رشد صادرات سرب و روی با وجود مشکل تامین مواد اولیه

اعتمادآنلاین| داده های آماری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران نشان می دهد خردادماه امسال میزان تولید سرب و روی انگوران (زنجان) با رشد 33 درصدی نسبت به ماه مشابه در سال گذشته به 122 هزار و 381 تن رسید و در واحد سرب نخلک (استان اصفهان) هم با افزایش 95 درصدی در مقایسه با ماه مشابه پارسال به میزان پنج هزار و 306 تن تولید شد.

آمار عملکرد سه ماهه نخست سرب و روی انگوران از رشد تولید 85 درصدی نسبت به سه ماهه اولیه سال گذشته حکایت دارد که بیش از 371هزار و 760 تن شد و سرب نخلک نیز در این مدت 15 هزار و 298 تن تولید داشت که در مقایسه با فصل بهار 96 افزایش 112 درصدی دارد.

مجموع تولید این واحدها در سه ماهه ابتدایی امسال به 387 هزار و 57 تن رسید که در مقایسه با سه ماهه اول 96 افزایش 86 درصدی دارد.

بررسی آمارهای بین المللی نشان می دهد سرانه مصرف روی ایران 1.14 کیلوگرم است؛ در حالی که این رقم در اروپای غربی 5.9 کیلوگرم و چین حدود 2.5 کیلو گرم برآورد می شود.

عملکرد پنج ساله صادرات سرب

بررسی میزان صادرات سرب در دوره پنج ساله 96- 1392 نشان می دهد مجموع ارزش حاصل از عملکرد این بخش 745 میلیون دلار بوده و بیشترین حجم صادرات در سال گذشته با 214 میلیون دلار و کمترین آن در سال 92 به میزان 104 میلیون دلار رقم خورد.

علاوه بر این بیشترین رشد صادرات در سال 95 با رقم 35 درصدی نسبت به سال 94 محقق شد و حجم صادرات در سال 95 برابر با 174 میلیون دلار بود، درحالی که سال 94 رقم 129 میلیون دلار ثبت شده بود.

سال 94 نیز میزان صادرات نسبت به سال 93 که رقم 124 میلیون دلار بود، رشد یک درصدی داشت.

ایران؛ رتبه 39 در صادرات سرب

آمارهای جهانی نشان می دهد که در سال گذشته میلادی (2017) استرالیا با رقم 941 میلیون دلار صادرات سرب با سهم 10.9 درصدی از کل، جایگاه نخست را از آن خود ساخت و کره جنوبی و کانادا به ترتیب با 848 و 637 میلیون دلار در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند.

جمهوری اسلامی ایران در بررسی سال گذشته در بین صادرکنندگان سرب رتبه 39 را به خود اختصاص داد و 0.4 درصد از کل صادرات را در این سال با رقم 34 میلیون دلار به خود اختصاص داد در حالی که سال 2016 ارزش صادرات این بخش 174 میلیون دلار با سهم 2.5 درصد ثبت شد.

هند؛ مشتری نخست ایران

بررسی آمار صادرات سرب ایران نشان می دهد هند در سال 96 با جذب 59 میلیون دلار از صادرات این بخش و با سهم 27.6 درصدی از کل، جایگاه مشتری اول را از آن خود ساخت، این کشور در سال 95 به میزان 41.8 میلیون دلار صادرات این بخش را جذب کرده بود.

کره جنوبی و امارات به ترتیب 50 میلیون و 46.7 میلیون دلار از صادرات سرب ایران را جذب کردند و در جایگاه های بعدی قرار گرفتند و ترکیه و اندونزی از دیگر شریکان تجاری ایران در جذب صادرات این بخش در سال 96 بودند.

محدودیت های تولید سرب در ایران

مشکل صنعت سرب درارتباط با فرآوری و تولید شمش است.

فناوری های موجود با بهره وری نه چندان مطلوب قابلیت مناسبی برای خرید خاک های معدنی وارداتی را ایجاد نمی کند، بنابراین نیاز اساسی به تغییر فناوری به منظور بهره گیری از تنوع خاک های موجود و سایر منابع قابل استفاده و همچنین افزایش بهره وری ضروری است.

برخی از مهمترین موانع این صنعت عبارت است از تخصیص ندادن تسهیلات و اعتبارات ترجیهی به این صنعت با در نظر گرفتن حاشیه سود پایین آن و افزایش یافتن صدور جواز تاسیس در احداث واحدهای شمش کوچک با وجود نبود ماده معدنی به اندازه کافی برای این واحدها که نشان می دهد ذخیره معدن بزرگ انگوران رو به اتمام است و در حقیقت از موانع بر سر راه توسعه این صنعت است.

ایران رتبه پانزدهم صادرات شمش روی

آمارهای سال 2017 میلادی نشان می دهد که ارزش شمش روی صادراتی کره جنوبی با بیش از 1.6 میلیارد دلار سهم 8.8 درصدی از کل صادرات این بخش را به خود اختصاص داد و پس از آن، هلند با یک میلیارد و 415 میلیون دلار و کانادا با یک میلیارد و 400 میلیون دلار به ترتیب با 7.5 و 7.4 درصد از کل صادرات رتبه های دوم و سوم را به خود اختصاص دادند.

ایران هم در آن سال با دستیابی به ارزش صادراتی 302 میلیون دلاری به میزان 1.6 درصد از کل صادرات، رتبه پانزدهم را از آن خود ساخت؛ درحالی که سال 2016 کشورمان 227 میلیون دلار صادرات شمش روی داشت.

صدور بیش از یک میلیارد دلار شمش روی

بررسی عملکرد صادرات شمش روی بر پایه جداول آماری گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد سال های 96- 1392 در مجموع یک میلیارد و 73 میلیون دلار صادرات این بخش ثبت شد و بیشترین سهم و رشد صادرات مربوط به سال 96 با رقم 360 میلیون دلار بود که نسبت به عملکرد سال 95 رشد 59 درصدی را نشان می دهد.

درعین حال سال 92 نسبت به 91 افت 36 درصدی به دست آمد که بیشترین کاهش صادرات در دوره مورد بررسی است و سال 93 با رقم 148 میلیون دلار کمترین میزان صادرات شمش روی به ثبت رسید.

کشورهای هدف صادراتی

بررسی جداول آماری گمرک نشان می دهد ترکیه، هند، تایوان، امارات و کره جنوبی مقاصد اصلی صادرات شمش روی ایران در سال گذشته بودند؛ به گونه ای که ترکیه با جذب 216 میلیون دلار از کل صادرات پارسال این بخش، سهم 60.2 درصدی را به خود اختصاص داد و پس از این کشور، هند با 41 میلیون دلار (11.4 درصد) و تایوان با 17 میلیون دلار ( 4.7 درصد ) به ترتیب رتبه های دوم و سوم را در سال گذشته در جذب صادرات شمش روی از آن خود ساختند.

سال 95 نیز کشورهای ترکیه (سهم 39.1 درصدی)، امارات متحده عربی (سهم 15.2 درصدی) و هند با 14.1 درصد به ترتیب جایگاه اول تا سوم در زمینه جذب شمش روی ایران را به خود اختصاص دادند.

واردات 5.7 میلیون دلاری شمش روی

چین در سال 2017 با واردات دو میلیارد و 494 میلیون دلار شمش روی و سهم 12.5 درصدی نخستین وارد کننده این فلز نام گرفت.

آمریکا با رقم دو میلیارد و 235 میلیون دلار (سهم 11.2 درصدی) جایگاه دوم و آلمان با یک میلیارد و 856 میلیون دلار (سهم 9.3 درصدی) جایگاه سوم را از آن خود ساخت.

ایران نیز در سال گذشته میلادی ارزش وارداتش 5.7 میلیون دلار بود که سهم 0.04 درصدی از کل واردات جهان داشت درحالیکه سال 2016 میزان واردات شمش روی کشور ما هشت میلیون دلار ثبت شد که 0.06 درصد از کل واردات را دربرگرفت.

معدن سرب و روی مهدی آباد یزد؛ یک گنج ارزشمند

معدن سرب و روی مهدی آباد که در 115 کیلومتری جنوب شرقی شهر یزد قرار دارد، بزرگ ترین معادن سرب و روی دنیا محسوب می شود و اهل حرفه از آن به عنوان گنجی ارزشمند در ایران یاد می کنند.

سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) اسفند ماه 1395 این معدن را بر اساس قراردادی با نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت به یک کنسرسیوم بخش خصوصی واگذار کرد که از آن می توان به عنوان نخستین تجربه کشور در زمینه واگذاری امور به بخش غیر دولتی یاد کرد که مورد استقبال بخش خصوصی قرار گرفت.

ذخیره قطعی 154 میلیون تنی برای معدن سرب و روی مهدی آباد برآورد شده که 88 میلیون تن از ذخایر قطعی این معدن سولفور و 66 میلیون تن دیگر اکسیده است.

همچنین برای ایجاد کارخانه 800 هزارتنی کنسانتره روی و کارخانه 80 هزارتنی سرب و نقره، یک میلیارد دلار سرمایه گذاری پیش بینی شد که با تکمیل آن یک هزار نفر به طور مستقیم و سه هزار تا پنج هزار نفر به طور غیرمستقیم در بخش معدن و صنایع معدنی مهدی آباد اشتغال پیدا می کنند.

براساس قرارداد تمام مراحل اکتشاف، استخراج، تولید و فرآوری معدن سرب و روی مهدی آباد به انجمن سرب و روی ایران، اتحادیه سرب و روی همچنین شرکت های مبین، آریا جنوب، کاهنربا و مس مسکنی در قالب کنسرسیوم واگذار شد.

دغدغه تولید کنندگان و فعالان صنعت سرب و روی

ظرفیت تولید شمش روی 450 هزار تن در سال است و ظرفیت تولید سرب نیز 420 هزار تن اعلام شد.

همچنین بیش از دو میلیون تن ظرفیت کنسانتره سرب و روی وجود دارد اما در این بخش 35 درصد از ظرفیت موجود فعال است و دو سوم ظرفیت کارخانه‌ها غیرفعال.

بنابراین به نسبت ذخایر و ظرفیت‌های موجود توان عملیاتی پایین است و با ایجاد شرایط تامین مالی خارجی (فاینانس) برای صادرات و خرید ارزان‌تر مواد اولیه، امکان صادرات فراهم می شود، زیرا امکان رقابت با خارجی‌ها در شرایط فعلی وجود ندارد.

عیار خاک معدن انگوران (زنجان) کمتر از 10 درصد است و حدود 90 درصد خاک انتقالی به کارخانه های فرآوری، غیر قابل مصرف است و هزینه جابجایی بر این بخش تحمیل می کند و درخواست فعالان اینکه موضوع در محل معدن حل شود.

پیش بینی شده است ذخیره محدود معدن سرب و روی انگوران هشت تا 10 سال دیگر به اتمام برسد و انتظار می رود با فعال شدن معدن مهدی آباد، خاک مورد نیاز واحدهای تولیدکننده سرب و روی تامین شود.

امروز دست اندرکاران صنعت سرب و روی کشور مانند دیگر صنایع کشور با نبود یا کمبود تسهیلات و اعتبارات مورد نیاز برای توسعه فعالیت ها و بهره گیری از فناوری روز به منظور استخراج و تولید محصول نهایی روبرو هستند.

همچنین وضع عوارض گمرکی و مالیاتی در واردات ماده معدنی و کنسانتره از خارج کشور و نقص رویه تشویقی به منظور تامین مواد معدنی خام توسط شرکت ها از خارج به عنوان بخشی از مشکلات این صنعت محسوب می شود.

تازه ترین درخواست فعالان صنعت سرب و روی، خارج سازی آنها از سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی (نیما) است؛ زیرا حجم معاملات ناچیز این بخش با فعالان پتروشیمی و فولادسازان که به طور میلیاردی داد و ستد دارند، برابری نمی کند.

منبع: ایرنا