در زمینه استفاده از ریل به حداکثر 10درصد رسیدیم/قانون‌های خوب تصویب می‌کنیم ولی به آن عمل نمی‌کنیم

محسن هاشمی، فعال سیاسی اصلاح طلب طی یادداشتی برای روزنامه اعتماد نوشت: این روزها در دولت سیزدهم، مدام از اهمیت درآمد ترانزیت کالا صحبت می‌شود، می‌دانیم که عبور کالا یا مسافر از حریم هر کشوری چه هوایی، چه جاده‌ای یا ریلی را ترانزیت یا حمل و نقل عبوری کالا می‌نامند، گزاره‌ای که یکی از مهم‌ترین منابع کسب درآمدهای ارزی بسیاری از کشورهاست و دستاوردهای اقتصادی قابل توجهی از این طریق ایجاد می‌شود. ایران از این منظر در وضعیت مطلوبی قرار دارد.

عبور کالا از ایران قدمتی هزاران ساله دارد، مهم‌ترین عنصر برای انتخاب روش و مسیر ترانزیت کالا، زمان، هزینه، سرعت، امنیت و انتقال بین روش‌هاست. متاسفانه در زمانی که اکثر کشورها به فکر توسعه راه‌آهن خود هستند در ایران به دلایل مختلف از جمله کسر بودجه، شدت مصرف انرژی و تحریم‌ها تعداد سفر و تناژ بار ریلی رو به کاهش است.

امروز 90درصد ترانزیت عبوری از ایران از طریق حمل و نقل جاده‌ای انجام می‌شود. در صورتی که هنگام راه‌اندازی مسیر ریلی مشهد – سرخس در دولت سازندگی در سال 1375 براساس چشم‌انداز 25 ساله قرار بود به حمل و نقل ریلی و مخصوصا ترانزیت ریلی اهمیت ویژه‌ای داده شود و حمل و نقل ریلی بار و مسافر به حداقل 30 درصد برسد. در قانون مدیریت مصرف سوخت در سال 86 نیز سهم حمل و نقل ریلی 30درصد تعیین شد.

همان‌طور که بارها گفته شده قانون‌های خوب تصویب می‌کنیم ولی به آن عمل نمی‌کنیم. متاسفانه در امر استفاده از ریل به حداکثر 10درصد رسیدیم، با بررسی‌های میدانی مشخص می‌شود که این سهم ناچیز ترانزیت ریلی به دلیل ضعف فرسودگی مسیرهای ریلی نیروی کشش، در برابر مسیرهای جاده‌ای و عدم اجرای قانون مصرف سوخت و اجرای قوانین بالادستی و البته کسر بودجه و تحریم‌ها و در نتیجه تجهیزات موثر است.

همان‌گونه که تعامل با سازندگان مشهور اتوبوس و واگن در جهان به دلیل کسری بودجه و تحریم‌ها، تامین زیرساخت‌های تجهیزاتی حمل‌ونقل عمومی و ریلی درون‌شهری و تامین اتوبوس و واگن برای کلانشهرها از طریق سازندگان داخلی را دچار مشکل کرده، در مسیرهای ترانزیتی ریلی نیز با همین مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنیم.

لذا لازم است با ترفندهای مختلف به  افزایش مطلوبیت مسیرهای ریلی ترانزیتی موجود از جمله سرخس، اینچه‌برون، مرز شرقی به ترکیه و البته نخجوان اهمیت بیشتری داده شود تا تقاضای ترانزیت ریلی روز به روز افزایش یابد. جا دارد یادی کنیم از آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و مهندس ترکان که در دوران سازندگی با جدیت مسیر ریلی بافق-بندرعباس و اتصال ریل مشهد-سرخس را به همین منظور فراهم کردند، مهندس ترکان در اواخر عمر پربرکت خود در مصاحبه‌ای چنین گفتند؛ در سال در زمان افتتاح پروژه ریلی بافق-بندرعباس آیت‌الله هاشمی، سران آسیای میانه را به بندرعباس دعوت کردند. همه آمدند. در این مراسم تنگ گوش من ‌گفتند، مسیر ریلی مشهد -سرخس را چه کار می‌کنید. گفتم پول نداریم، گفت اگر پول باشد چه می‌شود، گفتم یک‌ساله تمام می‌شود. آیت‌الله هاشمی در سخنرانی افتتاحیه خود ناگهان از سران کشورها برای یک‌سال بعد به جهت افتتاح مسیر ریلی مشهد-سرخس دعوت کردند و همه را متعجب ساختند. لذا عصر همان روز بچه‌ها نشستند که ببینیم مسیر سرخس را چه کار کنیم. البته هاشمی به عهد خود عمل کرد و هر چه خواستیم، داد. بالاخره پروژه با همت مهندس ترکان و همکاران به سختی تمام شد. سال بعد مقامات آسیای میانه آمدند و افتتاح پروژه ریلی سرخس انجام شد، حمایت‌ها و پشتیبانی هاشمی‌رفسنجانی از مدیران بی‌نظیر بود. البته خودش به کارها هم مسلط بود.