روند کاهشی «میانگین شکاف طبقاتی»

اعتمادآنلاین| چند روزی است که تبلیغات نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آغاز شده و نقد وضعیت اقتصادی کشور به یکی از شاه بیت‌های سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، پست‌های اینستاگرامی، توئیت‌ها و غیره شده است. در این راه نامزدها به ارائه آمار و ارقام مختلف مربوط به شاخص‌های اقتصادی می‌پردازند و با انتقاد از وضعیت موجود نوید آینده‌ای بهتر با اعداد و ارقامی رویایی را می‌دهند.

به گزارش ایرنا، یکی از این نامزدها شاخص ضریب جینی را هدف قرار داده و از وضعیت بد شکاف طبقاتی در دوران هشت ساله دولت کنونی انتقاد کرده است. در اینکه هر کاندیدایی حق دارد نقد منصفانه خود را بیان کند شکی نیست، اما داده‌ها و آمار و ارقام باید به نحو درست تفسیر و مورد استفاده قرار گیرد.

در اقتصاد شاخص‌های زیادی وجود دارد که می‌توان بر اساس آنها به مقایسه و ارزیابی دولت‌های مختلف با یکدیگر و یا مقایسه ایران با سایر کشورهای جهان و منطقه پرداخت. یکی از این شاخص‌ها «ضریب جینی» است. این ضریب به ما می‌گوید که تا چه حد توزیع درآمد در کشور عادلانه بوده و آیا شکاف طبقاتی بین دهک‌های بالای درآمدی و دهک‌های پایین کم است یا زیاد و اینکه با وضعیت مطلوب چه فاصله‌ای دارد.

ضریب جینی عددی است بین صفر و یک. هرچقدر به یک نزدیک تر باشد به معنای وجود نابرابری و شکاف طبقاتی بیشتر در جامعه است. می‌توان با استفاده از این شاخص نشان داد که دولت‌های مختلف در ایران تا چه مقدار در جهت هدایت ثروت به اقشار کم درآمد و دهک‌های پایین درآمدی تلاش کرده‌اند.

هم بانک مرکزی و هم مرکز آمار ایران سالانه شاخص ضریب جینی را محاسبه و منتشر می‌کنند. در جدول زیر ضریب جینی بیش از سه دهه ارائه شده است.

همانطور که مشاهده می‌کنید در دوره دولت‌های پنجم و ششم ضریب جینی از 0.4249 در سال 1368 به 0.4294 در سال 1375 رسیده است. درواقع این عدد نشان می‌دهد که در دوره این دولت‌ها شکاف طبقانی بیشتر شده و عمده ثروت نصیب دهک‌های بالای درآمدی آن دوره شده بود. میانگین کل دوره 8 ساله نیز 0.4270 است.

در دوره دولت‌های هفتم و هشتم، که از 1376 شروع می‌شود میانگین ضریب جینی با اندکی کاهش به 0.4268 رسید. هرچند بهبود اندکی حاصل شد، اما با وضعیت مطلوب فاصله زیادی داشت. در ابتدای این دولت در سال 1376 ضریب جینی 0.4230 و در انتهای آن یعنی در سال 1383 این شاخص به 0.4240 رسید.

شاخص ضریب جینی برای دولت نهم و دهم نشان می‌دهد که در این دوره (1391-1384) شکاف طبقاتی نسبت به دو دولت قبلی کاهش داشته است. در ابتدای شروع به کار این دولت در سال 1384 ضریب جینی 0.4248 است و در انتهای دوره، یعنی در سال 1391 به 0.3659 می‌رسد. میانگین عملکرد این دوره 0.4079 است.

شاخص ضریب جینی در هشت ساله دولت تدبیر و امید نشان از این دارد که وضعیت میانگین شکاف طبقاتی در این دوره بهتر از دولت‌های قبل بوده است. هرچند آمار سال 1399 در دست نیست اما میانگین ضریب جینی در دوره هفت ساله (از 1392 تا 1398) 0.3894 است. این مقدار از همه دوره‌های قبلی کمتر است. بنابراین می‌توان گفت که دولت فعلی، با در نظر گرفتن شرایط تحریمی و جنگ اقتصادی آمریکا از یک طرف و شیوع بیماری کرونا از طرف دیگر، که هر دو به شدت اقتصاد را با بحران مواجه ساخت عملکرد نسبتاً قابل قبولی در مقایسه با دیگر دولت‌ها داشته است.

بدون شک جا برای کار بیشتر در دولت‌های آینده نیز وجود دارد و امیدواریم رئیس جمهوری بعد روند کاهشی شکاف طبقاتی را ادامه داده و به نقطه مطلوب نزدیک‌تر کند.