پاسخ به یک پرسش مهم: آیا قیمت اینترنت پس از 6 سال باید افزایش پیدا کند؟

​موضوع گرانی تعرفه‌های اینترنت همراه اپراتورهای تلفن همراه و همچنین تعرفه‌های اینترنت ثابت شرکت مخابرات ایران طی یک هفته اخیر، جنجال‌های بسیاری را به پا کرده است.

به گزارش آی‌تی‌رسان، عموما هر نوع گرانی قیمت با بازخورد منفی از سمت مردم همراه می‌شد و تفاوتی ندارد این افزایش قیمت حاصل سودجویی عده‌ای خاص است یا بخشی از روند منطقی افزایش هزینه‌ها و تورم در بخش‌های مختلف کشور!

در شرایط فعلی اقتصادی که بسیاری از مردم به سختی در حال گذران زندگی خود با حداقل‌های ممکن هستند، گرانی تعرفه‌های اینترنت همراه از طرف اپراتورها، اتفاقیست که از سال گذشته خبر آن به گوش رسیده بود و دلایلی مستحکم و قابل توجه برای این افزایش قیمت نیز بیان شده بود.

با وجود اینکه شاید افزایش قیمت (بدون منطق) ناخوشایند باشد اما باید نگاهی منطقی و منصفانه به این قضیه داشت و به دور از رفتارهای احساسی و هیجانی، دلایل اصلی این اتفاق را بررسی کرد.

در این مطلب قصد داریم تا بدون توجه به هیجانات موجود، نگاهی منطقی به این موضوع داشته باشیم و به مهم‌ترین پرسش‌ها در زمینه افزایش قیمت اینترنت توسط اپراتورها پاسخ دهیم، با آی‌تی‌رسان همراه باشید.

طی روزهای گذشته تعدادی از بسته‌های اینترنت پرحجم و محبوب کاربران از لیست خرید بسته‌های اینترنت اپراتورهای مختلف حذف شده است، همچنین قیمت برخی بسته‌‌های باقی مانده نیز افزایش چند درصدی داشته که همین مورد باعث شنیده شدن برخی اعتراض‌ها از کاربران در شبکه‌های اجتماعی شده است.

آیا قیمت‌ها به صورت غیر قانونی افزایش پیدا کرده است؟

خیر، بر اساس مصوبه رگولاتوری در سال 95، کف و سقف قیمتی برای تعیین هزینه اینترنت تعیین شده است که تاکنون اپراتورها قیمتی در این بازه قیمتی را ارائه می‌دادند. بر اساس قانون، اپراتور می‌تواند در بازه کف و سقف قیمت، بسته اینترنتی طراحی و با یکدیگر رقابت کنند که قطعا خلاف قانون نیست.

حال اپراتورهای تلفن همراه با توجه به تصویب قیمت‌ها بر اساس شرایط اقتصادی سال 95 و همچنین تورم به وجود آمده در سال‌های اخیر و وجود تحریم‌ها، همچنین افزایش تعداد و مصرف مشترکان طی دو سال اخیر، تصمیم گرفته‌اند قیمت‌ها را در بازه تعیین شده رگولاتوری افزایش دهند.

برای شفاف شدن بیشتر موضوع شاید بهتر باشد اینگونه گفت، که براساس گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم از ابتدای 1395 تا انتهای 1400 رشد 250 درصدی داشته اما تنها حوزه‌ای که هیچگونه تغییر نرخی در خدماتش نداشته، صنعت ارتباطات طی این سالها بوده است.

چرا قیمت‌ها تاکنون افزایش نیافته بود؟

هرچند اپراتورها می‌توانند دربازه تعیین شده (سقف و کف قیمت اینترنت براساس مصوبه سال 1395) از طرف رگولاتوری، قیمت بسته‌های اینترنت خود را تغییر دهند، اما طی سال‌های اخیر با توجه به در پیش گرفتن سیاست‌های رقابتی میان اپراتورها، قیمت بسته‌های اینترنت تغییری پیدا نکرد. در واقع قیمت مصرفی کاربران همچنان همان قیمت مصوبه در سال 95 است که توسط رگولاتوری تعیین شده و تا ابتدای امسال هیچ تغییری نکرده ولی اپراتورها به جای تعیین کف قیمت، تصمیم به افزایش قیمت‌ها در بازه تعیین شده و قانونی گرفته‌اند.

همچنین در سال گذشته پس از تصمیم اپراتورها برای افزایش قیمت در بازه تعیین شده، مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که هیچ اپراتوری حق افزایش قیمت ندارد و به این واسطه در سال گذشته قیمت‌ها ثابت ماند.

در واقع قیمت بسته‌های اینترنت از سال 95 تاکنون بر روی کف قیمت رقابتی مانده و اپراتورهای تلفن همراه با وجود آنکه از نظر قانونی می‌توانستند قیمت‌های خود را افزایش دهند اما این اتفاق به دلیل وجود رقابت میان اپراتورهای مختلف و البته جذب مشترکین بیشتر هرگز رخ نداد.

آیا قیمت اینترنت در ایران ارزان است؟

اگر بخواهیم یک جواب کوتاه بدهیم؛ بله اینترنت در ایران ارزان است. البته دلیل اصلی این ارزانی در واقع تورم بالا و عدم افزایش قیمت‌ها طی سال‌های اخیر برشمارده می‌شود. به‌طوری که میانگین قیمت اینترنت در ایران از نظر دلاری بسیار پایین و مقرون به صرفه مانده و ایران را در گروه کشورهایی که اینترنت در آن‌ها ارزان است، قرار داده است. این اتفاقیست که وزیر ارتباطات پیشین یعنی محمد جواد آذری جهرمی نیز بارها به آن تاکید داشت.

طبق آمار سایت Statista، ایران در سال 2017 ارزان‌ترین اینترنت در جهان را ارائه می‌داد، به طوری که میانگین پرداختی برای پهنای باند در ماه در ایران حدود 5 دلار بود، این رقم در کشوری مانند آمریکا به 66 دلار می‌رسید و کشوری مانند امارات نیز با میانگین هزینه ماهانه 155 دلار برای پهنای باند، جزو یکی از گران‌ترین کشورهای دنیا از نظر هزینه‌های مربوط به اینترنت بود.

اما با توجه به افزایش قیمت دلار، هزینه ماهانه خرید پهنای باند بر اساس دلار در ایران افزایش پیدا کرد اما همچنان ایران جزو ارزان‌ترین کشورها در ارائه خدمات اینترنتی است. بر اساس اطلاعات سایت Atlasandboots میانگین هزینه اینترنت با کیفیت در کشور به صورت ماهانه 10 دلار است، به این ترتیب ایران سومین کشور با اینترنت ارزان در آسیا و یازدهمین کشور در جهان بر اساس قیمت ماهانه اینترنت و هزینه بر اساس هر مگابایت است. این در حالی است که میانگین هزینه بسته اینترنت در آمریکا 55 دلار و در امارات 156 دلار است.

چرا اپراتورها نیاز به افزایش قیمت در بازه تعیین شده رگولاتوری دارند؟

چند دلیل عمده برای این افزایش قیمت وجود دارد که برای نگاه منصفانه به این موضوع، باید به آن‌ها توجه کرد:

تورم شدید طی چند سال اخیر

اولین مورد را می‌توان تورم شدید اقتصادی در چند سال اخیر نامید. همانطور که می‌دانید قیمت ارز و کالاهای اولیه و پایه طی چند سال اخیر افزایش قیمت چند برابری داشته که این مورد، باعث می‌شود هزینه‌های نگه‌داری و توسعه شبکه دیتا برای اپراتورها به شکل چشم‌گیری افزایش پیدا کند.

تقریبا هیچ کالا و حتی هیچ خدمتی نبوده که طی چند سال اخیر با افزایش قیمت مواجه نشده باشد، هزینه خرید اینترنت یکی از معدود مواردی بود که به قیمت آن به روش‌های دستوری در چند سال گذشته ثابت مانده بود و اپراتورهای برتر کشور هشدار داده بودند که سیستم تعرفه‌گذاری در این خصوص باید تغییر کند.

افزایش چشمگیر مشترکین و مصرف

شیوع ویروس کرونا طی دو سال گذشته و غیرحضوری شدن مدارس، دانشگاه‌ها، آموزشگاه‌ها، افزایش قابل توجه دورکاری، افزایش محبوبیت بازی‌های اینترنتی، استفاده از VODها، اکران آنلاین و به طور کلی تمامی اتفاقاتی که به بستر اینترنت منتقل شد، هزینه‌های سنگینی را به اپراتورهای تلفن همراه متحمل کرد.

در حالی که هیچکس آمادگی مقابله با این بحران را نداشت، اپراتورهای تلفن همراه نیز به یک باره با افزایش سنگین مشترکین و مصرف اینترنت مواجه شدند که با پیش‌بینی تدابیر و تصمیملات لازم، توانستند با کمترین افت کیفیت، از این دوران به سلامت عبور کنند، هرچند فرهنگ دورکاری، برگزاری کلاس‌های غیر حضوری، ارتباط تصویری، بازی‌های آنلاین و غیره در میان مردم جای افتاده و اپراتورها وظیفه سنگینی برای حفظ کیفیت و در ادامه افزایش سرعت و پهنای باند خواهند داشت.

نیاز به توسعه پوشش‌دهی اینترنت

در سال 98، زمانی که بیشتر امور روزانه مردم به اینترنت متکی شد، با وجود فشارهای وزارت ارتباطات، اپراتورهای تلفن همراه به توسعه شبکه پوشش دهی خود برای در دسترس قرار گرفتن اینترنت در شهرستان‌های کوچک، روستا‌ها و جاده‌ها روی آوردند. اتفاقی که علاوه بر هزینه‌های حفظ کیفیت با وجود افزایش کاربران و میزان مصرف و همچنین تورم اقتصادی در کشور، هزینه دو چندانی را به دوش اپراتورها انداخت و اپراتورها بی‌آنکه بتوانند هزینه اینترنت را افزایش دهند از پس این بحران‌ها عبور کردند.

نیاز به تعرفه‌گذاری مجدد وجود دارد

با در نظر گرفتن تمامی این موارد در کنار هم متوجه می‌شویم که نیاز به تعرفه‌گذاری مجدد و اصولی در این زمینه وجود دارد. تعرفه‌های فعلی بر اساس شرایط 5 تا 6 سال پیش کشور تنظیم شده‌اند و پس از گذشت این سال‌ها نیاز است تا بازنگری در این تعرفه‌‌ها به وجود بیاید.

هر چند اپراتورهای تلفن همراه، تنها در بازه کف تا سقف تعرفه‌های سال 95 اقدام به حذف برخی بسته‌ها و افزایش قیمت تعدادی دیگر از بسته‌های اینترنت خود کرده‌اند و به این ترتیب قیمت‌های جدید، حتی بدون نیاز به تعرفه‌های جدید و براساس مصوبات سال 95 تغییر یافته که همین موضوع جای تامل دارد.