تبعات بازگشت ایران به بازار نفت

اعتمادآنلاین| حسن مرادی، در یادداشتی در روزنامه تعادل نوشت: یکی از موضوعاتی که بعد از بالا رفتن احتمال پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا و متعاقب آن، احیای برجام در محافل اقتصادی مطرح شده، تبعاتی است که بعد از ورود ایران به بازار نفت ایجاد خواهد شد. به هر همانطور که حضور ترامپ در کاخ سفید تبعات فراوانی در مناسبات اقتصادی بین‌المللی و سایر موضوعات جهانی به جای گذاشت، خروج وی نیز بدون تردید تحولات بسیاری ایجاد خواهد کرد.

در کل می‌توان پیش بینی کرد که بعد از پیروزی باید شرایط اقتصاد امریکا به سمت نورمالایزه شدن وضعیت و عادی شدن شرایط برود. طبیعی است که در این صورت، ایران نیز که با تحریم‌های ظالمانه و خارج از منطق ترامپ مواجه شده، سهمیه‌های سنتی خود را در بازار نفت و اوپک پس خواهد گرفت. ضمن اینکه حضور تاثیرگذار خود را در بازار انرژی بین‌المللی از سر خواهد گرفت. با توجه به نقشی که نفت در شمایل کلی اقتصادی کشور دارد، این تحولات، سیگنال مثبتی در خصوص چشم‌انداز آینده اقتصادی کشور می‌دهد. بالا رفت درآمد ارزی در نهایت می‌تواند به معنای بهبود وضعیت درآمد سرانه و مهار برخی نوسانات تورمی تفسیر شود.

اکثریت قریب به اتفاق کارشناسان اقتصادی معتقدند که تحریم‌ها اثرات مخرب فراوانی در بخش‌های مختلف اقتصادی داشته است. البته مجموعه این تحلیلی‌ها با فرض پیروزی بایدن معنا دارد، شاید در کوران انتخابات امریکا و تا زمان اعلام رسمی نتایج انتخابات (حوادثی از جنس اعتراضات اخیر در ایالت‌های مختلف و رفتارهای غیرقانونی ترامپ) رخ دهد که این پیش‌بینی‌ها را دچار خدشه کند. اما اغلب تحلیلگران و خردمندان عالم امیدوار هستند که ترامپ در صورت شکست، قدرت را به صورت مسالمت‌آمیز تحویل رییس‌جمهوری بعدی دهد تا نظام تصمیم‌سازی، ایالات متحده به سمت اتخاذ رویکردهای معقول‌تر حرکت کند. از این منظر بازگشت امریکا به برجام می‌تواند واجد ویژگی‌های مثبتی تلقی شود.

اما با عبور از این مقدمات باید دید بعد از بازگشت ایران به بازار نفت، ایران ظرفیت تولید چه میزان نفت را دارد و ظرفیت واقعی تولید نفت ایران بعد از تحریم‌ها چقدر است؟ اقتصاد ایران با توجه به جایگاه تاریخی‌اش در اوپک و ظرفیت‌هایی که در دورن کشور در صنعت نفت دارد، پتانسیل بالایی برای افزایش تولید نفت دارد. اما از طرف دیگر نباید فراموش کرد که بعد از تحریم‌هایی چنین پرفشار، برخی چاه‌های نفت به احیای دوباره نیاز دارند تا به بالاترین ظرفیت تولید خود برسند.

بنابراین عنصر زمان در خصوص خیزش دوباره صنعت نفت ایران مساله مهمی است. بازگشت به سهمیه‌های قبل از تحریم هدف کوتاه و میان‌مدت و رسیدن به حداکثر ظرفیت تولید بر اساس جایگاه ایران در اوپک (چه در سال‌های قبل از پیروزی انقلاب و چه سال‌های پس از آن) هدف بلندمدت ایران در صنعت نفت می‌تواند تحلیل و تفسیر شود. به نظرم زمینه‌های مورد نیاز برای احیای صنعت نفت از همین امروز باید آغاز شود تا بلافاصله پس از رفع محدودیت‌ها بتوان بیشترین دستاوردها را کسب کرد.

در جمع‌بندی صحبت‌ها ذکر این نکته ضروری است که نظام تصمیم‌ساز کشور نیز در مواجهه با این شرایط تازه در نظام بین‌الملل باید راهبردهای مناسب و خردمندانه‌ای را تدارک ببیند که در اثر حداکثر منافع ملی کشور تامین شود. بازارهای اقتصادی کشور بعد از دوره‌ای نوسانات پی‌درپی بیشتر از هر عامل دیگری به ثبات نیاز دارد. از طریق گسترش دامنه این فضای مطلوب اقتصادی است که مردم هم بهره خود را از فضای اقتصادی کشور خواهند برد.

منبع: روزنامه تعادل