قهر عرضه و تقاضا در بازار مسکن پایتخت

بررسی سه شاخص قیمت، متراژ و محدوده معاملات حاکی از آن است که دو سمت عرضه و تقاضا در بازار مسکن شهر تهران، مسیری جداگانه را طی می‌کنند؛ بدین معنا که عرضه واحدها از نوع بزرگ متراژ، بالاتر از میانگین قیمت و در محدوده شمال تهران است اما تقاضای واقعی در واحدهای کوچک، کمتر از متوسط قیمت و در مناطق مصرفی تمرکز کرده است.

به گزارش ایسنا، نزدیک ۵۷ درصد معاملات مسکن در محدوده قیمتی کمتر از میانگین شهر یعنی پایین‌تر از ۳۹.۴ میلیون تومان در هر متر مربع انجام می‌شود. از طرف دیگر متوسط قیمت در ۱۶ منطقه از شهر تهران پایین‌تر از سطح میانگین کلی است. واحدهای ۵۰ تا ۶۰ متر مربع رتبه اول از نظر مساحت را به خود اختصاص می دهد و حدود ۵۴ درصد معاملات در واحدهای کمتر از ۸۰ متر انجام می‌شود. این در حالی است که عمده واحدهای عرضه شده در آگهی‌ها در محدوده شمالی پایتخت و بالاتر از ۸۰ متر مربع هستند.

عمده خریدهای بازار مسکن در سه ماهه ابتدای امسال از نوع سرمایه‌گذاری بوده است. اما اتفاق مثبت می‌تواند این باشد که جریان بخر و بفروشی و سفته‌بازی در عین حال که بازار مسکن را مأمنی برای حفظ ارزش دارایی انتخاب کرده، تقاضای بالفعل خرید در سالهای آینده را در محاسبات خود لحاظ کرده است. به دلیل رشد سنگین قیمت خانه در چهار سال اخیر نبض خریدهای مصرفی بسیار کند می‌زند و خریدهای سرمایه‌ای پس از غیبت حدودا یک ساله عمده فضای بازار ملک را از اسفند سال گذشته تا کنون به خود اختصاص داده است.

بازار مسکن در ماههای اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۱ با دو تغییر معنادار مواجه شد. دو تورم ماهیانه ۶.۱ و ۸.۴  درصد در ماههای دوم و سوم سال جاری گویای آن است که سرمایه‌گذاران با پیش‌فرض انتظارات تورمی، افزایش تورم، رکود بازارهای رقیب و افت بورس، بازار ملک را برای حفظ ارزش دارایی خود انتخاب کرده‌اند. با این حال چشم‌انداز خود را معطوف به دوره رونق خریدهای مصرفی در آینده قرار داده و سرمایه خود را به خرید آپارتمان‌هایی متناسب با الگوی مصرف اختصاص داده‌اند.

خرداد امسال دو رکورد در بازار املاک پایتخت به ثبت رسید. نخستین رکورد به رسیدن متوسط قیمت به ۳۹.۴ میلیون تومان در هر متر مربع مربوط می‌شود که رقمی بی‌سابقه محسوب می‌شود. اتفاق دیگر رسیدن تعداد معاملات به حد نرمال است که در ۴۹ ماه گذشته بی‌سابقه بود. خرداد ۱۴۰۱ حدود ۱۴ هزار قرارداد خرید و فروش خانه در تهران به امضا رسید که در ۴۹ ماه گذشته با چنین حجمی از معاملات مواجه نشده بود.

قیمت مسکن در یک ماه ۸.۴ درصد افزایش یافت که بالاترین بازدهی را بین بازارهای سکه، دلار و سهام به خود اختصاص داد رشد سالیانه قیمت مسکن نیز ۳۲.۸ درصد به ثبت رسید. البته تورم عمومی در هر دو شاخص ماهیانه و سالیانه به ترتیب با ثبت رکورد ۱۲ درصد و ۵۲ درصد، بالاتر از تورم بازار مسکن قرار گرفت. شرایط فعلی گویای آن است که برخلاف دهه‌های گذشته، بازار مسکن به سرعت خود را با تحولات اقتصادی وفق می‌دهد. از طرف دیگر نرخ رشد واقعی قیمت مسکن، منفی است. بدین معنا که قیمت اسمی مسکن حدود ۳۳ درصد رشد کرده اما قیمت واقعی آن ۱۹ درصد کاهش یافته است.

از طرف دیگر بازار مسکن شهر تهران با عرضه‌ی انبوه واحدهای بزرگ متراژ در نیمه شمالی مواجه شده است. زمین‌گیر شدن سرمایه‌ها در بخش زمین و مسکن، دو آسیب را متوجه هردو طرف عرضه و تقاضا کرده است. طرف عرضه اگرچه از ماراتن رشد قیمتها سود برده اما در عین حال با بلوکه شدن دارایی خود مواجه شده است. طرف تقاضای مصرفی نیز به لحاظ جهش سنگین قیمتها به طور کلی از بازار کنار رفته و این عامل، گردش نقدینگی در بازار را مختل کرده است.

اشتباه محاسبات سرمایه‌گذاران ملکی طی حدود یک دهه اخیر درخصوص تمرکز بر واحدهای بزرگ متراژ و لوکس منجر به اشباع بازار در این بخش شده است. بر این اساس جریان سرمایه‌گذاری باید مسیر خود را در هر دو بخش تولید و سفته‌بازی از شمال به مرکز، جنوب و حومه تهران تغییر دهد.

با وجود سرکوب توان تقاضای واقعی خرید مسکن، خردادماه امسال تعداد معاملات نسبت به ماه گذشته ۳۲ درصد و در مقایسه با خرداد سال قبل ۱۷۲ درصد رشد کرد. بررسی‌ها گویای آن است که عمده خرید و فروش‌ها از نوع سرمایه‌گذاری است. با توجه به خلاء پایه های مالیاتی در بخش املاک، مسکن نه تنها به عنوان سپری در مقابل تورم، سرمایه‌ها را حفظ می‌کند بلکه بنا به گفته کارشناسان، در بلندمدت تمامی بازارها را به لحاظ بازده سرمایه پشت سر می‌گذارد.