چهار گامی که ایران‌خودرو و سایپا باید قبل از خصوصی‌سازی بردارند

اعتمادآنلاین| امیرحسن کاکایی ‌درباره واگذاری سهام باقی مانده دولت در دو شرکت بزرگ خودروسازی و خصوصی سازی آنها گفت: خصوصی سازی راهکار بسیار خوبی است و بدون شک جهان پیشرفته امروز مبتنی بر تصدی گری بخش خصوصی و حاکمیت دولت مدیریت می شود.

وی بیان داشت: تجربه جهانی ثابت کرده هر کجا دولت به تصدی گری پرداخته، در دراز مدت با مشکل مواجه شده است و رفتار بخش خصوصی به ارتقای بهره وری و رقابت پذیری انجامیده است.

کاکایی یادآور شد: ‌در 20 سال گذشته مقوله خصوصی سازی در کشورمان در سطح وسیع انجام شد، اما در اکثریت موارد در عمل خصوصی سازی برای شرکت های بزرگ تولیدی جواب نداد.

وی گفت:‌ هرچند خصوصی سازی در واحدهایی بزرگی نظیر پتروشیمی ها (با تولیدات پیوسته) به افزایش بهره وری منجر شد، اما در شرکت های با تولید گسسته مثل سازندگان ماشین آلات، لوازم خانگی یا قطعه سازی ها موفق نبود که نمونه بارز آن خصوصی سازی هپکو و ماشین سازی اراک است.

این کارشناس صنعت خودرو تاکید کرد:‌ فعل خصوصی سازی به تنهایی کافی نیست، مگر اینکه دولتیان (دولت و سایر قوا) از تصدی گری دل بکنند، یعنی باید رفتار آنان عوض شود و بخش خصوصی را بپذیرند.

وی ادامه داد:‌ اینکه تصدی گری در دست دولتیان بماند و واحدها را به دست بخش خصوصی که خودمان قبول داریم بدهیم، خصوصی سازی نیست.

کاکایی اظهار داشت: ‌با وجود سهم 17 درصدی دولت در سایپا و سهم 14 درصدی در ایران خودرو، این دو خودروساز در عمل خصوصی شده اند اما دولتمردان دل از آنها نکنده اند.

وی ادامه داد: بررسی 28 شرکت خودروساز خصوصی کشور، همچنین عمده شرکت های قطعه سازی خصوصی، حاکی از پایین بودن بهره وری شان است و این موضوع بویژه وقتی شرکت مورد نظر بزرگ باشد، بیشتر نمود دارد.

عضو هیات علمی گروه مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت تاکید کرد:‌ باید دولتمردان، قانونگذاران و سیستم های نظارتی دست به دست هم بدهند تا وقتی مجموعه ای خصوصی شد بتواند رفتار خاص خود را داشته و اهلیت آن هم به تایید رسیده باشد.

وی به شرکت های فرانسوی پژو و رنو اشاره کرد که هرچند دولتی باقی مانده اند، اما رقابت پذیر عمل می کنند یا در چین با وجود حاکمیت نظام کمونیستی، بسیاری شرکت های خودروسازی هنوز دولتی اند اما مدیران آنها رفتار بخش خصوصی از خود نشان می دهند.

کاکایی گفت: خصوصی سازی خودروسازان در شرایط جنگ اقتصادی کنونی، آن هم با بیش از 20 هزار میلیارد تومان زیان رسمی، راهکار مناسبی نیست و زمان مناسبی برای انجام این مهم در نظر گرفته نشده است.

کاکایی گفت:‌ خصوصی سازی ایران خودرو و سایپا باید در چهار مرحله انجام شود که نخستین آنها، فروش اموال راکد یا بی ربط آنها است؛ این کار که بتازگی وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز دستور آن را صادر کرده، پول به شرکت ها تزریق کرده و آنها را از رکود خارج می کند.

وی بیان داشت: در مرحله دوم، باید سهام بی ربط خودروسازان مثل سهام بانک ها، شهرک ها، انواع شرکت های خدماتی بی ربط، سهام تعاونی و غیره واگذار شود.

این کارشناس صنعت خودرو افزود:‌ در مرحله سوم، واحدهای قطعه سازی که در سال های گذشته از سوی خودروسازان خریداری شده یا ایجاد شده اند باید واگذار شوند.

وی بیان داشت:‌ در مرحله آخر و در صورت محرز شدن اهلیت خریداران، خودروسازان یاد شده باید بتدریج و گام به گام واگذار شوند، بطور مثال ابتدا ایران خودرو دیزل، سایپا دیزل، سایپا آذین، مهرکام پارس و غیره خصوصی شوند تا مطمئن شویم که می توانیم به درستی در این مسیر گام برداریم و بخش خصوصی نیز به خوبی از انجام این مهم بر می آید.

کاکایی ادامه داد:‌ در کشور مولتی میلیاردرهای زیادی حضور دارند که در بسیاری موارد کارآفرین بودن یا مفسد اقتصادی بودنشان مشخص نیست، بنابراین در چنین شرایطی واگذاری یکباره دو خودروساز بزرگ کشور ریسکی بزرگ است.

وی در پاسخ به اینکه برخی شرکت های قطعه سازی بزرگ نیز برای خرید سهام خودروسازان خیز برداشته اند، گفت:‌ بحث قطعه ساز یا هر فعال اقتصادی دیگر مطرح نیست، بلکه مدیریت پس از خصوصی سازی و اینکه مجموعه به اهل آن سپرده شده یا خیر مهم است.

عضو هیات علمی گروه مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت یادآور شد: به عنوان مثال شرکت رنو- نیسان- میتسوبیشی در اصل یک هلدینگ سرمایه گذاری است یا فیات- کرایسلر با وجود ورشکستگی کرایسلر در سال 2009، امروز بزرگترین سرمایه گذار در صنعت خودروسازی جهان است؛ بر این اساس، عملکرد مدیریت مجموعه مهم است نه اینکه فرد یا مجموعه ای که برای خرید سهام گام برداشته، از چه رسته ای است.

وی بیان داشت: در جهان، وقتی به دنبال واگذاری شرکت های بزرگ هستند مجموعه ای از مطالعات فنی، اقتصادی، بازاری و غیره انجام می شود، اما در ایران فقط بر روی شرکت ها قیمت می گذارند، در نتیجه در سال های گذشته شاهد بودیم برخی مجموعه ها با قیمت هایی فروش رفتند که صاحبان آنها از محل اموال باقی مانده در شرکت توانستند بدهی خود را بپردازند.

کاکایی تاکید کرد:‌ بر این اساس، در خصوصی سازی پول مطرح نیست، بلکه اهلیت داشتن خریدار و عمل به تعهدات از اهمیت بالایی برخوردار است تا آن صنعت از بین نرود.

وی خاطرنشان کرد: ‌اکنون مدیران کاری و با سواد در سازمان خصوصی سازی کشورمان حضور دارند، اما گاهی اوقات فشارهای سیاسی سبب می شود تا این مجموعه کاربلد به انجام کارهای غیراصولی مجبور شود که این مساله بویژه در صنعت خودرو بسیار خطرناک خواهد بود.

این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد:‌ باید برای خصوصی سازی خودروسازان همه اصول علمی و فنی را فارغ از بحث های سیاسی بکار ببندیم، زیرا اگر کوچکترین مشکلی در ادامه کار پیش بیاید، می تواند تبعات منفی بدتری به دنبال داشته باشد.

وی افزود: دولتمردان در بسیاری اوقات برای انجام امور تحقیقاتی و مشاوره ای هزینه نمی کنند، در حالی که خصوصی سازی خودروسازان مستلزم مطالعه همه جوانب و هزینه کرد پول است.

کاکایی، خصوصی سازی دو خودروساز بزرگ کشور بدون طی چهار مرحله یاد شده و هماهنگی قوا تقریبا غیرممکن برشمرد.

وی یادآور شد:‌ 28 نهاد نظارتی و تنها یک نهاد برای خصوصی سازی در کشور فعالیت دارند، اما باید بتوانیم با انجام هزینه های لازم در مقوله مهم خصوصی سازی کاری کنیم تا این همه نظارت نیاز نباشد.

این استاد دانشگاه پیشنهاد کرد:‌ به جای اینکه دولتی ها و مجلسی ها با ارائه این روش ها وقت یکدیگر را بگیرند، با همین «مدیریت نیم بند دولتی» به فکر رفع مشکلات باشند نه اینکه صورت مساله را پاک کنند.

هفته گذشته «رضا رحمانی» ‌ وزیر صنعت، معدن و تجارت از واگذاری دو خودروساز بزرگ کشور به بخش خصوصی در سال جاری و حداکثر سال آینده خبر داد.

منبع: ایرنا