استراتژی بازار محور جایگزین تولیدگرایی در تعاونی‌های روستایی می‌شود

اعتمادآنلاین| حسین شیرزاد، مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران روز سه شنبه در سومین اجلاس منطقه‌ای برنامه‌ریزی اتحادیه‌های تعاون روستایی کشور افزود:: اتحادیه‌های تعاونی روستایی به مثابه سازمان‌های اقتصادی و بازارگرا در فعالیت‌های بازرگانی خود باید از نوعی استراتژی پیروی کنند که هدفش کشف بازارهای جدید، جذب و به دست آوردن رضایت مشتریان، لحاظ پارامترهای تجاری و ویژگی محصول، برندسازی، تقاضای مصرف کننده، ساختار عرضه و ساز و کار توزیع باشد.

وی با اشاره به نتایج بررسی‌های انجام شده در این زمینه خاطرنشان کرد: هرچه سهم بازاریابی محصولات در فعالیت تعاونی‌ها افزایش یافته، میزان اعتماد، وفاداری و مشارکت اعضا در امور تعاونی بیشتر می‌شود. این امر به تقویت و موفقیت تعاونی‌ها کمک شایانی کرده است و بدین گونه تعاونی‌ها توانایی لازم را برای کنترل تولید و فروش محصولات کشاورزان به دست آورده‌اند.

مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران یادآوری کرد: از جمله فعالیت‌های مهم تعاونی‌های روستایی؛ جمع‌آوری محصولات، برنامه‌ریزی تولید، رصد تقاضای بازار، ایجاد مراکز فروش، حمل محصولات، شناسایی بازارها و کوشش برای تولید محصولات جدید است.

وی تصریح کرد: در سیاست‌های سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، حرکت از گرایش تولیدی به سمت بازاری شدن با هدف بهره‌گیری از صرفه واحدهای بزرگ در ارتباط با فعالیت‌های بازرگانی محصول محور در صدر برنامه‌ها قرار گرفته است و امروزه دگردیسی در مرزبندی‌های متعارف اقتصادی، آزادسازی بازارها و ناهمگن بودن رفتار مصرف کنندگان سبب انتقال از پارادایمتولیدگرایی به بازارگرایی شده است.

شیرزاد افزود: امروزه تعاونی‌های روستایی نقش خود را از «مأمور یا مباشر خرید» برای انحصار دولتی به یک «رقابت کننده» در بازار آزاد تغییر داده‌اند و رابطه متقابل پیچیده‌ای در میان تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها در خرید و فروش غلات، ارائه عملیات بازاریابی، عرضه نهاده‌ها و ارائه خدمات دیگر به وجود آمده و مکانیسم‌هایی نیز در جهت ایجاد منافع متقابل میان کشاورزان و تعاونی‌ها و اتحادیه ملی ایجاد شده است.

وی اضافه کرد: اتحادیه ملی از مبادلات حجم وسیع غلات منتفع شده و تعاونی‌های محلی از اعتبارات، نهاده‌ها، اطلاعات بازار و کاهش ریسک بهره‌مند شده‌اند ولی در عین حال، فعالیت‌های سرمایه‌بر و ریسکی شرکت‌های تعاونی مانند حلقه‌های پایین‌تر زنجیره تبدیل، توسعه محصولات جدید، تحقیق و توسعه و عملیات بین‌المللی، به گونه‌ای فزاینده، نیاز به سازماندهی مجدد اساسی دارد.

مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران با تاکید بر اینکه سرعت عمل، انعطاف‌پذیری و پاسخگویی به نیازهای بازار می‌تواند با ایجاد شرکت‌های «سرمایه‌گذاری مشترک» برای عملیات بازاریابی و بین‌المللی به صورت آسان‌تری انجام شود و سرمایه‌گذاران نهادی، تمایل بیشتری به خرید سهام این گونه شرکت‌ها دارند، یادآور شد: معمولاً این گونه شرکت‌های مشترک از مزایای کنترل مالی بهتر، کاهش ریسک، دسترسی به فعالیت‌های بازاری جالب، تصمیم‌گیری پاسخگو و استراتژی سالم‌تر برخوردارند.

وی با اشاره به نمونه‌هایی از این گونه شرکت‌ها گفت: بزرگترین شرکت‌های تعاونی دانمارک به نام‌های ام.دی فودز و داینیشکرون که در این زمینه پیش آهنگ بوده و موفق به جلب همکاری سرمایه‌گذاران نهادی به منظور ایجاد دو شرکت بزرگ بین‌المللی به نام‌های ام. دی فودز اینترنشنال و تولیپ اینترنشنال شده‌اند، در حوزه تبدیل و عرضه محصولات فرآوری شده در بازارهای جهانی فعالیت گسترده‌ای دارند. نمونه دیگر از این دست، شرکت تعاونی گل هلند، به نام فلوراهلند است که در دو دهه اخیر از ادغام تعاونی‌های مختلف تشکیل و با عرضه گل در بازارهای حراج به عنوان مرکز اطلاعات و معاملات، نقش مهمی در بازار گل در سطح ملی و بین‌المللی ایفا می‌کند.

شیرزاد اضافه کرد: فلوراهلند، شرکت تعاونی پیشرفته‌ای است که دارای شش مرکز «حراج گل»، یک سازمان واسطه‌گری ملی به نام «ارتباط فلوراهلند» و یک بخش تجارت بین‌المللی با سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت آلمانی است. این شرکت در بازارهای حراج مناطق مختلف دنیا سهم عمده‌ای در بازار گل داشته و از طریق سیستم‌های اینترنتی از تشکیلات و حمایت تدارکاتی نیرومندی برخوردار بوده و به صورت شبکه یکپارچه عمل می‌کند.

این مسئول با اشاره به اینکه در کشور ژاپن برای تشویق بیشتر تعاونی‌های روستایی جهت بازاریابی گسترده‌تر، از فرآیند ادغام استفاده شده، یادآورشد: در واقع یکی از رویدادهای مهم در تعاونی‌های کشاورزی ژاپن در دهه‌های اخیر اجرای برنامه ادغام بوده است چرا که با توجه به فضای رقابتی به وجود آمده در نتیجه پیشرفت‌های اقتصادی، تعاونی‌های کوچک با امکانات محدود خود نمی‌توانستند پاسخگوی هزینه‌های روزافزون و همچنین گسترش فعالیت‌های خود باشند. از این رو قانون ادغام تعاونی‌های ژاپن در سال 1961 تهیه و به مرحله اجرا گزارده شد.

وی افزود: ادغام تعاونی‌ها بر اساس توافق تعاونی‌های ادغام شونده و با تصویب دو سوم آرا مجمع عمومی که می‌بایست بیش از نیمی از اعضا در آن حضور داشته باشند، محقق شده و به منظور انجام ادغام در هر تعاونی کمیته‌ای به نام «کمیته ادغام» تشکیل و به همراه کمیته‌های مشابه مسئولیت تهیه آئین‌نامه اجرایی و ایجاد تعاونی جدید را عهده دار بوده‌اند و در این میان دولت نیز با پرداخت یارانه و کمک‌های همه‌جانبه از برنامه ادغام، حمایت و انگیزه لازم را برای انجام این برنامه ایجاد کرده و این در حالی است که اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی در سیاستگذاری برنامه ادغام در سطح دولت، اتحادیه‌ها و شرکت‌های محلی نقش بسیار مهمی را ایفا کرده است.

رئیس هیأت مدیره سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران با توجه به تأثیر مثبت اندازه تعاونی‌ها بر فرآیند سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها پیشنهاد کرد که در کشور ما نیز شرکت‌های تعاونی کوچک در یکدیگر ادغام و یا از طریق فعالیت‌های مشترک، توانایی مالی خود را افزایش دهند.

وی اضافه کرد: توسعه بیشتر تعاونی‌های کشاورزی در آینده تحت تأثیر عوامل بسیاری قرار دارد و یکی از این عوامل مهم، بازنگری سیاست‌های کشاورزی و تغییر ساختاری شتابان در رشته فعالیت‌های کشاورزی است که بر ساختار عضویت تعاونی‌ها اثرگذار خواهد بود.

شیرزاد با تاکید بر اینکه جهانی شدن و آزادسازی تجاری بر عملکرد تعاونی‌ها نیز اثرات عمده‌ای داشته و چالش‌ها و فرصت‌های تازه‌ای فراروی آنها ایجاد شده، تصریح کرد: شبکه تعاونی‌های کشاورزی و روستایی برای حفظ موقعیت رقابتی خود باید بر بازارهای اروپایی و جهانی تمرکز کنند زیرا رقابت‌پذیری و ایجاد توانایی با هدف فتح بازارهای جدید از عوامل عمده در بقای تعاونی‌ها به حساب می‌آید و البته به صورت همزمان استفاده از پیشرفت‌های فنی در کشاورزی و افزایش استفاده از بیوتکنولوژی نیز اهمیت ویژه‌ای در پیشرفت تعاونی‌ها دارد. ماهیت سرمایه بر فعالیت‌های بیوتکنولوژی سبب افزایش کشت قراردادی و تقویت ارتباط با شرکت‌های چند ملیتی و شرکت‌های بین‌المللی می‌شود.

ایجاد اتحادیه‌های جدید برای تعاونی‌ها

شیرزاد تصریح کرد: در مجموع، روند تغییرات ساختاری شرکت‌های تعاونی کشاورزی نشان می‌دهد که گرایش شبکه تعاونی‌ها به افزایش اندازه از طریق ادغام، تشویق اعضا به سرمایه‌گذاری جدید و انجام فعالیت‌های تخصصی و تقویت موقعیت رقابتی از طریق ورود به بازارهای اروپایی و بین‌المللی کاملاً جدی است.

وی با اعلام اینکه در حال مطالعات نهایی برای اتخاذ تصمیمات ساختاری-نهادی جدید هستیم افزود: علاوه بر اتحادیه‌های موجود استانی شامل؛ اتحادیه‌های تعاون روستایی، اتحادیه تعاونی تولید و اتحادیه نظارت کشاورزی، در نظر است که دو اتحادیه جدید به نام» «اتحادیه اعتباری» و «اتحادیه بازاریابی» به منظور کمک در انجام فعالیت‌های اعتباری و بازاریابی شرکت‌های تعاونی تشکیل شود.

وی اظهار امیدواری کرد که با ایجاد اتحادیه‌های جدید تخصصی استانی، وظایف اعتباری و بازاریابی شبکه تعاونی‌ها، که در حال حاضر توسط برخی از اتحادیه‌ها به صورتی محدود انجام می‌شود، به اتحادیه‌های مزبور واگذار شده و نقش اتحادیه استانی، ایجاد هماهنگی، نظارت و آموزش پرسنل و مدیران شرکت‌ها خواهد بود.

مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران اظهار داشت: اتحادیه‌های اعتباری با عضویت آن دسته از شرکت‌های تعاونی شکل خواهند گرفت که در زمینه انجام فعالیت‌های اعتباری و تأسیس صندوق‌های اعتباری در سطح استان تشکیل شده و وظیفه تأمین اعتبار از طریق برقراری ارتباط با بانک‌ها و صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی، هماهنگی، نظارت و آموزش مدیران شرکت‌ها را برعهده دارند.

وی اضافه کرد: در این میان به ویژه بایستی در جهت کمک به شرکت‌های تعاونی در زمینه افزایش مشارکت اعضا و خود اتکایی و استقلال شرکت‌ها اقدامات اساسی انجام پذیرد. کیفیت فعالیت‌های اعتباری به منظور تأمین نقدینگی و افزایش توان سرمایه گذاری شرکتها در درجه نخست به میزان آگاهی، مشارکت و وفاداری اعضا به شرکت‌ها بستگی داشته و افزون بر این، توانایی هرچه بیشتر مدیریت شرکت‌ها، در موفقیت و تنوع بخشی به فعالیت‌های آنها در امور اعتباری، نقش مهمی خواهد داشت.

شیرزاد، آگاه ساختن عموم اعضا نسبت به اهمیت و نقش مدیریت در گسترش فعالیت شرکت‌ها را عاملی اساسی در انتخاب مدیران شایسته تلقی و اظهار داشت: در مراحل پیشرفته‌تر، شرکت‌ها به منظور دستیابی به موفقیت‌های بیشتر می‌بایست مدیرانی با سطح دانش و تجربه مدیریتی به مراتب بالاتر را به استخدام شرکت تعاونی درآورند و اصولاً ایجاد یک شرکت تخصصی بازاریابی محصولات کشاورزی در کنار اتحادیه مرکزی تعاون روستایی، تنها با استخدام مدیران و کادر کارآمد و متخصص در امور بازاریابی به توفیقات راهبردی نظیر مشارکت گسترده در امور خرید و فروش، بسته بندی، درجه بندی و فرآوری محصولات کشاورزی منجر خواهد شد.

مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران یادآور شد: این شرکت‌ها می‌توانند با بهره‌گیری از کمک‌های دولت، سرمایه اتحادیه‌ها و شرکت‌های تعاونی، دریافت وام از منابع بانکی، به ایجاد کارخانه‌های بسته‌بندی و تبدیل محصولات کشاورزی در مناطق مستعد اقدام کنند و علاوه بر این، آنها قادر خواهند بود در زمینه صادرات محصولات کشاورزی از سوی اتحادیه‌های تعاونی، برنامه‌ریزی‌های لازم را جهت صادرات محصولات دارای حاشیه سود و نرخ بازده بالای تجاری بر اساس استانداردهای بازار جهانی به انجام رسانند.

منبع: ایرنا