تصمیم‌گیران اقتصادی ما اهلیت حرفه‌ای ندارند/ از زمان قرارداد ترکمانچای مفت‌خوارگی در این کشور رایج شد/ به یک قوه عاقله مستقل از سه قوه دیگر نیاز داریم

اعتمادآنلاین| در مراسم چهاردهمین سالگرد میرمصطفی عالی‌نسب که در موسسه دین و اقتصاد برگزار شد محمد بحرینیان عضو اتاق بازرگانی مشهد در خصوص ویژگی‌های اخلاقی و اجتماعی مشاور عالی دولت مهندس میرحسین موسوی گفت: من امروز می‌خواهم از منظر اقتصادی و صنعتگر بودن ایشان نکاتی را بیان کنم.

وی سپس با تقسیم دوران طلایی اقتصاد ایران به سه دوره گفت: اگر بخواهیم بهترین سال‌های اقتصاد ایران را نام ببریم محدود به سه دوره می‌شود اول سه سال حکومت دکتر مصدق، دوم دوران صدارت مرحوم عالیخانی و سوم هشت سال مسئولیت مرحوم عالی‌نسب در دوران جنگ. امروز که کمر اقتصاد کشور خم شده- ولی به باور من هیچ وقت نخواهد شکست- به دلیل اقداماتی است که در این سه دوره صورت گرفته و باعث شده حتی امروز هم فضا برای پرش و جهش برای مردم مهیا باشد. من به عنوان یک صعنگتر می‌گویم با جوانانی که در داخل و خارج از کشور داریم، می‌توانیم از وضعیت فعلی خارج شویم.

بحرینیان با اشاره به نهج‌البلاغه گفت: حضرت امیر المومنین در حکمت 114 می‌فرماید از دست دادن فرصت به دست آوردن غصه است اتفاقی که اکنون در کشور ما رخ داده است و ما هنوز فرصت برای جبران داریم. ولی نیازمند یک وفاق جمعی و اقتصادی هستیم. این خصیصه در ایرانی‌ها وجود دارد به طوری که آیزنهاور بعد از سرنگونی مصدق هنگامی که می‌خواست رئیس جمهور شود با صراحت بیان کرد که ایران قلب جهان است و نباید سر بلند کند.

وی ادامه داد: مشکلات امروز ما در ناکارآمدی و عدم اهلیت تصمیم‌گیران است که باعث شده در تله خودساخته گرفتار شویم به ویژه در حوزه اقتصاد که 90 درصد مشکلات امروز کشور در این حوزه است. متاسفانه از زمان قرارداد ترکمانچای مفت‌خوارگی در این کشور رایج شد.

عضو اتاق بازرگانی مشهد با اشاره به تشکیل دولت مدرن در ایران گفت: از زمان مشروطه ما به سمت مدرنیته در بحث حکومت داری حرکت کردیم اما در واقع ما دولت مدرن را کپی کردیم و آن را تشکیل ندادیم، همین امر باعث شد که جامعه به سمت مصرف‌گرایی برود.

وی با اشاره به ورود درآمدهای نفتی به اقتصاد ایران گفت: تشکیل دولت مدرن از سال 1279 تا 1282 رخ داد و اولین درآمد نفتی ما در سال 1282 ثبت شده است این در حالی است که از سال 1279 تا سال 1300 ما به طور مرتب کسری تراز تجاری داشتیم یعنی نتوانستیم در هیچ سالی بدهکار نباشیم این اعداد و آمار این را به ما می‌رساند که از طریق مصرف‌گرایی با دنیای مدرنیته آشنا شدیم.

وی ادامه داد: در سال‌هایی که کشور دچار قحطی بود ما ماکارونی و ورمیشل وارد می‌کردیم. گرفتاری امروز ما به سبب این است که به این آمارها توجه نکردیم متاسفانه در کشور ما هنوز ثبت تجارب و شکست‌ها باب نشده است و برای همین است که یک اشتباه را 10 بار تکرار می کنیم که نمونه بارز آن سیاست‌های ارزی است.

بحرینیان با بررسی شاخص تورم در این سه دوره گفت: تحریم‌های زمان مصدق به مراتب شدیدتر از تحریم‌های الان بود اما تورم به طور میانگین در این دولت 8.2 درصد بود در دوران عالیخانی 1.8 درصد و در دوران عالی‌نسب یا همان سال‌های جنگ 18.9 درصد این در حالی است که در دولت سازندگی که بلافاصله بعد از زمان عالی نسب است تورم به طور میانگین 25.3 درصد سالیانه بوده است.

وی در خصوص صنعتی شدن ایران گفت: متاسفانه ما این پروسه را به طور ناقص طی کردیم برای صنعتی شدن بایستی یک سری توالی را طی کرد. ما به دلیل ورود درآمدهای نفتی نتوانستیم این توالی را به صورت کامل طی کنیم این در حالی است که کشوری مانند کره جنوبی 99.7 درصد مردم آن تحت پوشش بیمه سلامت ملی هستند و 106 درصد خانه برای خانواده‌ها وجود دارد این در حالی است که این کشور هیچ گونه منابع طبیعی مانند ما را نداشته است.

وی سپس با اشاره به اهمیت لزوم دانش در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان کشور گفت: در بیشتر مواقع دانش کافی را نداشتیم اما هیچ وقت نخواستیم این مساله را قبول کنیم. ما در سه دوره به این مساله اعتراف کردیم که اتفاقا این سه دوره همان سه دوره شکوفایی اقتصاد و صنعت کشور است. در دوران مصدق مشاوران اقتصادی ایشان فهمیدند که نمی‌دانند باید چه کار انجام دهند برای همین یالمارشاخت مشاور آلمانی را آوردند تا او به آنها بگوید چه کار کنند. در دوران عالیخانی ایشان با آن همه سابقه تحصیلی و فارغ التحصیل شدن از بهترین دانشگاه‌های جهان در رشته اقتصاد می‌گوید ما نمی‌دانیم چه کار باید بکنیم پس تصمیم‌ می‌گیرد از خرده‌دانش‌های نخبگان استفاده کنند و آنها را در قالب یک هیئت جمع می‌کند این عمل یعنی شرافت و احترام به نظر کارشناسی. همین امر باعث می‌شود که ایشان هنگامی که رئیس دانشگاه تهران بود به دلیل ورود گارد به دانشگاه استعفا می‌دهد.

بحرینیان ادامه داد: در سال‌های 60 تا 68 ما مدیران سالم زیادی داشتیم اما الان حسرت می‌خوریم وقتی می‌بینیم که در آن دوران شهید بهشتی به راحتی با مخالفان خود مناظره می‌کردند و آب از آب تکان نمی‌خورد در آن سال‌ها تحصیلکردگان خارج از کشور به داخل آمدند و کسانی که در راس تصمیم‌گیری بودند متوجه بودند که دانش کافی ندارند و باید در این دوران مملکت‌داری را با استفاده از دانش روز انجام دهند.

وی سپس با بررسی فعالیت‌های صنعتی در دو دوره عالیخانی و عالی‌نسب گفت: عالیخانی تکثیر صنایع را در لوای مونتاژ به صورت گسترده در دستور کار قرار داد حتی ایشان در تاریخ شفاهی می‌گوید که ما سه کارخانه لاستیک سازی داشتیم و به دنبال احداث چهارمی بودیم که انحصار به وجود نیاید این در حالی است که در آن زمان 17 هزار خودرو در کشور وجود داشت. عالیخانی احداث صنایع را در سطح دنبال می‌کرد.

وی سپس به بررسی فعالیت‌های صنعتی عالی‌نسب پرداخت و گفت: در سال‌های 60 تا 68 عالی نسب با درک شرایط موجود تصمیم گرفت که به سراغ صنایع عمقی برود و شروع به احداث کارخانه‌هایی مانند ماشین ابزار، پمپ، قطعات هیدرولیک، ماشین آ‌لات معدنی می‌کند. بیشترین اشتغال کشور در فاصله سال 1335 تا 1395 فقط در دولت خاتمی اتفاق افتاده که این طرح‌ها همان طرح‌های اول انقلاب عالی‌نسب بودند که به بهره‌برداری رسیدند. این سیاست‌ها تا سال 72 ادامه داشت اما ناگهان متوقف شد و علت اصلی آن اجازه واردات بدون انتقال ارز بود کشوری که داشت بدهی‌های خود را تسویه می‌کرد و میزان آن به پنج میلیارد دلار رسیده بود ناگهان 42 میلیارد دلار بدهکار شد. این تصمیم‌گیری ضربه بدی به کشور زد.

وی با انتقاد از شعار مبارزه با انحصارگرایی گفت: این جمله تبدیل به یک اسم رمز برای رانت و فساد شده است، به اسم مقابله با انحصارگرایی چه تصمیمات بدون کارشناسی که گرفته نشد. همین امر سبب شده که امروز با 1265 واحد فراورده‌های لبنی دارای پروانه بهره‌برداری داشته باشد و 600 واحد هم در دست اجرا. ما امروز 69 خودروسازی داریم در حالی که انحصار در اختیار دو خودروساز است. اینها یعنی هدررفت ظرفیت‌های ملی کشور.

وی سپس با بررسی وضعیت فعلی اقتصاد ایران گفت: ما برای برون‌رفت از وضعیت فعلی به یک قوه عاقله مستقل از سه قوه دیگر نیاز داریم که برای اقتصاد تصمیم بگیرند ما باید خرده‌دانش‌ها را در کنار هم قرار دهیم یعنی همان کاری که در دوران مصدق و عالیخانی انجام شد در این سال‌ها، تصمیم‌گیران اقتصادی ما اهلیت حرفه‌ای نداشتند و در آینده نگری ناکارآمد بودند مشکلات امروز ما را کشورهای دیگر نیز داشتند کشورهایی مانند کره جنوبی، تایوان، سنگاپور و همه آنها برای نجات خود تصمیم گرفته‌اند که یک قوه عاقله بنا کنند تا در کوتاه‌ترین زمان برای اقتصاد تصمیم بگیرند در دورانی که تکنولوژی هر شش ماه دچار تحول می‌شود یک تصمیم ساده در ساختار تصمیم‌گیری ما دو سال طول می‌کشد.

منبع: ایلنا