آیا بدون اصلاح تورم، اصلاح ساختار مالیاتی امکان‌پذیر است؟/ پازوکی: اجرای ناقص یک قانون به مراتب اثرات مخرب‌تری در حوزه اقتصاد دارد/ آلبرت بغزیان: وقتی سود سپرده بانکی از تورم عقب است، دریافت مالیات مشکلی را حل نخواهد کرد

اعتمادآنلاین| ‌ فرشته بهروزی‌نیک - دولت می‌کوشد تا بتواند راهی برای استفاده از ظرفیت 150 هزار میلیارد تومان درآمدی که در بخش مالیاتی کشور وجود دارد پیدا کند. تلاشی که اگرچه قابل تحسین است، اما در جاهایی به بیراهه هم می‌رود.

مالیات‌ستانی، طی سال‌های گذشته تاکنون، یکی از بزرگ‌ترین نقطه‌ضعف‌ها در اقتصاد ایران بوده است؛ حالا که تحریم‌ها به اقتصاد فشار آورده و دولت برای اداره کشور با کسری بودجه مواجه شده، جای خالی این ابزار درآمدی بیش از گذشته احساس می‌شود.

از سوی دیگر در ماه‌های گذشته، وزارت امور اقتصادی و دارایی دوش به دوش سازمان امور مالیاتی کشور در مسیر اصلاح ساختار نظام مالیاتی گام برداشته، این در حالی‌ است که به نظر می‌رسد این روند گاهی با سیاست‌های غیرکارشناسی و دستپاچگی همراه بوده است.

چند روز پیش خبری به نقل از وزارت امور اقتصادی و دارایی روی تارنمای رسانه‌ها قرار گرفت مبنی بر اینکه این وزارتخانه درصدد است تا از سود سپرده‌های بانکی مالیات دریافت کند. اگرچه این خبر از سوی روابط عمومی وزارت امور اقتصادی تکذیب شد، اما همچنان مورد نقد کارشناسان اقتصادی قرار دارد. آگاهان اقتصادی می‌گویند انتشار چنین اخبار ضد و نقیضی نشان از بی‌برنامگی دولت در حوزه مالیاتی کشور دارد.

قانون مالیات ناقص اجرا نشود

مهدی پازوکی، تحلیلگر اقتصادی، در این باره به اعتمادآنلاین گفت: دولت بدون در دست داشتن استراتژی مشخص نمی‌تواند ساختار مالیاتی را در کشور اصلاح کند، چراکه اجرای ناقص یک قانون به مراتب اثرات مخرب‌تری در حوزه اقتصاد بر جا خواهد گذاشت.

پازوکی درباره دلیل انتقادش از تصمیم احتمالی دریافت مالیات از سپرده‌های بانکی افزود: در شرایطی که هدف‌گذاری دولت جلوگیری از سرریز شدن سرمایه‌ها به بازارهای غیرمولد در کشور است، باید از هرگونه تصمیم‌گیری محرک در این باره پرهیز کند.

این آگاه اقتصادی در این راستا توضیح داد: وقتی تولید با رکود سنگین مواجه شود و بازار سرمایه نیز کارآمدی لازم را برای جذب نقدینگی سرگردان در کشور ندارد، چنین سیاست‌هایی امنیت قشر ضعیف و آسیب‌پذیر جامعه را تهدید خواهد کرد.

پازوکی در ادامه صحبت‌های خود به ساختار معیوب نظام بانکی در کشور اشاره کرد: در شرایط فعلی سود سپرده‌های بانکی با دریافت سود حداکثر 18 درصد خود عقب‌ماندگی آشکاری را نسبت به تورم دارد و بنابراین طبیعی است دریافت مالیات از سپرده‌های اندکی که در بانک‌ها وجود دارد نمی‌تواند ساختار کارآمدی را در نظام مالیاتی کشور ایجاد کند.

چه کسانی سود بانکی را به تورم گره زده‌اند؟

از سوی دیگر دریافت مالیات از سود سپرده‌های بانکی در حالی مطرح می‌شود که اقتصاد ایران هنوز طی چهار دهه گذشته حریف غول تورم نشده و هر از چندی قدرت‌نمایی غول تورم مناسبات رفتاری مردم و بنیان‌های اقتصادی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه تهران، در این باره معتقد است: طی سال‌های گذشته درآمد مردم با تورم فاصله بسیار چشمگیری داشت. همین امر سبب شد اقتصاد از حالت نرمال خارج شود و دولت نتواند تصمیم‌های منطقی بگیرد.

به گفته این آگاه اقتصادی، کسانی که در این سال‌ها، با تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسی و سوءمدیریت، سود سپرده بانکی را به تورم گره زده‌اند، در برابر این ناکارآمدی مسئول هستند.

مشکل اصلی کجاست؟

دریافت مالیات از سود سپرده در بسیاری از کشورها سابقه دارد، اما ساختار بانکی در این کشورها تفاوتی قابل تأمل با ایران دارد و مشکل تورم نیز در این کشورها طی سال‌ها رفع شده است.

هرچند افزایش پایه‌های مالیاتی یکی از مهم‌ترین اهداف پیش‌بینی‌شده به منظور کاهش وابستگی به نفت و اداره اقتصاد بر پایه درآمدهای مالیاتی است، به نظر می‌رسد اقتصاد ایران هنوز مهیای اجرای این موضوع نیست.

دلیل این ماجرا نیز روشن است؛ آن‌طور که بسیاری از کارشناسان اقتصادی باور دارند رانتی که در نتیجه اقتصاد نفتی در ایران وجود دارد طی سال‌های گذشته مانع از آن شده که تصمیم‌گیری‌ها در این حوزه بر اساس دودوتا چهارتای اقتصادی پیش برود.

در این میان اما بار سوءمدیریت‌ها و تصمیم‌های غیرکارشناسی روی دوش دهک‌های درآمدی ضعیف و سطح پایین جامعه بوده است.