کارت سوخت مصرف بنزین را روزانه 10 میلیون لیتر کاهش داد/ حذف کارت سوخت تصمیم اشتباهی بود/ زمزمه های احیای کارت سوخت از سال 97 شنیده شد

اعتمادآنلاین| ‌ براساس آخرین تصمیم دولت از روز سه شنبه 22 مرداد ماه سال 98 عرضه بنزین در جایگاه ها فقط از طریق کارت سوخت شخصی امکان پذیر است؛ هرچند کارت سوخت جایگاه‌ها تا مدتی وجود دارد اما ظاهرا برای اینکه مصرف کنندگان ملزم به استفاده از کارت سوخت شخصی خود باشند، عرضه بنزین از طریق کارت جایگاه ها محدود می شود.

احیای مجدد کارت سوخت توسط دولت دوازدهم در حالی صورت می گیرد که مسئولان فعلی وزارت نفت و دولت در سال 94 بنا به دلایلی که مشخص نیست تصمیم به حذف کارت سوخت از چرخه سوخت گیری کردند. اما امسال بعد از گذشت 4 سال تصمیم دارند این سامانه را دوباره راه اندازی کنند.

در این باره میزگردی با حضور مالک شریعتی، محمدجواد نوفرستی و مسعود صباغی از کارشناسان و اهل فن در حوزه کارت سوخت برگزار شده است. در این گزارش به مهمترین مباحث مطرح شده در این باره، اشاره می‌شود.

مسعود صباغی : سال 94 دولت مبنی بر حذف کارت سوخت تصمیم‌گیری کرد، این تصمیم کاملا تصمیم اشتباهی بود چرا که مهمترین داده‌های اطلاعاتی که می توانستیم از میزان مصرف سوخت داشته باشیم به تفکیک تمام جایگاه های کل کشور وجود داشت از بین رفت. یک باب دیگری باز شد و محدودیت مصرف هم از بین رفت و مردم بیشتر مصرف می کردند و این در حالی بود که قیمت بنزین ثابت و تورم رو به بالا بود. در سال 97 وقتی شوک ارزی به اقتصاد کشور وارد شد دولت تقریبا به این نتیجه رسیده بود که کارت سوخت را دوباره احیا کند زیرا اختلاف قیمتی که قیمت بنزین داخلی با قیمت بنزین کشورهای همسایه ما وجود داشت باعث این شد که بنزین قاچاق شود و هرچه این زمان می گذشت این اختلاف قیمت بیشتر می شد و این جذابیت وجود داشت تا میزان قاچاق افزایش پیدا کند.

دولت 8 ماه با ارزش را در احیای کارت سوخت از دست داد

صباغی در ادامه صحبت‌های خود اظهار داشت: دولت متوجه این قضیه شد و به اجبار به این تصمیم درست رسید که کارت سوخت را احیا کند و من خنده‌ام می‌گیرد که این اقدام درست و به جایی که باید خیلی زودتر از اینها اتفاق می افتاد از همان اوایل سال 97 به تاخیر می افتد و اکنون که ما اواسط سال 98 هستیم این تصمیم اجرایی نشده است. من اطلاعیه شرکت ملی پخش را خاطر دارم که در سال 97 که این قضیه جدی شده بود اطلاعیه داد که مالکان خودرو و کسانی که کارت سوخت دارند و کسانی که کارت سوختشان مفقود شده از تاریخ 3 آذر تا 24 آذر درخواست بدهند که به اینها کارت سوخت بدهیم . دولت می بایست در همان موقع کارت سوخت را احیا می کرد و قبل از عید این کار را انجام می داد اما الان 5 ماه از سال هم گذشته و ما 8 ماه را از دست دادیم و مصرف بالای سوخت را شاهدیم که میتوانستیم جلوی آن را بگیریم اما این کار را انجام نمی دهیم.

این میزان مصرف قابلیت صادرات را داشت و قبل از اینکه ستاره خلیج فارس را بیاوریم ما بنزین وارد می کردیم و میزان ضرری که داشت به کشور وارد می شد مضاعف بود تا قبل از افتتاح ستاره خلیج فارس تمام این شواهد نشان می دهد که دولت هنوز بحران را درک نکرده است.

وی ادامه داد: برای مردم کشورمان در مرحله نخست اگر بخواهیم هزینه بالا را در نظر بگیریم ماکزیمم حالتش این است که قیمت تمام شده را محاسبه کنیم و نباید هزینه های بالایی را برای مردم تحمیل کنیم و در درجه بعد اگر بخواهیم هزینه صادراتی را محاسبه کنیم باید ببینیم که چه مقدر از این هزینه های صادراتی محقق شده و با ضریب وزنی ان را اعمال کنیم. مثلا در حوزه گاز 20 میلیون متر مکعب به ترکیه می دهیم و همین حدود ها به عراق می دهیم در مقایسه با تولید گاز که 700 میلیون متر مکعب است باید ضریب وزنی بدهیم تا ببینیم حجم صادراتی ما چه مقدار است که این عدد خیلی کاهش می یابد از این میزان درآمدی که داریم از گاز می بریم.

محمد جواد نوفرستی: کارت سوخت جایگاه‌ها باید حذف شود

محمد جواد نوفرستی، عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا: من این تصمیم دولت یعنی احیای کارت سوخت را هر چند که با 4 سال تاخیر در حال انجام است به فال نیک می گیرم هرچند که حذف کارت سوخت تصمیمی بود که به اشتباه گرفته شد و اگر امروز و همین الان هم احیای مجدد کارت سوخت را اجرا کنند مورد تقدیر است. البته این کار باید کامل انجام شود یعنی زمانی این طرح کامل اجرا می شود که کارت سوخت جایگاه وجود نداشته باشد والا دوباره مردم حاضر نیستند که از کارت سوخت شخصی خود استفاده کنند. حدود 20 تا 30 میلیون نفر از دارندگان کارت ملزم به استفاده از کارت سوخت شخصی خود نیستند و اتفاقا استفاده نیز نخواهند کرد تا زمانی که کارت سوخت جایگاه وجود دارد اما به هر حال با فرجه‌ای که اعلام شده است و از یک سال قبل هم که تاکید می کردیم اجرای همین راه کار ساده این بود که کارت سوخت جایگاه حذف شود و الا احیای آن قانونی است که خیلی ارزش نخواهد داشت.

در سال 94 تصمیم گرفته شده بود که بنزین تک نرخی شود من نیز اعلام کردم که تک نرخی کردن بنزین مقدمه ای بر حذف کار سوخت است و فکر می کنم بیشتر از استدلال و منطق اقتصادی موضوعات سیاسی هم اثر گذار بود. در سال 94 وقتی این طرح اجرا شد و دولت تصمیم گرفت که کارت سوخت را حذف کند، مجلس پیگیری‌هایی کرد و با ارتباطاتی که با نمایندگان مجلس گرفته شد در سال 95 دولت ملزم به احیای کارت سوخت شد؛ این مصوبه مجلس است و این درحالی است که خیلی از نمایندگان امروز مجلس نمی دانند که این تصمیم را خودشان گرفتند و بعضا در مصاحبه هایشان در سال گذشته می گفتند که اگر لازم باشد دولت را ملزم می کنیم که کارت سوخت را احیا کند. یعنی خبر نداشتند که چنین مصوبه‌ای را خودشان تصویب کرده اند.

تنها استدلال درست آن روز آقای زنگنه این بود که می گفت طبق آمار مردم ارزش بنزین را درک کرده اند و رشد مصرف بنزین در سال 93 و 94 زیر 2 درصد بوده است و این رشد 2 درصدی منطقی است زیرا که افزایش واردات و تولید خود رو و موتور سیکلت وجود دارد و همه ما این رشد را می پذیریم. اما آن موقع اتفاقی که افتاد علت کاهش مصرف بنزین سقوط قیمت جهانی نفت بود به طوریکه در یک مقطع زمانی کوتاهی حتی نرخ بنزین 1000 تومانی در داخل کشور از نرخ فوب خلیج فارس بالاتر هم بود و حتی بعضا در برخی از رسانه ها گفته می شد چرا قیمت بنزین را پایین نمی آوریم.

به استناد دوره کوتاه مدتی که نفت به زیر 30 دلار رسید وزارت نفت و دولتی ها گفتند خب با این شرایط بیاییم کارت سوخت را حذف کنیم.

اما اگر تغییرات سال های بعد را نگاه کنید وقتی کارت سوخت را حذف کردند رشد فروش بنزین در داخل که می شود شامل مصرف و قاچاق تغییر کرد به طوریکه در سال 95 حدود 5 درصد و در سال 96 حدود 8 درصد و در نیمه اول سال 97 به 11 درصدمی رسد که دیگر بعد از آن گزارشی ارائه نشد. یعنی اگر با همان استدلال درست آقای زنگنه در مجلس در سال 95 رشد تا 2 درصد را قبول می کردیم فروش بنزین در سال 97 روزانه باید می رسید به حدود 78 میلیون لیتر در حالی که طبق آمار رسمی خود وزارت نفت در نیمه اول سال 97 چیزی حدود 91 میلیون لیتر بنزین مصرف کردیم.

این مابه التفاوت قطعا بخشی از آن تشویق افزایش مصرف بوده است که براساس همین آمار و مستندات تابستان سال گذشته دولت و وزارت نفت اعلام کردند که 10 میلیون لیتر قاچاق بنزین داریم هر چند که در تابستان سال گذشته برخی نیز تکذیب کردند اما به هر حال این آمار ها وجود دارد.

در سال 85 یعنی قبل از اینکه سامانه کارت سوخت اجرا شود فروش روزانه بنزین طبق آمار و مستنداتی که خود دولت ارائه می دهد چیزی حدود 73 میلیون لیتر بوده است اما 9 تیر ماه یعنی بعد از گذشت 100 روز که از سال سامانه کارت سوخت اجرا می شود و میانگین فروش روزانه بنزین در سال 86 می رسد به 64 میلیون لیتر. حتی در ایامی به 52 میلیون لیتر هم رسیده حالا با این شرایط باید گفت این آمار در حالی رقم خورده است که در ایام پر سفر هم بوده است.

همه متفق القول هستند سامانه کارت سوخت به خاطر کارکردی که دارد فروش روزانه را 10 میلیون لیتر کاهش داد و خیلی جالب است که این 64 میلیون لیتر فروش روزانه بنزین در سال 86 بعد از 8 سال که کارت سوخت وجود داشت یعنی در سال 94 تازه رسید به 74 میلیون لیتر یعنی بعد از گذشت 8 سال فقط 8 میلیون لیتر به مصرف افزوده شد.

دلیل حذف کارت سوخت چه بود؟

مالک شریعتی: اول باید این اقدام دولت یعنی احیای کارت سوخت را قدر بدانیم و با هر تحلیل و نظر سیاسی که داریم از آن استقبال کنیم؛ اخیرا جلسه شورای هماهنگی سران قوا با حضور وزیر نفت تشکیل شده است و آقای رئیس جمهور هم تاکید کرده اند نظام پرداخت یارانه ها عادلانه نیست و باید به سمت عادلانه شدن حرکت کنیم. دولت با توجه به جمیع جهات به این جمع بندی رسیده است که کارت سوخت باید احیا شود و نظام پرداخت یارانه ها باید اصلاح شود. باید از مرحله مقدماتی احیای کارت سوخت کار را دوباره شروع کرد و حتما برنامه های بعدی برای آن دارد و این اتفاق خواهد افتاد.

در خصوص حذف کارت سوخت در سال 94 تحلیل های سیاسی هم وجود دارد اما در اینجا بیشتر به مباحث فنی و اقتصادی می پردازیم؛ یکی از دلایل حذف کارت سوخت در سال 94 این بود که قیمت بنزین به سطح قیمت تمام شده نزدیک شده بود که در نهایت چنین تصمیمی یعنی حذف کارت سوخت اتخاذ شد.

اما با حذف کارت سوخت عملا مزایای آن نیز نادیده گرفته شد به طوریکه در هر شرایط اقتصادی آمار مصرف را میتوانست کنترل کند و در اختیار ناظران قراردهد و در واقع میتوانست آمایش مصرف انرژی را در اختیار مسئولان قراردهد که از این مزیت غفلت شد. به هر حال در آن روز تصمیم به حذف کارت سوخت گرفتند اما خوشبختانه امروز می بینیم که به این نتیجه رسیده اند که کارت سوخت دوباره احیا شود. البته راه کارهای دیگری هم وجود دارد که میتواند منجر به شفافیت شود مانند بورس انرژی که عرضه بنزین از این طریق در حال شکل گیری است، همچنین بازارچه‌های مرزی که می تواند بنزین را با یک حاشیه سود خوبی عرضه کنند و فروششان قانونی شود و یا جایگاه های حاشیه 200 کیلومتری مرزها یک شرایط خاصی وجود داشته باشند و از این تصمیمات می توان گرفت و قاچاق را نیز کنترل کرد.

منبع: فارس