بررسی ارتباط گسل کرمان و کرمانشاه/ پای صفحه عربستان در میان است

اعتمادآنلاین| مردم کرمان به تجربه عادت کرده اند که هر گاه زمین لرزه ای در کرمانشاه روی می دهد منتظر زمین لرزه در استان کرمان نیز باشند اما طبق بررسی های مهر این پدیده فقط یک تصادف است و گسل های کرمان و کرمانشاه هیچ ارتباطی به یکدیگر ندارند.

کرمان همچنان روی خط زمین لرزه

استان کرمان سابقه زمین لرزه های متعدد بالای 5 ریشتر را در تاریخ زمین شناسی خود ثبت کرده است که البته شدیدترین این زمین لرزه ها زلزله بم در سال 82 بوده است که بیشترین خسارتهای انسانی و مالی زمین لرزه های یک قرن اخیر کشور را به خود اختصاص داد اما اوج موج زمین لرزه های کرمان در ماه های انتهایی سال 96 در استان ثبت شد و سه زمین لرزه بالای شش ریشتر در استان روی داد که منشا این زمین لرزه ها گسل هجدک بود و در نهایت زمین لرزه ای 5.2 ریشتری نیز گسل کوهبنان را تکان داد که به حدود سه هزار خانه خسارت وارد کرد.

در همان ایام زمین لرزه شدید کرمانشاه هم روی داد و بیشترین خسارات ناشی از زمین لرزه بعد از زلزله در سرپل ذهاب اتفاق افتاد، چند روز قبل نیز پس از زمین لرزه تازه آباد که پس لرزه هایش همچنان ادامه دارد گسل سیرچ در نزدیکی کرمان نیز فعال شد و زلزله 5.8 ریشتری روی داد و مردم شهر کرمان را شبانه راهی خیابان ها کرد.

هر چند که از نظر علمی ارتباط گسلهای کرمان و کرمانشاه امکان ناپذیر باشد اما مردم کرمان بعد از زمین لرزه هفته گذشته کرمانشاه از نظر روحی و تجربه ای که داشتند منتظر زلزله در کرمان بودند و غافلگیر نشدند.

اما حقیقت این است که این دو گسل هیچ ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند و تنها شباهت بین این دو منطقه گسست شدید گسلی و انرژی نهفته در زمین است.

طبق گفته محمد کلانتری، دانش آموخته رشته زمین شناسی از سال ها قبل صفحه عربستان به سمت فلات مرکزی ایران حرکت می کرده است که طی سال های اخیر همین تغییرات زمین شناسی شتاب بیشتری گرفته است و صفحه عربستان به زیر فلات مرکزی ایران می لرزد.

کلانتری افزود: مسلما عملا هیچ رابطه فیزیکی بین گسل های استان کرمان و استان کرمانشاه نیست در این دو استان ده ها گسل وجود دارد که هر زمین لرزه ناشی از فعالیت یکی از این گسله ها می باشد. اما نقطه مشترکی که در خصوص این دو گسل وجود دارد این است که فلات مرکزی ایران تحت فشار قرار گرفته است و هر قسمت از این صفحه که انرژی بیشتر و پتانسیل فعالیت بیشتری داشته باشند تحت تاثیر قرار می گیرند.

وی بیان کرد: همه مناطق زلزله خیز کشور امکان بروز زمین لرزه به دلیل تاثیر صفحه عربستان به صفحه ایران را دارد، باید مثالی بزنم صفحه ای چوبی را بین گیره قرار می دهیم و از دو طرف تحت فشار قرار می دهیم نخستین جاهایی در صفحه چوبی می شکند که از قبل دارای ترک بوده و سست تر است. این دقیقا رویدادی است که در کرمان و کرمانشاه مشاهده می شود و انرژی زمین در این دو استان در حال آزاد شدن است.

زمین لرزه قابل پیش بینی نیست

کلانتری گفت: تاکید می کنم هیچ فرد و یا سازمان بین المللی براساس داده های علمی که هم اکنون در اختیار داریم نمی تواند زمین لرزه را پیش بینی کند پس عملا هر حرفی در این خصوص یک ادعای اثبات نشده و حدس است که هیچ گونه پایه و اساس علمی ندارد.

وی بیان کرد: تاکید می کنم در هر جایی از فلات ایران امکان شکست زمین وجود دارد و طبیعتا در مکان هایی که گسل وجود دارد امکان آزاد شدن انرژی زمین بیشتر است.

وی با اشاره به اینکه فشار روی صفحه ایران بیشترین تاثیر را در ماههای اخیر روی گسلهای کرمان و کرمانشاه گاشته است گفت: شباهت گسلهای کرمانشاه و کرمان از نظر ذخیره انرژی و فشاری که وارد می شود طی ماههای گذشته یکسان بوده اما این دلیل نمی شود این مساله جنبه علمی داشته باشد و تنها یک تصادف است.

کلانتری گفت: در واقع اگر در منطقه ای دیگر از کشور که تحت فشار صفحه عربستان قرار دارد گسلی با انرژی نهفته وجود داشته باشد فعال می شود به همین دلیل هم در سال جاری و اواخر سال گذشته شاهد سیر صعودی زمین لرزه ها هستیم.

وی ادامه داد: آنچه که باید اتفاق بیفتید این است که مردم بتوانند این شرایط را درک کنند و با مقاوم سازی سازه ها به خصوص در زمینه شناژ خانه ها، کمترین آسیب را در زمان بروز زمین لرزه ها تحمل کنند از سوی دیگر باید اعتبار لازم برای مطالعه و شناسایی دقیق گسل ها اختصاص یابد به طور مثال هر چند که گفته می شود زمین لرزه های سال گذشته کرمان ناشی از فعالیت گسل هجدک بود اما در واقع این زلزله ها ناشی از حرکت دومینویی گسل هایی بود که در منطقه لکر کوه روی داد و نکته جالب این بود که گسل اولیه ای که فعال شد کاملا ناشناخته بود.

وی بیان کرد: ما هیچ ارتباطی را بین زمین لرزه های اخیر هرمزگان، کرمان، کرمانشاه و زمین لرزه های سال قبل دماوند نمی توانیم پیدا کنیم و مردم نیز نباید به شایعات توجه کنند.

این زمین شناس افزود: زمین لرزه ها در پهنه های مختلف لرزه زمین ساختی روی داده است اما مطمئنا باید شاید تنش های دیگری در صفحه فلات ایران در آینده باشیم چون حرکت صفحه عربستان همچنان ادامه دارد.

کلانتری بیان کرد: در ایران معمولا در هر دهه دو زمین لرزه بالای 7 ریشتر روی می دهد و این موضوع مهم است که بدانیم در همه جای کشور پتانسیل لرزه خیزی وجود دارد اما هیچ کس نمی تواند ادعا کند این زمینه لرزه ها قابل پیش بینی هستند در واقع تعداد زمین لرزه ها در ایران بالاست و به سادگی با یک حدس غیر علمی هم می توان گفت مثلا در فلان مکان و زمان زمین لرزه می شود بعد با توجه به فعالیت طبیعی زمین ادعا کرد که پیش بینی صورت گرفته است.

تغییرات دمایی روی گسل های بی تاثیر است

وی در خصوص شایعاتی در خصوص بروز زمین لرزه در کرمان گفت: این شایعات بیشتر از اینکه علمی باشند مضحک هستند و هیچ منبع علمی آن ها را تایید نمی کند.

از سوی دیگر تغییرات شدید دمایی در کشور این روزها به بحث جدیدی برای داغ تر شدن شایعات در خصوص بروز زمین لرزه تبدیل شده است.

یک استاد دانشگاه نیز در خصوص رابطه دما و احتمال بروز زمین لرزه می گوید: تغییرات دمایی که هم اکنون در ایران و تبع آن در استان کرمان روی داده است ناشی از تغییرات کلی محیط زمین است که در اکثر کشورهای دنیا موجب تغییرات اقلیمی گسترده شده است که نتیجه افزایش گازهای گلخانه ای و گرم شدن زمین است و هیچ ارتباطی با مسائل زمین شناسی و زمین لرزه ندارد.

آتش فشان فعال در کرمان وجود ندارد

مریم دولتی بیان کرد: از سوی دیگر برخی گمان می کنند این تغییرات دمایی می تواند موجب فعال شدن گسل ها شود که این دیدگاه هم کاملا عوام فریبانه است و هیچ منشاء علمی مستندی ندارد.

وی افزود: در ماه های اخیر شاهد فعالیت گسله هایی از گسل های اصلی کرمان بوده ایم که این فعالیت ها در فصل زمستان سال گذشته بهار و تابستان سال جاری بوده است و عملا هیچ ارتباطی به تغییرات فصلی و دمایی ندارد.

وی در خصوص شایعه وجود آتش فشان در بردسیر نیز گفت: پدیده ای در یکی از روستاهای نزدیک به شهر بردسیر مشاهده شده است که ناشی از خود سوزی زمین در یکی از تالابهای قدیمی است که یک پدیده طبیعی به شمار می رود. در گذشته در این منطقه باتلاقی وجود داشته است که به مرور خشک شده و رسوبات گیاهی موجود در عمق زمین شروع به خود سوزی کرده اند و هیچ ارتباطی به وجود آتش فشان و یا امثال آن ندارد.

نشست زمین ناشی از خشکسالی و مداخلات انسانی است

دولتی گفت: وجود پدیده های نشست زمین و یا ایجاد شکاف در دشت های کرمان از جمله دشت عنبرآباد نیز به دلیل خشکسالی و برداشت بی رویه از منابع زیر زمینی است که در نهایت منجر به نشست دشت های استان کرمان شده است و این روند طی سال های اخیر در اکثر دشتهای کشور مشاهده شده است و مختص کرمان نیست. این نشست ها در مواقعی موجب رانش زمین می شود که به دلیل فرو ریختن منابع آبخوان ها است که در گذشته پر آب بوده اند و در حال حاضر خشک شده اند.

وی گفت: این پدیده هم با مطالعه دقیق در زمینه های توپوگرافی، لیتولوژی و تکنونیک قابل مطالعه است

استان کرمان دارای 18 گسل فعال است که 98 درصد از مساحت استان کرمان را فراگرفته اند و بروز زمین لرزه در این استان پدیده ای طبیعی است که باید با مقاوم سازی سازه ها و آموزش های همگانی جلوی خسارات احتمالی را گرفت که البته در خلاء آموزشها و مانورهای همگانی بستر شایعه سازی هایی شکل می گیرد که با واقعیت های موجود در استان هزاران فرسنگ فاصله دارد.

منبع: مهر