عاشق صید و دریا هستم؛ حتی حاضر نیستم به هیچ قیمتی سراغ کار دیگری بروم و اگر دریا نروم، میمیرم.

اعتبار 20 میلیارد ریالی برای تکثیر و بازسازی ذخایر ماهی های دریای خزر

عظیم مدبری، مدیرکل شیلات گیلان در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه در حال حاضر 49 تعاونی پره صیادی فعال در سطح استان با حدود 4000 صیاد مشغول فعالیت هستند، افزود: در فصل صید سالجاری تاکنون در حدود 400 تن انواع ماهی صید داشتند که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل هشت درصد کاهش داشته است.

مدبری با بیان اینکه در راستای حمایت از قشر صیاد در طول سال علاوه بر حمایت های تسهیلاتی، اقداماتی در قالب معرفی شرکت های تعاونی پره صیادی به بانک ها داریم، تصریح کرد: با هدف بازسازی ذخایر ماهی و کمک به افزایش تعداد ماهی در سبد صید جامعه صیادی سالانه حدود 20 میلیارد ریال از محل اعتبارات ملی برای تکثیر و بازسازی ذخایر ماهیان دریای خزر انجام می شود.

وی با بیان اینکه در استان گیلان چهار مرکز در این زمینه فعالیت دارند، خاطرنشان کرد: دو مرکز شهید بهشتی و شهید انصاری در رشت، مرکز مرحوم یوسف پور در سیاهکل و همچنین یک مزرعه 100 هکتاری در کیاشهر هستند که نزدیک به 176 میلیون قطعه انواع بچه ماهی استخوانی و خاویاری را تولید و در رودخانه های منتهی به دریای خزر رهاسازی می کنند.

پیگیر بیمه صیادان هستیم

مدیرکل شیلات گیلان درخصوص بیمه تامین اجتماعی که یکی از ضروریات جامعه صیادی است، تاکید کرد: با پیگیری‌های انجام شده از سال گذشته در راستای مصوبات سفر دوم دولت نهم به استان که بحث پرداخت سهم دولت برای بیمه صیادان مطرح شده بود، برای 3200 نفر از صیادان پرونده تشکیل و به سازمان تامین اجتماعی ارسال شد.

وی افزود: در سال 97 به مدت سه ماه این مبلغ از طرف سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها به تامین اجتماعی پرداخت شد که متاسفانه به علت عدم ادامه تامین و پرداخت این مبلغ از سوی سازمان هدفمندسازی یارانه ها به تامین اجتماعی این طرح متوقف شد.

مدبری اضافه کرد: با پیگیری‌هایی که توسط رئیس مجمع نمایندگان استان و نمایندگان نوار ساحلی گیلان در حال انجام است، سهم دولت را که برای سال آینده پنج میلیارد تومان در قالب بیمه صیادان پیش بینی شده از محل هدفمندسازی یارانه ها پرداخت می کنیم.

مدیرکل شیلات گیلان، با اشاره به کاهش صید ماهی و توجه به راهکارهای افزایش درآمد تعاونی های صید پره، تاکید کرد: دو منظوره کردن این تعاونی ها در دستور کار قرار دارد که به همین منظور از سال 98 کارگروه تخصصی با حضور ادارات کل میراث فرهنگی، تعاون و شیلات تشکیل شده و شش تعاونی پره استان به عنوان پایلوت در طول نوار ساحلی در راستای فعالیت های گردشگری و تفریحی انتخاب شدند تا از این محل بتوانیم افزایش درآمد برای جامعه صیادی پره را شاهد باشیم.

صدور مجوز پرورش ماهی در قفس برای پره های صیادی

مدبری با بیان اینکه به تعداد زیادی از پره ها مجوز پرورش ماهی در قفس دادیم که در صورت انجام، تعداد زیادی از صیادان پره مشغول به کار می‌شوند و در افزایش درآمد سرانه آنها موثر خواهد بود، گفت: در تمام دنیا توسعه آبزی پروری توسط جامعه صیادی انجام می شود.

وی با اشاره به اینکه صیادان غیر مجاز با صید بی رویه باعث کاهش ماهی و آسیب زدن به ذخایر دریا می شوند، ابراز کرد: در استان گیلان 10 پایگاه یگان حفاظت منابع، نقش بسزایی در کاهش جرم، قاچاق ماهی و برخورد با صیادان غیرمجاز دارند که این کار باعث می‌شود سرانه صید تعاونی های پره و صیادان قانونمند بیشتر شود.

صید پره یا تورگستر یکی از قدیمی‌ترین روش‌های صید ماهیان استخوانی در حاشیه جنوبی دریای خزر است که قدمتی چندصد ساله دارد؛ بنا بر بعضی از شواهد این نوع ماهیگیری از شهرستان بندرانزلی ابداع شده و به تدریج در مناطق دیگر حاشیه جنوبی دریای خزر رواج یافته است.

در این روش یک سر توری که معمولا 1000 متر طول و هفت تا 10 متر ارتفاع دارد توسط قایق چوبی بزرگی در دریا به شکل حرف یو(U) گسترده می‌شود و سر انتهایی تور با فاصله حدودا 100 متری از نقطه اولیه به ساحل باز می‌گردد. قطر سوراخ‌های تور پره به اندازه‌ای است که تنها ماهیان بالغ را صید کرده و بنابراین در حفظ ذخایر آبزیستی و بچه ماهی‌ها بسیار موثر است.

پس از گذشت مدتی تور از سر انتهایی آن توسط نیروی وینچ تراکتور به داخل ساحل کشیده شده و جمع می‌شود. در نتیجه ماهیانی که داخل تور به دام افتاده‌اند به تدریج به سمت ساحل هدایت شده و توسط صیادان جمع‌آوری می‌گردند.

در زمان‌های قدیم کشیدن و جمع کردن تور توسط نیروی صیادان و با کمک حیوانات صورت می‌گرفت و صیادان با خواندن اشعار محلی انسجام و شور ویژه‌ای را ایجاد می‌کردند، اما امروزه این کار توسط نیروی مکانیکی تراکتور انجام می شود.

منبع: ایسنا