سمندر خال سفید، جانور باقیمانده از دوران ماقبل تاریخ

اعتمادآنلاین| سمندر خال سفید (Proteus anguinus) نام جانوری منحصر به‌فرد با 3 سانتی‌متر قد است که از دوران ماقبل تاریخ در غار «قوری قلعه» در نزدیکی پاوه در شمال غربی استان کرمانشاه به حیات خود ادامه می‌داد که گفته می‌شود به‌دلیل قاچاق بسیار این جانور کمیاب و بی‌توجهی مسئولان در مراقبت از محل زندگی اینگونه جانوری، نسل سمندر خال سفید در این غار و ایران منقرض شده است.

آذر ولی‌زاده سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل محیط زیست استان کرمانشاه با بیان اینکه در غار قوری قلعه سمندر خال زرد وجود دارد ولی سمندر خال سفید دیده نشده است گفت: سمندر خال زرد گونه‌ای جاندار است که در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد و یکی از مهمترین زیستگاه‌های این دوزیست در غار قوری قلعه است که به ثبت ملی رسیده و برای آن برنامه‌های حفاظتی در نظرگرفته شده است.

آذر ولی‌زاده با بیان اینکه سمندر خال سفید با سمندر خال زرد با یکدیگر متفاوت است، بیان کرد: سمندر خال سفید یا پرتئوس جانور کوچکی است که بسیار شبیه به خانواده مارمولک‌ها و فاقد چشم است که معمولاً در غار به‌ویژه زیستگاه آن در غار قوری قلعه بوده که به عنوان یک نسل از جانداران ماقبل تاریخ محسوب می‌شود این جانور در 10 تا 12 سال یک بار تخم‌ریزی می‌کند.

وی با بیان اینکه سمندر خال زرد جز گونه‌های در حال انقراض است، عنوان کرد: سمندر خال زرد دارای لکه‌های زرد و سیاه و قهوه‌ای بر سطح خود است که از نظر پراکنش در مناطق اورامانات و مجاورت مرزهای ایران و عراق و ترکیه وجود دارد و در آب معمولاً زندگی می‌کند که مشاهداتی مبنی بر زندگی در خشکی اعلام نشده است و این گونه ذخیره ژنیتیکی گرانبهایی است که حاصل میلیون‌ها سال پروسه تکامل است.

سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل محیط زیست استان کرمانشاه با بیان اینکه اداره کل محیط زیست کرمانشاه جهت حمایت از گونه‌های خاص و شاخص برنامه‌هایی را با کمک محققان دانشگاهی انجام داده است، بیان کرد: برنامه عملی در جهت مطالعه و حفظ این گونه‌ها در دستور کار قرار دارد زیرا این گونه جانوری می‌تواند به شاخصی برای این استان تبدیل شود.

ولی‌زاده با اشاره به اظهارنظر نگهبان محلی غار قوری قلعه مبنی بر وجود حیوان سمندر سفید در غارقوری قلعه و نبود آن در یکی دو سال اخیر، خاطرنشان کرد: این نوع حیوان نادر در دوره‌های قبل در غارقوری قلعه وجود داشته است اما اطلاعاتی مبنی بر اینکه در سال‌های اخیر این حیوان در غار قوری قلعه وجود داشته در اختیار محیط زیست قرار ندارد.

سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل محیط زیست استان کرمانشاه با بیان اینکه تشخیص سمندر سفید و خال زرد نیازمند تخصص است، خاطر نشان کرد: برای تشخیص سمندر زرد از سفید به کارشناسان فنی نیاز است و آن نوع حیوانی که نگهبان دیده شاید گونه‌ای دیگر باشد؛ البته کارشناسان متخصص محیط زیست برای بررسی وجود این حیوان در غار قوری قلعه به این مکان فرستاده خواهند شد.

پروتئوس در آب‌های غار قوری قلعه مشاهده نشده است

ناصح باباخانی رئیس اداره حفاظت محیط زیست روانسر با بیان اینکه اکنون گونه سمندر خال زرد در آب‌های غار قوری قله وجود دارد، که به ثبت ملی رسیده است اظهار داشت: حیوانی به اسم پروتئوس در آب‌های غار قوری قلعه تا به حال مشاهده نشده است و اگر مستنداتی دال بر وجود این نوع حیوان در آب‌های غار قوری قلعه وجود دارد به محیط زیست تحویل داده شود که به طور حتم مسئولان محیط زیست پیگیر خواهند بود.

ناصح باباخانی با بیان اینکه محیط زیست روانسر بر غار قوری قلعه نظارت دارد، خاطرنشان کرد: سمندر خال زرد کردستان در آب زایش کرده و تولید مثل این جاندار بیشتر در عمق کمِ آب‌های زلال و شفاف نهرها و چشمه‌های مناطق کوهستانی انجام می‌شود که لاروها بعد از پنج هفته از تخم خارج می‌شوند و دگردیسی آنها دو ماه طول می‌کشد.

وی با بیان اینکه سمندر خال زرد در حال انقراض است، خاطرنشان کرد: براساس تحقیق‌های انجام شده، این گونه جانوری حساسیت زیادی به میزان سالم بودن آب دارد و هرگونه آلودگی آب به شدت زندگی این سمندر را در معرض خطر قرار می دهد و ابعاد تقریبی این جاندار بین 5 تا 15 سانتی‌متر بوده و دارای پوستی سیاه و نرم با پوششی از خال‌های زرد رنگ بوده و پوشش گیاهی غالب زیستگاه این سمندر شامل انواعی از گونه‌های بلوط، بید، بادام، تمشک و گردو است.

چنانچه سمندر خال سفید یا سمندر غار در آب‌های غار قوری قلعه وجود داشته باشد به برندی برای استان کرمانشاه تبدیل می‌شود که محیط زیست باید پیگیری بیشتر و دقیق‌تری پیرامون حیات این گونه منحصر به فرد انجام دهد.

منبع: تسنیم