آقای استاندار، شما هم مسئولید! / رشد جمعیت گیلان در وضعیت هشدار قرار دارد

اعتمادآنلاین| جمعیت به عنوان یکی از موئلفه‌های اقتدار در هر کشور و جامعه محسوب می‌شود. این موئلفه مهم در کشورهای مختلف با مشکلات و مصیبت‌های گوناگونی روبه‌روست ولی در کشورهایی مانند چین و هند به افزایش قدرت چانه‌زنی در مسائل بین‌المللی و موفقیت‌های داخلی تبدیل شده‌است.

البته این جمعیت برای کشورهایی که دارای سیستم و نظام کارآمد نیستند می‌تواند به بحران تبدیل شود و این موضوع را در برخی کشورهای آفریقایی می‌توانیم مشاهده کنیم ولی در این میان هستند کشورهایی که کیفیت جمعیت را به کمیت ترجیح می‌دهند و این موئلفه اقتدار و قدرتنمایی را محترم می‌شمارند.

ایران در سال‌های ابتدایی انقلاب و به ویژه دهه60 با رویکرد افزایش جمعیت پیش رفت ولی با رحلت بنیانگذار جمهوری‌اسلامی ناگهان سیاست‌های جمعیتی با شعار فرزند کمتر، زندگی بهتر افکارعمومی ایران را درگیر کرد ولی چندان به این شعارها توجهی نشد تا زمانی که مصائب معیشتی و اجتماعی مردم را وادار به کاهش زاد و ولد کرد.

مشکل یا بهتر بگوییم معضلی که آینده ایران را تهدید می‌کند و می‌تواند به ارثیه‌ای نامبارک برای ایران فردا تبدیل شود.

در این بین در آماری که همایش ملی سالمندی ارائه شد، استان گیلان با جمعیت سالمندی 11.7 درصد، یعنی چیزی بیش از سه درصد بالاتر از میانگین کشوری، سالمندترین استان شناخته شده است.

در همین حال مدیرکل ثبت احوال گیلان، آخرین جمعیت استان براساس داده های سال 1399 را دو میلیون و 571 هزار نفر دانست و تصریح کرد: در این جمعیت 51 درصد مرد و 49 درصد زن و 65 درصد روستایی و 35 درصد شهری است.قاسم روحانی فر افزود: اولین شناسنامه در ایران سال 1297 و اولین شناسنامه در گیلان سال 1304 صادر شده است.

روحانی فر، نرخ رشد جمعیت در گیلان را 0.4 به ازای هر 1000 نفر دانست و عنوان کرد: نرخ رشد جمعیت در کشور یک به ازای هر 1000 نفر است. میانگین سنی جمعیت گیلان نیز 35 سال می باشد که حدود 20 درصد آن را نیروی جوان یعنی 29-15 سال و 9.5 درصد آن را سالمندان یعنی 65 سال به بالا تشکیل می دهند.وی میانگین امید به زندگی در گیلان را در زنان شهری 78 سال، در مردان شهری 75 سال، در زنان روستایی 74 سال و در مردان روستایی 71 سال دانست و گفت: جمعیت مولد 64-15 ساله در گیلان حدود 73 درصد معادل یک میلیون و 877 هزار نفر است که نشان می دهد پنجره جمعیتی گیلان باز است. البته طبق برآوردها تا سال 1415 به 70 درصد خواهیم رسید.این مقام مسئول، با بیان اینکه گیلان با بحران سالمندی مواجه است، اضافه کرد: پیش بینی می شود جمعیت سالمند استان از 9.5 درصد فعلی به 10.5 درصد تا سال آینده برسد.

مدیرکل ثبت احوال گیلان، با اشاره به کاهش نرخ موالید کشور از سال 94 تا سال 98، متذکر شد: رشد جمعیت کشور روند نزولی داشته و با کاهش جمعیت مواجه هستیم، یعنی نرخ رشد جمعیت از 1.29 در سال 90 به 1.24 در سال 95 رسیده و در حال حاضر کمتر از یک است.وی با بیان اینکه از یک میلیون و 570 هزار نوزاد کشور در سال 94، 42 هزار نوزاد در سال 95 کاهش یافت، خاطرنشان کرد: همچنین با کاهش 41 هزار نوزاد در سال 96، 121 هزار نوزاد در سال 97 و 170 هزار نوزاد در سال 98 مواجه هستیم. در استان گیلان نیز از 31 هزار و 336 نوزاد در سال 95 به 22 هزار و 815 نوزاد در سال 98 رسیدیم.روحانی فر، نرخ ولادت در گیلان و کشور را به ترتیب 8.8 و 14.1 به ازای هر 1000 نفر دانست و عنوان کرد: سال گذشته 18 هزار و 365 مورد وفات در گیلان و 393 هزار و 983 مورد در کشور داشتیم لذا نرخ مرگ در گیلان از 6.4 در سال 97 به 7.1 در سال 98 رسیده، در حالی که نرخ مرگ در کشور 4.6 به ازای هر 1000 نفر است.

وی 15 درصد فوتی های گیلان در سال گذشته را 85-80 ساله و 2.4 درصد را 29-15 ساله دانست و یادآور شد: سال 98 از 521 هزار و 485 مورد ازدواج در کشور، 16 هزار و 432 مورد مربوط به گیلان بوده است لذا نرخ ازدواج در گیلان و کشور به ترتیب 6.3 و 6 به ازای هر 1000 نفر است.

مدیرکل ثبت احوال گیلان، میانگین سن ازدواج مردان را 28 سال و زنان را 25 سال دانست و گفت: از 173 هزار و 494 مورد طلاق در سال گذشته، 7012 مورد معادل چهار درصد سهم گیلان است که نشان می دهد نرخ طلاق در گیلان 2.7 به ازای هر 1000 نفر و در کشور دو است. همچنین میانگین سن طلاق در مردان 39 سال و در زنان 34 سال است.

از سال 94 تاکنون، با کاهش نرخ موالید، بحران کاهش جمعیت و کاهش جمعیت جوان کشور روبرو شده‌ایم. در کنار این موارد شاخص نرخ رشد کشور که یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های جمعیتی است، در دهه نود روندی نزولی را در پیش گرفته است. نرخ رشد جمعیت سال 1390 معادل 1.29 درصد بود و سال 1395 به 1.24 درصد رسید تا اینکه در سال 98 این رقم برخلاف تمامی پیش بینی‌های پژوهشی به کم‌تر یک درصد رسید تا جدی بودن بحران کاهش جمعیت را بار دیگر به همه گوشزد کند.

بر اساس پژوهش‌ها، پیش بینی می‌شد که شمار موالید سال 98، رقم یک میلیون و 205 هزار نفر باشد اما دلایل متعدد معادلات را به هم ریخت و این رقم به یک میلیون و 196 هزار نفر نزول پیدا کرد. با ادامه روند کنونی و در صورت عدم اجرای قوانین جمعیتی، قوانین مربوط به کمک باروری زوجین و عدم اجرای سیاست‌های کلی جمعیت چندین دهه آینده برای ایران بحران ساز خواهد بود.

در همین خصوص صالح قاسمی کارشناس تحولات جمعیت، گفت: تاریخچه تحولات جمعیت ایران فراز و نشیب‌های زیادی طی کرده است اما ظاهراً بناست سال 1398 سال ثبت رکوردهای تاریخی در پیشینه تحولات جمعیت ایران باشد. سال 1398 تا به اینجا دو رکورد را به نام خود ثبت کرده است. نخست ثبت رکورد کاهش بیش از 170.000 تولد فقط در یک سال و رسیدن آمار تولدهای کل کشور به رقم 1.196.000 تولد و دوم اینکه نرخ رشد جمعیت ایران برای نخستین بار در تاریخ کشورمان در سال 1398 به کمتر از یک درصد کاهش یافت.

قاسمی با بیان اینکه سیر کاهش تعداد تولدهای کل کشور از سال 1394 آغاز گشته و اما هرساله شیب کاهش موالید در حال افزایش است، بیان کرد: ولی همه الگوهای آینده پژوهی اعلام می‌کردند که تعداد موالید کشور در سال 1395 به حدود حداقل 1.205.000 تولد کاهش خواهد یافت در حالی که با انتشار آمار تعداد تولدهای کل کشور در سال 98، رکورد کاهش موالید در این سال رقم خورد.

وی با بیان اینکه در سال 98 کمتر از یک درصد به جمعیت هشتاد و سه و نیم میلیون نفری کشور افزوده شده است، ابراز داشت: این رقم با یک الگوی ساده و قابل فهم و با تفریق تعداد تولدها و تعداد مرگ و میر در کشور به دست می‌آید و حکایت از تنزل نرخ رشد جمعیت کشور به زیر یک درصد آن هم برای اولین بار دارد.

این پژوهشگر حوزه جمعیت تاکید کرد: با تداوم روند کنونی، پیش بینی می‌شود تا حدود 20 تا 25 سال آینده نرخ رشد جمعیت ایران به عدد صفر درصد سقوط کند.

در همین حال مدیرکل بهزیستی استان گیلان نیز چندی پیش با شرکت در یک برنامه زنده تلویزیونی گیلان را پیرترین استان کشور و شهرستان املش آن را به عنوان پیرترین شهرستان ایران معرفی کرد و گفت: شاخص سالمندی کشور 36٫8 درصد و شاخص سالمندی گیلان 74٫5 درصد است از طرفی نرخ رشد جمعیت در گیلان 0٫4 برآورد می‌شود. حسین نحوی‌نژاد سالمندان را به 3 گروه سالمند جوان، سالمند میانسال و سالمند کهنسال تقسیم‌بندی کرد و در تشریح بیشتر این مطلب عنوان کرد: هم‌اینک چیزی حدود 1٫5 درصد سالمندان گیلان کهنسال هستند از سوی دیگر بعد از املش، رودسر و لاهیجان پیرترین و تالش، آستارا و رضوانشهر جوان‌ترین شهرستان‌های گیلان محسوب می‌شوند.

بالا بودن میانگین سن ازدواج، افزایش صعودی طلاق، کاهش ازدواج، پایین بودن میزان باروری با 1٫4 درصد در بانوان، عدم تمایل بانوان به فرزندآوری، علاقمندی به تک فرزندی و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی، از علل‌های اصلی کاهش جمعیت در گیلان دانست.

نرخ موالید به ازای هر هزار نفر 19٫7 است که بر این اساس سیستان و بلوچستان با 36٫3،‌ خراسان جنوبی با 26 درصد و هرمزگان با 23٫9 بیشترین نرخ موالید کشور را به خود اختصاص داده‌اند و استان گیلان با 12٫8 درصد،‌ مازندان با 14٫7 و استان مرکزی با 15٫6 درصد کمترین نرخ موالید را به خود اختصاص داده‌اند.

در این بین عدم کفایت مسئولان و نبود برنامه کاربردی را نمی‌توان نادیده گرفت؛ مسئولانی که با مشکلات مردم آشنایی ندارند و تنها به شعار دادن اکتفا می‌کنند. استاندار گیلان باید پاسخگو باشد که در این مدت که مسئولیت را برعهده گرفته‌است چه برنامه‌ای برای کنترل این بحران جمعیتی را داشته‌است؟! ارسلان زارع بعنوان عالی ترین نماینده دولت در گیلان برای ایجاد امید در میان مردم استان چه کرده‌است؟! آیا استاندار گزارش عملکردی برای کمک به زاد و ولد، ازدواج، اشتغال و نجات آینده گیلان دارد یا تنها ادبیات شعارگونه و نشست های نمایشی فاقد هرگونه برنامه کاربردی و عملیاتی را در دستور کار داشته‌است؟! استاندار گیلان تا چه اندازه بر عملکرد سازمان ها و نهادهای مربوطه در بحث اشتغال، ازدواج و زاد ولد نظارت داشته است؟! آنچه بنظر می رسد تا کنون گزارش عملکرد مبسوطی در این خصوص از استانداری گیلان و سازمان های مرتبط بر خروجی رسانه ها و یا حتی پرتال این نهادها قرار نگرفته است!!

مردمی که مشکلات اقتصادی و معیشتی، نبود اشتغال، عدم امید و استرس آینده آن‌ها از ازدواج و فرزندآوری دور کرده‌است را چگونه باید برای رفته به سمت تشکیل خانواده و زاد و ولد اقناع کرد؟!

چرا مسئولان برنامه مشخصی برای کاهش جمعیت، این خطر امنیتی ندارند؟! چرا نهادهای حاکمیتی برای رفع این مشکل از خود هزینه نمی‌کنند و برنامه کاربردی برای آن در نظر نمی‌گیرند؟! این سوالات اذهان را درگیر کرده است که چرا با توجه به پافشاری مقامات ارشد بر تدوین سیاست‌های جمعیتی، مقامات و مدیران میانی و اجرایی برنامه و تصمیمی برای رفع مشکل ندارند؟! آیا آن‌ها نمی‌دانند که ادامه این روند آینده نامبارکی را ترسیم کرده‌است؟!

منبع: انطباق